5 τρόποι που η τελειομανία σου σε σαμποτάρει

Τι ακριβώς εννοούμε όταν μιλάμε για τελειομανία;

Η τελειομανία είναι η ανάγκη να λειτουργείς ή να αποδίδεις στο 100% συνεχώς, χωρίς περιθώρια σφαλμάτων. Είναι μια στάση που συχνά πηγάζει από χαμηλή αυτοεκτίμηση, φόβο αποτυχίας ή την ανάγκη να αποφύγεις την κριτική των άλλων. Το αποτέλεσμα; Γίνεσαι ο χειρότερος κριτής του εαυτού σου, δεν απολαμβάνεις τα επιτεύγματά σου και ζεις με ένα διαρκές αίσθημα ότι «δεν κάνεις αρκετά».

1. Η τελειομανία συνδέεται με άγχος και κατάθλιψη

Οι τελειομανείς έχουν την τάση να σκέφτονται αρνητικά, να ανακυκλώνουν σκέψεις (rumination) και να φοβούνται το χειρότερο σενάριο (catastrophizing). Αυτά οδηγούν σε αυξημένο στρες, άγχος και συχνά κατάθλιψη. Αν φοβάσαι τη μικρότερη αποτυχία ή είσαι υπερβολικά ευαίσθητος στην κριτική, τότε το άγχος γίνεται καθημερινότητα.

2. Μπορεί να οδηγήσει σε διατροφικές διαταραχές

Η ανάγκη να είσαι «τέλεια/ος» επεκτείνεται και στην εικόνα του σώματός σου. Μελέτες δείχνουν ότι άτομα με τελειομανία είναι πιο επιρρεπή σε διατροφικές διαταραχές, όπως η νευρική ανορεξία ή η υπερφαγία. Η υπερβολική αυτοκριτική για το σώμα σου σε βάζει σε ένα φαύλο κύκλο στέρησης, ενοχής και απογοήτευσης.

3. Η τελειομανία προκαλεί αναβλητικότητα

Ίσως σου φαίνεται περίεργο, αλλά πολλοί τελειομανείς αποφεύγουν να ξεκινήσουν κάτι, γιατί φοβούνται ότι δεν θα το κάνουν τέλεια. Έτσι αναβάλεις εργασίες, περιμένεις την «τέλεια στιγμή» και στο τέλος δεν ξεκινάς ποτέ. Η πίεση για τελειότητα καταλήγει να σε ακινητοποιεί.

4. Καταλήγει σε εξουθένωση (burnout)

Η τελειομανία διατηρεί το νευρικό σου σύστημα σε συνεχή υπερδιέγερση. Το σώμα σου παράγει περισσότερη κορτιζόλη (ορμόνη του στρες), κάτι που αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό, το σάκχαρο και μειώνει τη λίμπιντο. Όταν προσπαθείς διαρκώς να τα κάνεις όλα τέλεια, ειδικά στη δουλειά καταλήγεις σε υπερκόπωση.

Δεν είναι βιώσιμο να δουλεύεις 80 ώρες την εβδομάδα για να πετύχεις την «ιδανική» απόδοση.

5. Επηρεάζει τις σχέσεις σου

Όταν έχεις εξωπραγματικές απαιτήσεις από τον εαυτό σου, αρχίζεις να έχεις και από τους άλλους. Αυτό δημιουργεί συγκρούσεις με τον/την σύντροφο, τα παιδιά ή τους φίλους σου. Αν είσαι γονιός, τα παιδιά σου μπορεί να υιοθετήσουν τις ίδιες τελειομανείς συμπεριφορές, κάτι που δεν τα βοηθάει να αναπτυχθούν υγιώς.

Πώς να αντιμετωπίσεις την τελειομανία

Άλλαξε τον εσωτερικό σου διάλογο. Όταν πιάνεις τον εαυτό σου να απαιτεί το τέλειο, ρώτα: «Είναι ρεαλιστική αυτή η προσδοκία;». Μπορείς να πεις στον εαυτό σου:

• «Κάνω το καλύτερο που μπορώ και αυτό είναι αρκετό».
• «Οι άνθρωποι κάνουμε λάθη και δεν με καθορίζουν».
• «Έχω αποτύχει στο παρελθόν, αλλά είμαι ακόμα εδώ».

• Αποδέξου ότι δεν είσαι τέλεια/ος (και ούτε χρειάζεται να είσαι)

Κάνε το «κανείς δεν είναι τέλειος» το νέο σου μότο. Τα social media δείχνουν μόνο στιγμές ευτυχίας, όχι τα παρασκήνια. Μην συγκρίνεσαι με ψευδείς εικόνες.

• Σκέψου να ζητήσεις βοήθεια από ειδικό

Η θεραπεία αποδοχής και δέσμευσης (ACT) είναι μια πολύ αποτελεσματική μέθοδος για να αλλάξεις τον τρόπο σκέψης σου και να μειώσεις την εσωτερική πίεση.

Το να κυνηγάς την τελειότητα μοιάζει σαν να κυνηγάς έναν αντικατοπτρισμό: όσο πιο κοντά του πας, τόσο απομακρύνεται. H τελειομανία δεν σε κάνει πιο παραγωγικό, πιο ευτυχισμένο ή πιο αγαπητό άνθρωπο. Αντίθετα, σε κουράζει, σε αγχώνει και τελικά σε κρατά πίσω.

Απελευθέρωσε τον εαυτό σου από τις υπερβολικές προσδοκίες και αποδέξου τον εαυτό σου όπως είναι.