Το Netflix έβαλε τις γυναίκες μπροστά και πίσω από την κάμερα. Τώρα πρέπει να τις κρατήσει
- 20 ΝΟΕ 2019
Η εποχή που το Netflix δεν ήταν το δικό μας Netflix μοιάζει μια αιωνιότητα μακριά. Για το ελληνικό κοινό συγκεκριμένα κιόλας, είναι εποχή ανύπαρκτη. Κι όμως, ο streaming γίγαντας δεν ήταν πάντοτε ο βασιλιάς του σαλονιού σου. Ήταν μία επιτυχημένη εταιρεία που παρέδιδε DVD στο σπίτι σου σε έναν κόκκινο φάκελο. Στην πορεία όμως βρέθηκε μπροστά σε μία πολύ πρακτική δυσκολία.
Ενώ είχε ήδη φτιάξει ένα streaming service από το 2007 για να παρουσιάζει και εκεί τον κατάλογό της πέρα απ’ το να τον φέρνει στο κατώφλι σου, έχανε τα δικαιώματα των ταινιών μετά από 12-18 μήνες. Τελικά, όπως γινόταν παντού, οι ταινίες περνούσαν στη δημόσια τηλεόραση για τα επόμενα 7 ή 8 χρόνια, και οι θεατές απογοητεύονταν γιατί δεν μπορούσαν – και δικαίως δεν τους ενδιέφερε – να καταλάβουν γιατί τη μία μέρα ήταν διαθέσιμη μια ταινία στην υπηρεσία του Netflix και την επόμενη ήταν άφαντη. Η επιφοίτηση ήρθε με τις τηλεοπτικές σειρές.
Ο Reed Hastings (CEO) και ο Ted Sarandos (Chief Content Officer) συνειδητοποίησαν πως, αν αντί για ταινίες άρχιζαν να προσφέρουν πρεστίζ σειρές που τα δημόσια κανάλια απέφευγαν για επαναλήψεις μιας που δεν προσφέρονταν για περιστασιακές, μεμονωμένες προβολές όπως λόγου χάρη τα “Φιλαράκια”, θα μπορούσαν να γίνουν πραγματικά μοναδικό. Γνωρίζοντας από την εμπειρία των DVD ότι οι πελάτες νοίκιαζαν πολλές φορές 1 σεζόν των “Sopranos” μονοκόμματα, ανέβασαν online 4 σεζόν από το “Mad Men”. Το binge-watching είχε μόλις δημιουργηθεί, παρότι ως όρος θα αργούσε λίγο ακόμη.
Η εταιρεία κατέληξε να πάρει δικαιώματα πολλών σειρών και σε ορισμένες περιπτώσεις οδηγούσε σε boost της τηλεθέασής τους. Το 2012 για παράδειγμα ανέβασε τις 3 πρώτες σεζόν του “Breaking Bad”, μιας σειράς που λάτρευαν οι κριτικοί αλλά δεν είχε ακόμα καταφέρει να βρει το κοινό της. Μετά τη διάθεσή του από το Netflix, το show έγινε κυριολεκτικά 10 φορές πιο δημοφιλές. Ο κόσμος έβλεπε τις τρεις σεζόν του στο Netflix και μετά συντονιζόταν στο AMC. Η συνθήκη ήταν win-win τότε, όμως η εταιρεία σκεφτόταν ήδη το επόμενο βήμα της. Γρήγορα, προέβλεψε, κάθε δίκτυο θα είχε τη δική του streaming υπηρεσία. Έπρεπε να βρει κάτι ακόμα που θα τη διαφοροποιούσε. Η απάντηση ήταν το ορίτζιναλ περιεχόμενο. Σειρές εσωτερικής παραγωγής δηλαδή, που θα έβρισκες μόνο στο Netflix.
Το ποδαρικό έγινε με το “House of Cards”, το πολιτικό θρίλερ του David Fincher με τον Kevin Spacey. Το τηλεοπτικό τοπίο σείστηκε. Είχες μια σειρά με υψηλά production values, με ικανότατο καστ, με την υπογραφή ενός μεγάλου σκηνοθέτη, με 13 έτοιμα επεισόδια που μπορούσες να δεις οποτεδήποτε ήθελες. Το πραγματικό τρικ όμως κρυβόταν αλλού. Ο αλγόριθμος του Netflix δεν παρουσίαζε απλώς τη σειρά σε επίδοξους θεατές. Έκοβε κι έραβε τα κατάλληλα τρέιλερ για τους κατάλληλους ανθρώπους.
Οι συνδρομητές που είχαν στριμάρει το “Social Network” έβλεπαν τρέιλερ για την πρώτη σειρά του Fincher, με αποσπάσματα από τις καλύτερες σκηνοθετικές στιγμές του. Συνδρομητές που έβλεπαν ταινίες με τον Spacey έβρισκαν τρέιλερ που προέβαλε τον ίδιο. Και οι γυναίκες, όπως και όσοι είχαν παρακολουθήσει το “Thelma and Louise”, είχαν μπροστά τους ένα τρέιλερ που αναδείκνυε τους γυναικείους χαρακτήρες της σειράς. Πλέον η κεντρική σου σελίδα διαμορφώνεται με προτάσεις ανάλογα με τα γούστα σου. Όσο περισσότερες σειρές με κοινά χαρακτηριστικά βλέπεις, τόσο πιο ασφαλείς θα είναι και υποδείξεις του Netflix. Όσο για τους γυναικείους χαρακτήρες, υπάρχει πια ολόκληρη κατηγορία Movies/TV Shows with Strong Female Characters.
Ανεξάρτητα από τις αντιρρήσεις μου με τον όρο όμως, δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι το streaming με ηγέτη το Netflix άνοιξε μια νέα εποχή για τη γυναίκα στην τηλεόραση. Το “Orange Is the New Black” ήταν κάποτε απροσδόκητο χιτ. Η ντραμεντί της Jenji Kohan (“Weeds”) για έγκλειστες γυναίκες κάθε χρώματος, θρησκεύματος, σεξουαλικότητας και προσδιορισμού θα έπρεπε να είναι αυτονόητη επιτυχία – είμαστε άλλωστε ο μισός πλανήτης είπαμε – όμως θεωρήθηκε ρίσκο. Το καστ και η παραγωγός κοιτούσαν το σετ όσο ακόμα έκαναν γυρίσματα και δεν πίστευαν ότι τόσες και τόσο διαφορετικές γυναίκες θα συνυπήρχαν στην ίδια σειρά. Δεν είχε υπάρξει προηγούμενο.
Έκτοτε το streaming έχει γίνει το καταφύγιο της καλλιτεχνικής ελευθερίας. Οι δημιουργοί έμαθαν πως τα κόνσεπτ που μπορεί να απορρίπτονταν από την παραδοσιακή τηλεόραση ίσως έβρισκαν εκεί στέγη. Το diversity και η ένταξή του έγιναν κίνητρο και αφύπνιση. Τα κοινά που παρακαλούσαν για την εκπροσώπησή τους απέκτησαν επιλογές και οι υπόλοιποι άρχισαν να βιώνουν μια πιο πλούσια τηλεοπτική εμπειρία, ένα παράθυρο σε κόσμους που μπορεί να ήξεραν καν ότι είχαν ανάγκη. Σε πρόσφατο άρθρο του Fortune, η Salma Hayek που προωθεί από τη θέση της παραγωγού τη νέα της σειρά “Monarca”, ένα οικογενειακό δράμα διαφθοράς και ισχύος για μια αυτοκρατορία tequila, αποκάλυψε πως το αρχικό σπίτι του ήταν το ABC. Το πλάνο όμως ναυάγησε.
Η Hayek, βέβαια, δεν ήταν ξένη σε τέτοιες δυσκολίες. Μιλώντας στις Κάννες πριν χρόνια, μοιράστηκε πως το “Ugly Betty” έγινε αποδεκτό από το ABC όταν η ίδια χρειάστηκε να τους αποδείξει βάσει στατιστικών ότι το λατινοαμερικανικό αγοραστικό κοινό ήταν τεράστιο, πολύ δυναμικό και θα προσέλκυε τους απαραίτητους διαφημιστές. Κι αν απέτυχε να τους πείσει αυτή τη φορά, ήρθε ο ιππότης Netflix και το έσωσε. Το “Monarca”, όπως και η τεράστια πλειοψηφία των μη αγγλόφωνων σειρών της πλατφόρμας που φτάνουν σε 190 χώρες, γυρίστηκε στη χώρα όπου τοποθετείται η ιστορία (το Μεξικό στην προκειμένη), στην τοπική γλώσσα, με συνεργείο και συντελεστές που είναι μέρος ή κοντά στην κουλτούρα που καλούνται να αποτυπώσουν.
Εκτός όμως από το άνοιγμα του Netflix σε σειρές με γυναίκες πρωταγωνίστριες ή από γυναίκες παραγωγούς, σεναριογράφους, σκηνοθέτες (GLOW, Set It Up, Dead To Me, Russian Doll, 13th, When They See Us, Grace and Frankie, Mudbound ανάμεσα σε πολλά άλλα), οι γυναίκες κρατούν νευραλγικές θέσεις και εντός του οργανισμού.
Η Allie Goss, πρώην αντιπρόεδρος του original programming, απάντησε στο αίτημα της Melissa Rothenberg, δημιουργού του “Jessica Jones”, για περισσότερες γυναίκες σκηνοθέτες στη σειρά με αυτό ακριβώς. Περισσότερες προσλήψεις γυναικών σκηνοθετών στη σειρά. Η Goss δεν είναι πια στην εταιρεία, όμως τα καθήκοντά της έχει αναλάβει η Nina Wolasky, αντιπρόεδρος των original series. Η Cindy Holland, αντιπρόεδρος πια του original content, μπήκε στο Netflix το 2002 ως η πρώτη πρόσληψη του Sarandos σε σχέση με το licensing των σειρών άλλων δικτύων. Η Armie Tornincasa, studio technology manager, έπαθε σοκ όταν βρέθηκε στα γραφεία και είδε ότι λειτουργούσαν ακόμα με φαξ. Εδώ και τέσσερα χρόνια προσπαθεί να αποσυμφορίζει τη ροή εργασιών με τελευταίας τεχνολογίας λύσεις.
Η Caroline Morgan, διευθύντρια του User Experience, είναι η γυναίκα που φροντίζει να βλέπεις “Stranger Things” σε άψογη ποιότητα, όπου κι αν μένεις, όποια κι αν είναι συσκευή σου. Το ίδιο κάνει και η Anne Aaron, η διευθύντρια Αλγορίθμων. Βλέπεις “Mindhunter” από hotspot σε κάποια φάρμα στη μέση του πουθενά; Εκείνη πρέπει να φτιάξει το εργαλείο που θα συμπιέσει το αρχείο σου χωρίς να χαλάσει η ποιότητά του. Η Bela Bajaria (Υπεύθυνη μη αγγλόφωνου original προγράμματος), η Channing Dungey (Αντιπρόεδρος Original Περιεχομένου), η Melissa Cobb (Αντιπρόεδρος Kids & Family), η Lisa Nishimura (Αντιπρόεδρος Ανεξάρτητων Ταινιών και Ντοκιμαντέρ), είναι μονάχα μερικές από τις γυναίκες που προετοιμάζουν το Netflix για το κύμα, την παλίρροια μάλλον καλύτερα, ανταγωνισμού που θα το χτυπήσει το προσεχές διάστημα από καινούριες πλατφόρμες (Disney+, Apple TV+, HBO Max, NBCUniversal κ.ά.).
Όλα αυτά είναι νίκες. Για τις ίδιες τις εργαζόμενες πρωτίστως, για τη γυναικεία φωνή μπροστά και πίσω από την κάμερα, σίγουρα για εμάς τους αποδέκτες που ευχαριστιόμαστε τους καρπούς της από τον καναπέ μας. Πριν βάλεις όμως το party hat σου, αναλογίσου το εξής. Σύμφωνα με το Indiewire, από το πογκρόμ του Netflix για το 2019, 8 (πλέον 9) από τις ακυρωμένες του σειρές ήταν από γυναίκες δημιουργούς. Το Netflix άλλωστε έχει σταματήσει εδώ και αρκετό καιρό να τροφοδοτεί ατελείωτα τις σειρές του. Εκείνα τα πρώτα χρόνια ήταν της νιότης. Τώρα ενηλικιώθηκε. Έχει ένα χρέος δισεκατομμυρίων και μια αιμορραγία 120.000 Αμερικανών χρηστών να αντιμετωπίσει.
Όταν η πλατφόρμα έκανε launch στην Ελλάδα το 2017 και είχα μιλήσει με τον τότε υπεύθυνο επικοινωνίας για Ευρώπη και Ασία, Joris Evers, τον είχα ρωτήσει για τις ακυρώσεις των πολυπολιτισμικών και πανάκριβων “Get Down” και “Sense8” που μόλις είχαν ανακοινωθεί, και μου εξήγησε ότι το κόστος των σειρών θα πρέπει να δικαιολογείται από το μέγεθος του κοινού του. Λογικό. Το δημοφιλές “Crown”, η πιο ακριβή τους παραγωγή ως τώρα, μπορεί να το κάνει. Οι σειρές που μόλις ακυρώθηκαν δεν τα κατάφεραν. Μπορείς να έχεις περιορισμένο κοινό είναι το συμπέρασμα, αλλά όχι και πολύ περιορισμένo. Με το δίκτυο όμως να μην δημοσιεύει ακριβή στοιχεία ούτε σε μας, ούτε στους συντελεστές, αποκλείεται η διαφάνεια. Δείξε πόσο πραγματικά περιορισμένο είναι το κοινό μας σειράς σε σχέση με κάποια άλλη που ανανεώθηκε, για να γίνει πεντακάθαρο το μέτρο σύγκρισής σου.
Το αμφιλεγόμενο “Friends From College”, το παιχνιδιάρικο “Trinkets”, το ψυχεδελικό “The OA”, το φανταστικό “Tuca & Bertie”, το μεγαλόκαρδο “One Day At a Time”, το “Marvel’s Jessica Jones”, το OG “Orange Is the New Black”, το αγαπημένο μας “GLOW”, το “Chambers” – η πρώτη σειρά με πρωταγωνίστρια ιθαγενή – δεν θα έχουν συνέχεια στην πλατφόρμα. Και μπορεί μπροστά στις 21 σειρές που ακυρώθηκαν να φαίνονται λίγες, με το “Jessica Jones” κιόλας να ολοκληρώνεται επειδή η μαμά Disney θέλει τις σειρές της στη δική της streaming υπηρεσία, όμως απ’ αυτές τις σειρές οι 14 ήθελαν συνέχεια, και οι μισές είχαν μία ή και περισσότερες γυναίκες ηρωίδες, με γυναίκες στη δημιουργία και την παραγωγή. Αυτή τη στιγμή, 10 Netflix originals δημιουργούνται ή συν-δημιουργούνται από γυναίκες και 21 από άνδρες.
Ο streaming γίγαντας βέβαια έχει κλείσει τεράστιες συμφωνίες με γυναίκες δημιουργούς – με τη Shonda Rhimes, με την Janet Mock του “Pose”, με τη Marti Noxon του “Sharp Objects”, με την Jenji Kohan του “Orange Is the New Black”. Θα δούμε πολλά απ’ αυτές προσεχώς. Η ερώτηση όμως είναι, αν θα δοθεί αρκετός καιρός στις σειρές τους – κυρίως στις σειρές λιγότερο καθιερωμένων καλλιτέχνιδων – για να αναπτύξουν το κοινό τους. Η ευθύνη των ακυρώσεων αποδίδεται στον αλγόριθμο από την πλατφόρμα, με πιο αστείο παράδειγμα το γεγονός ότι η ίδια η δημιουργός του “Tuca & Bertie”, Lisa Hanawalt, δεν είδε ποτέ την 1η και τελευταία σεζόν της στις προτάσεις του Netflix.
Έπρεπε να την ψάξει, τη στιγμή που το “Bojack Horseman”, μια αριστουργηματική σειρά από άνδρες συντελεστές που αρχικά δεν είχε κερδίσει την κριτική, είχε την ευκαιρία να φτάσει στην 6η σεζόν του. Αυτό το προνόμιο το έχει μονάχα η δημιουργός του “Grace and Frankie”, Marta Kauffman, που θα πρέπει να αποχαιρετήσει τη σειρά της στην 7η σεζόν. Την ίδια στιγμή, η απώλεια του ιδιόρρυθμου, θεοπάλαβου, αληθινά μοναδικού “OA” της Brit Marling έχει προκαλέσει θρήνο στους φαν που υπογράφουν petitions κατά δεκάδες χιλιάδες, που τις πρώτες μέρες του Αυγούστου τουίταραν αρειμανίως #TheOAisReal σε 50.000 tweets, που αγόρασαν billboard απέναντι από τα γραφεία του Netflix με το αίτημα να φέρει πίσω τη σειρά.
Δεν είναι ότι το Netflix στρίβει το μουστάκι του και ρίχνει τις σειρές από γυναίκες στην πυρά. Είναι ίσως ότι αυτές οι σειρές δεν θα προβάλλονταν καν, πουθενά, αν δεν υπήρχε το Netflix και το streaming που τις καθιέρωσε, και γι’ αυτό η απώλειά τους πονάει λίγο παραπάνω. Αν και σε αυτό το περιβάλλον μειώνονται οι ελπίδες, δεν είναι παράλογο να αναρωτιέται κανείς για το μέλλον τέτοιων πρότζεκτ. Και αν το Netflix δεν πρόκειται να αρχίσει να δημοσιεύει τα στοιχεία τηλεθέασης όπως είναι μέχρι τώρα η μέθοδός του, αυτά που θα ξεκαθάριζαν τι τελικά κρίνει την ανανέωση μιας σειράς από μια άλλη, θα πρέπει να αρχίσει τουλάχιστον να δημοσιεύει τους τρόπους με τους οποίους μάχεται γι’ αυτές και για την εξάπλωσή τους.
