OPINIONS

Η digital Ιερά Εξέταση του Facebook μας οδηγεί σε μεσαίωνα 2.0

Ποιος κρίνει ότι το ανθρώπινο σώμα, όποιο σημείο του ανθρώπινου σώματος, αποτελεί προσβολή της δημοσίας αιδούς; Ποιος είναι εκείνος που ορίζει το αποδεκτό και το μη αποδεκτό; Ιδίως όταν πρόκειται για μια πλατφόρμα που υποτίθεται ότι προσφέρει χώρο σε ανθρώπους για κοινωνική δικτύωση. Ή μήπως το Facebook ήρθε να υποκαταστήσει το πεδίο κοινωνικοποίησης μιας άλλης εποχής και ως άλλη εκκλησία, επιβάλλει κανόνες ευπρέπειας στους συναθροιζόμενους σε αυτό; Όλα αυτά την ώρα που ο αμερικανικός διαδικτυακός κολοσσός είναι ορμητήριο για παραπλάνηση ανηλίκων και ενηλίκων.

Πριν συνεχίσω, να ξεκαθαρίσω κάτι. Δεν υπήρξα ποτέ και θέλω να πιστεύω ότι δεν θα καταλήξω ούτε στο μέλλον, θιασώτης του «Εμπρός, πίσω».

Η δαιμονοποίηση της τεχνολογίας έτσι άκριτα μου θυμίζει σκοτεινές εποχές όταν όποια γυναίκα τολμούσε να ορθώσει το ανάστημα της ανακηρυσσόταν μάγισσα, υποκινούμενη από τον Σατανά.

Άλλωστε, σε κάθε επιχείρημα σε βάρος του διαδικτύου γενικότερα ή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ειδικότερα, πάντα βρίσκεται ως απάντηση το γνωστό και ταιριαστό παράδειγμα του μαχαιριού. Ο σκοπός του είναι να κόβει ψωμί (αν τέλος πάντων είναι κατάλληλο για αυτό), όμως μπορεί πολύ εύκολα να κόψει και λαιμούς. Αυτό δεν αποτελεί λόγο να καταργήσουμε τα μαχαίρια.

Όταν ο αλγόριθμος αδυνατεί να συλλάβει το μεγαλείο της τέχνης

Στην αγωνιώδη προσπάθεια του να αποτρέψει απρεπές περιεχόμενο σε έναν χώρο που κατακλύζεται και από ανήλικα παιδιά (εδώ περνάμε σε μια άλλη συζήτηση για το ποιος, σε τι ηλικία και πως μπορεί να χρησιμοποιεί κάθε μέσο), το Facebook έχει θεσπίσει την πολιτική της απαγόρευσης του γυμνού. «Η προβολή γυμνού ή σεξουαλικής δραστηριότητας δεν επιτρέπεται, επειδή ορισμένα μέλη της κοινότητάς μας μπορεί να είναι ευαίσθητα απέναντι σε τέτοιου είδους περιεχόμενο» αναγράφει το Facebook στους όρους της κοινότητας. Αυτό το αξίωμα βέβαια οδήγησε δεκάδες φορές την πλατφόρμα σε γκάφες ολκής.

Όπως όταν ο αλγόριθμος λογόκρινε διαφημιστικό του Μουσείου Καλών Τεχνών του Μόντρεαλ, επειδή σε αυτό υπήρχαν πίνακες του Picasso. Στην διαφήμιση που ετοίμασε για τα social media, περιέλαβε τον πίνακα «Femmes à la toilette» (Γυναίκες που κάνουν την τουαλέτα τους) που ο Πάμπλο Πικάσο ολοκλήρωσε στις Κάννες, στις 4 Ιανουαρίου του 1956. Επιπλέον, αναγνωρίζοντας τον πίνακα του Πικάσο από τις διαφημίσεις του Montreal Museum of Fine Arts, ο αλγόριθμος του Facebook δεν επέτρεψε να περάσει ούτε μια άλλη προσπάθεια του μουσείου, να διαφημίσει την έκθεση του, στην οποία χρησιμοποίησαν φωτογραφία του πίνακα τοποθετημένου στο βάθος μιας από τις αίθουσες του μουσείου! «Είναι γελοίο. Είναι Πικάσο. Ξέρετε, για μας, ήταν αστείο, σχεδόν απίστευτο» δήλωνε στο CBC Montreal, ο εκπρόσωπος του Montreal Museum of Fine Arts.

Σε άλλη περίπτωση, την καυτή λάμα της Ιεροεξεταστικής πρακτικής του Facebook ένιωσε ο Ευγένιος Ντελακρουά.

Ο εκπρόσωπος του ρομαντισμού δεν θα φανταζόταν ποτέ πως ο εμβληματικός του πίνακας, εμπνευσμένος από την Γαλλική Επανάσταση, «Η Ελευθερία οδηγεί το Λαό», θα αποτελούσε ευαίσθητο περιεχόμενο για τους πολίτες του δύσμοιρου ετούτου πλανήτη, εν έτει 2018.

Η Μαριάν, το σύμβολο της γαλλικής δημοκρατίας, με τα στήθη γυμνά, αποτέλεσε όνειδο, προσβολή της αισθητικής, όπως όλα δείχνουν, για τους υπεύθυνους της πλατφόρμας.  Ο πίνακας είχε αξιοποιηθεί σε online διαφημιστική καμπάνια για θεατρικό έργο. Όμως, η λογοκρισία του Facebook «έκοψε» τη διαφήμιση και μαζί τον πίνακα, ένα μόλις τέταρτο της ώρας μετά το ξεκίνημα της.

Το facebook βέβαια δεν περιορίζεται σε πίνακες. Διοργανωτές έκθεσης στο μουσείο της Βόννης, διαμαρτυρήθηκαν πως έπεσαν θύμα λογοκρισίας, όταν το Facebook θεώρησε προσβλητική τη δημοσίευση της φωτογραφίας του αγάλματος του 19ου αιώνα. Το άγαλμα, ω, τι σοκ, ήτο γυμνό.

«Ευχαριστούμε το Facebook για την υπόδειξη, καθώς δεν θα μπορούσαμε να σκεφτούμε από μόνοι μας ότι ένα τέτοιο έργο θα μπορούσε να προσβάλλει την ηθική των επισκεπτών», αναφέρει μεταξύ άλλων η ανακοίνωση.

Να σε κάψω Γιάννη, να σ’ αλείψω λάδι

«Οι πολιτικές μας για το γυμνό έχουν γίνει πιο αναλυτικές στο πέρασμα του χρόνου. Κατανοούμε ότι η κοινοποίηση γυμνών εικόνων μπορεί να γίνει για διάφορους λόγους, όπως μεταξύ άλλων ως ένδειξη διαμαρτυρίας, για την ενημέρωση του κοινού γύρω από έναν συγκεκριμένο σκοπό ή για εκπαιδευτικούς ή ιατρικούς σκοπούς. Όταν είναι σαφές ότι υπάρχει τέτοια πρόθεση, επιτρέπουμε τη δημοσίευση του εν λόγω περιεχομένου» γράφει σήμερα στην σελίδα με τους όρους χρήσης το Facebook, επιχειρώντας να δείξει πως λαμβάνει υπόψη του τις εξαιρέσεις στον αυστηρό του κανόνα.

Έτσι, σημειώνουν ότι επιτρέπουν «τη δημοσίευση εικόνων με γυναικεία στήθη όπου είναι εμφανής η θηλή, επιτρέπουμε τη δημοσίευση άλλων συναφών εικόνων όπως π.χ. εικόνες από ενέργειες διαμαρτυρίας, εικόνες με γυναίκες που θηλάζουν και φωτογραφίες με ουλές μαστεκτομής. Επίσης, επιτρέπουμε τις φωτογραφίες πινάκων ζωγραφικής, γλυπτών και άλλων καλλιτεχνικών έργων που απεικονίζουν γυμνά σώματα».

«Δεν σου αρέσει, αποχώρησε»

Όπως συνηθίζω να λέω σε ζητήματα που έχουν να κάνουν με κοινότητες, ομάδες, συναθροίσεις για κοινούς σκοπούς: «Δεν σου αρέσει, αποχώρησε». Ευτυχώς, η ζωή μας δεν αρχίζει, ούτε και τελειώνει στο facebook, όσο και αν κάποιοι προσπαθούν διακαώς να αποδείξουν το αντίθετο. Πολλές φορές σε συζητήσεις για την πρακτική των κληρικών κατά την τέλεση μυστηρίων, τις αποφάσεις της Ιεράς Συνόδου ή τις απόψεις οπισθοδρομικών χριστιανών πατέρων, υπάρχουν πολλοί που θα σπεύσουν να διαχωρίσουν την εκκλησία, τους ιερείς, τον συγκεκριμένο μητροπολίτη από την θρησκεία. Ωστόσο, όσο και αν δυσκολεύεται κανείς να το παραδεχτεί, η Ορθόδοξη, όπως και κάθε άλλη θρησκεία, αποτελεί έναν οργανισμό που διέπεται από κανόνες. Κανόνες που τους ορίζουν, τους ερμηνεύουν και τους διαδίδουν οι ιερείς της.

Εφόσον δεν μας αρέσουν αυτοί οι κανόνες ή εκείνοι που τους επιβάλλουν, μπορούμε να αποχωρήσουμε ησύχως δηλώνοντας έτσι την αποδοκιμασία μας.

Έτσι και με το Facebook.

– Με τη διαφορά πως το Facebook και ο κύριος Zuckerberg έχουν ενδυθεί τον μανδύα της προόδου πάμπολλες φορές, την ώρα που οι πολιτικές τους συντείνουν στην διέγερση των πιο συντηρητικών ανακλαστικών μας.

– Με την ένσταση πως ο mr. Facebook δεν θίγεται από τον τρόπο με τον οποίο συλλέγονται προσωπικά δεδομένα δισεκατομμυρίων ανθρώπων, τα οποία πωλούνται και εκμεταλλεύονται για να θησαυρίζει το παιδί-θαύμα και όλες οι μεγάλες εταιρίες που χρησιμοποιούν το μέσο.

– Με την υποσημείωση, πως στην περί πολλού ηθική της κοινότητας δεν χωρά η σκέψη να μην επιτρέπεται σε μικρά παιδιά 13 ετών (ή και μικρότερα) να έχουν το δικό τους προφίλ, ούτε η προσπάθεια να γίνει πιο αυστηρός ο έλεγχος σε αυτό το επίπεδο.

– Τονίζοντας πως το Facebook αναδείχτηκε τα τελευταία χρόνια σε άνδρο παραπληροφόρησης, fake news και παραπλάνησης της κοινής γνώμης.

Στο δια ταύτα, ένα μέσο που σκανδαλίζεται από την τέχνη, κατά την ταπεινή μου γνώμη, δεν προσπαθείς να το αλλάξεις. Απλά το αγνοείς επιδεικτικά… το εξαναγκάζεις στην αφάνεια, στην μίζερη ύπαρξή του. Δεν αδιαφορείς για το δηλητήριο που χύνει μεθοδικά στην κοινωνία, δεν κλείνεις τα μάτια στις περιπτώσεις που παραβιάζει άγραφους και γραπτούς νόμους (ο Αμερικανός εμπνευστής του δεν αρνήθηκε ποτέ πως συλλέγει πληροφορίες για τους χρήστες του Facebook, απλά προσπάθησε να εξηγήσει πως το κάνει για το καλό τους). Αλλά δεν το κάνεις για να φέρεις το μέσο κοινωνικής δικτύωσης στον ίσιο δρόμο. Άλλωστε, αν προσπαθήσεις να ισιώσεις σκεβρωμένη σανίδα, το πολύ, πολύ να σπάσει.