Τα social media μάς κάνουν λιγότερο κοινωνικούς. Και ίσως ήρθε η ώρα να το παραδεχτούμε
- 6 ΜΑΙ 2025
Feel free να με αποκαλέσεις “boomer”, «θεία» ή οποιονδήποτε άλλο ανάλογο χαρακτηρισμό σου έρθει. Όλοι είμαστε online αλλά είμαστε τελικά πιο μόνοι από ποτέ. Ορίστε, ΤΟ ‘ΠΑ! Κάποτε τα social media και η «δικτύωση» είχαν πραγματικά κάτι το προσωπικό. Μιλούσες με φίλους, γελούσες, ένιωθες συνδεδεμένη/ος. Σήμερα, οι ίδιες πλατφόρμες είναι γεμάτες με influencers, διαφημίσεις, AI-generated περιεχόμενο και άψογα επιμελημένα stories. Φίλοι και γνωστοί, μού στέλνουν μηνύματα στο Instagram ή στο TikTok και χρειάζομαι ώρες – ή μέρες – για να απαντήσω, αν απαντήσω. Το φαινόμενο του bad replier του ανθρώπου δηλαδή που δεν απαντά ποτέ σε μηνύματα στα social media ή του phubbing, έχουν γίνει σχεδόν πολιτισμικά συμπτώματα. Αλλά, αλήθεια, φταίμε εμείς;
Social media: Από τη δικτύωση στην κατανάλωση περιεχομένου
Τα τελευταία χρόνια, οι ίδιες οι πλατφόρμες το παραδέχονται: τα social media δεν είναι πια και τόσο… social. Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε η Meta, ο χρόνος που αφιερώνεται σε περιεχόμενο από φίλους μειώθηκε από το 22% στο 17% στο Facebook και από το 11% στο 7% στο Instagram. Αντί να βλέπουμε φωτογραφίες από τις διακοπές των φίλων μας, βλέπουμε «χορηγούμενα» stories, brand collabs και viral βίντεο από αγνώστους.
Αυτό επιβεβαιώνει και η παρατήρηση του Mark Zuckerberg πως η έμφαση των social media σήμερα δεν είναι η επικοινωνία, αλλά η «διασκέδαση και η ανακάλυψη του κόσμου».
Το πρόβλημα όμως είναι ότι ενώ πιστεύουμε ότι είμαστε κοινωνικοί online, στην πραγματικότητα καταναλώνουμε παθητικά περιεχόμενο. Και αυτό έχει επιπτώσεις.
Πώς τα social media επηρεάζουν τις σχέσεις μας
Έρευνες δείχνουν ότι η υπερβολική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης συνδέεται με υψηλότερα επίπεδα άγχους, κατάθλιψης και αισθήματος μοναξιάς. Σύμφωνα με μελέτη του Journal of Social and Clinical Psychology, όσοι περιόρισαν τη χρήση τους σε 30 λεπτά την ημέρα ανέφεραν σημαντική βελτίωση στη διάθεσή τους και στη διαπροσωπική τους σύνδεση.
Δεν είναι μόνο ότι αποσπώμαστε. Είναι ότι έχουμε χάσει την ικανότητα και την επιθυμία να απαντάμε, να ακούμε, να κρατάμε επαφή. Τα likes και τα σχόλια δεν είναι πραγματική επικοινωνία. Είναι υποκατάστατα. Και το χειρότερο; Μας κάνουν να πιστεύουμε ότι δεν χρειαζόμαστε τίποτε άλλο.
Ο καθρέφτης της ψηφιακής προσωπικότητας
Το άλλο σκέλος του προβλήματος είναι το πώς πλέον αυτοπαρουσιαζόμαστε online. Το casual και αυθόρμητο έχει δώσει τη θέση του στο curated και επαγγελματικό. Ποστάρουμε όχι για να επικοινωνήσουμε, αλλά για να «φανούμε». Τα social media έχουν γίνει η «σκηνή» και εμείς οι ηθοποιοί, παίζοντας τον εαυτό μας σε versions με φίλτρα και hashtags.
Το αποτέλεσμα; Αποξένωση. Φόβος για το τι θα πουν οι άλλοι. Άγχος για το πώς θα φανούμε. Και τελικά, απουσία ουσιαστικής σύνδεσης. Γιατί να μοιραστείς κάτι προσωπικό, όταν ο μελλοντικός ή ο νυν εργοδότης σου ίσως το δει; Ή όταν η αξία του post σου μετριέται σε engagement;
Κουρασμένοι από τα reels, αναζητούμε το real
Ίσως τελικά να μην είναι τυχαίο ότι τόσοι άνθρωποι επιλέγουν digital detoxes ή ακόμα και την πλήρη αποχή από τα social. Ανθρωπολόγοι και ψυχολόγοι συμφωνούν: η αληθινή κοινωνική σύνδεση απαιτεί παρουσία, αμοιβαιότητα, χρόνο. Όλα στοιχεία που τα social media, όπως είναι σήμερα, καταστρατηγούν.
Αντί να κατηγορούμε τον εαυτό μας που δεν απαντάμε στα μηνύματα, μήπως ήρθε η ώρα να επανεξετάσουμε το ίδιο το πλαίσιο μέσα στο οποίο υποτίθεται ότι επικοινωνούμε;
Λιγότερα social media και περισσότερη κοινωνικότητα
Δεν υποστηρίζω ότι πρέπει όλοι να διαγράψουμε τα προφίλ μας και να μετοικίσουμε σε σπηλιές χωρίς Wi-Fi. Όσο κι αν με κριπάρει το Black Mirror, την αγαπώ την τεχνολογία και τη θέλω στη ζωή μου για να μου την κάνει πιο εύκολη και πιο διασκεδαστική. Αλλά αν θέλουμε να είμαστε πραγματικά κοινωνικοί, ίσως χρειάζεται να αλλάξουμε τον τρόπο που χρησιμοποιούμε τα social media ή και να αναρωτηθούμε αν τα χρειαζόμαστε τόσο όσο νομίζουμε.
Μερικές φορές, το πιο κοινωνικό πράγμα που μπορούμε να κάνουμε, είναι να κλείσουμε τα κινητά μας.
