Το είδος gaslighting που οι ψυχολόγοι θέλουν οπωσδήποτε να μάθεις να αναγνωρίζεις
- 12 ΝΟΕ 2025
Αν έχεις πιάσει ποτέ τον εαυτό σου να σκέφτεται «είμαι υπερβολική/ος» ή «ίσως φταίω εγώ που πληγώθηκα», τότε ίσως ασυνείδητα κάνεις gaslighting στον εαυτό σου. Δεν μιλάμε απλώς για αυτοκριτική ή ενδοσκόπηση, πρόκειται για αυτο-ακύρωση, δηλαδή την τάση να αμφισβητείς τα συναισθήματά σου, τις εμπειρίες σου και την ίδια σου την πραγματικότητα.
Το λεγόμενο self-gaslighting είναι ένα από τα πιο ύπουλα μοτίβα σκέψης: σε κάνει να αμφιβάλλεις για το αν έχεις δίκιο να πληγώνεσαι, να θυμώνεις ή να θέτεις όρια κι έτσι αποσυνδέεσαι σιγά σιγά από τον εαυτό σου. Δεν είναι απλώς μια αυστηρή εσωτερική φωνή. Είναι η εσωτερίκευση μιας απορριπτικής στάσης που κάποτε προερχόταν από άλλους, γονείς, συντρόφους ή φίλους.
Έτσι, πριν καν κάποιος αμφισβητήσει τα συναισθήματά σου, εσύ έχεις ήδη προλάβει να τα ακυρώσεις.
Πώς μοιάζει στην πράξη το gaslighting στον εαυτό σου;
Ας δούμε μερικά παραδείγματα:
- Μετά από έναν καβγά, σκέφτεσαι «είμαι υπερβολική» ή «απλώς είμαι πολύ ευαίσθητη».
- Όταν βάζεις ένα όριο, νιώθεις ενοχές και λες «δεν θα έπρεπε να χρειάζομαι χώρο».
- Όταν κάποιος σε πληγώνει, σκέφτεσαι «δεν ήταν και τόσο σοβαρό» ή «σίγουρα δεν το εννοούσε».
Οι παραπάνω περιπτώσεις δεν είναι υγιής αυτοκριτική, είναι αμφισβήτηση της δικής σου εμπειρίας. Η υγιής αυτοανάλυση βασίζεται στην κατανόηση: «Πώς ένιωσα; Τι μπορώ να μάθω;». Το self- gaslighting, αντίθετα, λέει: «Δεν θα έπρεπε να νιώθω έτσι».
Γιατί το κάνουμε;
Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, το self- gaslighting είναι ένας μηχανισμός άμυνας που μαθαίνουμε από μικροί. Ίσως προήλθε από γονείς που υποτιμούσαν τα συναισθήματά μας («μην κλαις, δεν είναι τίποτα») ή από σχέσεις όπου έπρεπε να «καταπιούμε» ό,τι νιώθαμε για να διατηρηθεί η ηρεμία.
Σε πολλές περιπτώσεις, όσοι έχουν περάσει σχέσεις με ναρκισσιστές ή χειριστικούς συντρόφους μαθαίνουν να αμφισβητούν οι ίδιοι την κρίση τους, μέχρι να χάσουν τελείως την εμπιστοσύνη στη διαίσθησή τους. Το αποτέλεσμα;
- Μειωμένη αυτοπεποίθηση.
- Δυσκολία στη λήψη αποφάσεων.
- Συνεχής αναζήτηση επιβεβαίωσης από τους άλλους.
- Αίσθημα κενού ή απώλειας ταυτότητας.
Πώς να σταματήσεις να κάνεις gaslighting στον εαυτό σου;
1. Πες το με το όνομά του
Παρατήρησε πότε μειώνεις ή αμφισβητείς τα συναισθήματά σου. Ρώτα: «Τι νιώθω πραγματικά αυτή τη στιγμή;». Αναγνώρισε το συναίσθημα χωρίς να το «λογοκρίνεις». Το σώμα σου δεν κάνει λάθος, σε προειδοποιεί.
2. Εξασκήσου στην αυτο-επικύρωση
Όταν κάτι σε ενοχλεί, πες απλώς: «Αυτό με ενόχλησε, και είναι εντάξει που νιώθω έτσι». Δεν χρειάζεται να το εξηγήσεις ή να το δικαιολογήσεις. Κράτα σημειώσεις με στιγμές που εμπιστεύτηκες το ένστικτό σου και αποδείχθηκες σωστή· θα λειτουργήσουν σαν «αποδείξεις» για την επόμενη φορά που θα αρχίσεις να αμφιβάλλεις.
3. Μάθε να λες «όχι»
Όσοι κάνουν gaslighting στον ίδιο τους τον εαυτό, συχνά πιστεύουν πως οι ανάγκες τους δεν έχουν προτεραιότητα. Ξεκίνα από τα μικρά: αν δεν μπορείς να κάνεις κάτι αυτή τη στιγμή, πες το. Ο κόσμος δεν θα καταρρεύσει κι εσύ θα αρχίσεις να ξαναχτίζεις εμπιστοσύνη στον εαυτό σου.
4. Ζήτα βοήθεια
Η ψυχοθεραπεία μπορεί να σε βοηθήσει να αναγνωρίσεις και να ξεμάθεις αυτό το μοτίβο. Με τον καιρό, θα δεις τη γλώσσα που χρησιμοποιείς για τον εαυτό σου να αλλάζει και μαζί της, ολόκληρη η στάση σου απέναντι στη ζωή.
Το να σταματήσεις να κάνεις gaslighting στον εαυτό σου σημαίνει να ξαναβρίσκεις τη φωνή σου. Δεν είναι αδυναμία να πεις «νιώθω πληγωμένη/ος». Είναι πράξη αυτοσεβασμού. Η αλλαγή ξεκινάει τη στιγμή που αποφασίζεις να πιστέψεις πως τα συναισθήματά σου έχουν αξία.
