Οι Reflex Photographers φωτογραφίζουν (μοναδικά) μία άλλη Ελλάδα

Λήψη πρώτη

Απαραίτητες οι συστάσεις. Τους συναντώ στον χώρο που έχουν φτιάξει στα Πετράλωνα. Ένα νεοκλασικό στην Ηούς που θυμίζει παλιά Αθήνα. Ψάχνω στο κινητό τον αριθμό. Έχω βρει την οδό. Ο ήχος ενός πιάνου με κάνει να πάρω τα μάτια μου από την οθόνη και επιτέλους να τελειώσει το μαρτύριο αναζήτησης ανάμεσα σε 235 αδιάβαστα emails. Εδώ είμαστε. Γήινα χρώματα, ψηλές ξύλινες πόρτες κι ένα παράξενο φως. Κράτα τον επιθετικό προσδιορισμό, θα εξηγήσει πολλά. Οι πρώτες χειραψίες είναι αμήχανες. Παλεύω να θυμηθώ τα ονόματα. Να σας τους γνωρίσω αμέσως.

Γιώργος Τατάκης, Μιχάλης Παππάς, Θανάσης Χριστοδούλου και ο Αντώνης Χρυσάκης που έλειπε από τη συνάντηση. Τρεις φωτογράφοι κι ένας μουσικός. Ο Αντώνης και ο Γιώργος γνωρίζονται σε ένα φωτογραφικό περίπατο. Λίγο αργότερα συναντούν τον Μιχάλη που ασχολείται με τη φωτογράφιση εθίμων σε όλη την Ελλάδα. Βρέθηκαν τυχαία στον Άη Συμιό στο Μεσολόγγι και ”έδεσαν”. Από τότε γυρίζουν τη χώρα και φωτογραφίζουν τα έθιμα του κάθε τόπου. Ο Θανάσης συνθέτει μουσική. Μπήκε στην ομάδα σαν το μέλος που ασχολείται με το πιο διαδικαστικό κομμάτι της διοργάνωσης και της διαχείρισης των events.

”Η ιδέα ήταν μόλις δημιουργηθεί η ομάδα να υπάρχει και ένας φυσικός χώρος που θα την στεγάσει. Κάνουμε εκθέσεις, μουσικές εκδηλώσεις, παρουσιάσεις άλλων φωτογράφων, λειτουργούμε ως βιβλιοπωλείο αποκλειστικά με θέμα τη φωτογραφία. Προβολές ταινιών και ντοκιμαντέρ. Έχουμε σκοτεινό θάλαμο και ξεκινάμε μαθήματα σχεδίου.” Η φωτογραφική ομάδα τον Γενάρη θα σβήσει το πρώτο της κεράκι. ”Όλοι μαζί με το ατομικό brand του καθενός θα βοηθάμε το Reflex και αυτό με τη σειρά του θα δίνει σε κάθε έναν ξεχωριστά, αυτή είναι η φιλοσοφία.”

Κοντινό πλάνο στα πρόσωπα

Θυμάμαι πια και τα τρία ονόματα. Η αμηχανία των πρώτων λεπτών έχει μεταμορφωθεί σε περιέργεια. Οι προσωπικές ιστορίες πάντα αναδεικνύουν κάποια κομμάτια που δύσκολα θα έβγαιναν στην επιφάνεια. Το πώς ξεκινάει ο καθένας και τελικά καταλήγει να γίνει μέλος μίας ετερόκλητης ομάδας με εν δυνάμει κοινή αισθητική, είναι μία διαδρομή με προσωπικές εξομολογήσεις και συσχετισμούς. Τον λόγο παίρνει πρώτος ο Μιχάλης. Κάθεται στην άκρη του καναπέ, απέναντί μου. ”Το πρώτο φιλμ το τράβηξα στην παραλία του χωριού μου με μία αναλογική από ένα φίλο μου στα 20. Οι μισές φωτογραφίες βγήκαν σκοτεινές και οι υπόλοιπες καμένες. Έκανα άλλη δουλειά, άσχετη, αλλά ήξερα πως η φωτογραφία μου άρεσε. Στα 30 μου είπα ή το κάνω τώρα ή ποτέ. Σπουδάζω και επηρεάζομαι από διάφορους φωτογράφους. Το ενδιαφέρον μου κεντρίζουν τα έθιμα. Ξεκίνησα από τον τόπο μου, τη βόρεια Εύβοια, φωτογράφισα στη Γιορτή της Αγίας Παρασκευής. Ξεκίνησα να φωτογραφίζω δικούς μου ανθρώπους και είδα πως μου πήγαινε και είχα αρκετό υλικό όπως το ήθελα. Η δεύτερη απόπειρα ήταν στην Παναγία της Τήνου.”

 Μιχάλης Παππάς

Ο Γιώργος ακολουθεί. ”15 ετών κάνω οικονομία και αγοράζω την πρώτη μου Kodak. Μου έκανε ένα καλό σχόλιο αυτός που εμφάνισε το φιλμ και είπα κάτι θα έχω κάνει σωστά. Από τότε και μέχρι σήμερα θέλω συνέχεια να αγοράζω καλύτερες φωτογραφικές μηχανές. Μου άρεσε να κάνω κοινωνική καταγραφή. Τα έθιμα είναι ένας πολύ καλός τρόπος να το πετύχεις αυτό. Στο έθιμο είναι όλοι πιο ανοιχτοί, θέλουν να τους φωτογραφίσεις, ανοίγουν τα σπίτια τους.

 Γιώργος Τατάκης

Ρωτάω για τον Αντώνη. ”Κόλλησε με τη Magnum. Πήγε σε σχολή, συμμετείχε σε πολλές φωτογραφικές ομάδες, πραγματοποιεί workshop με τον σπουδαίο Νίκο Οικονομόπουλο.” Στο βιογραφικό του διαβάζω: ”Το κίνητρό μου πίσω από τις φωτογραφίες μου είναι να κατανοήσω και να εξερευνήσω τον κόσμο. Μου αρέσει το περίεργο, το διαφορετικό και το όμορφο και με τη φωτογράφιση του μπορώ να ”κλέψω” αυτές τις μικρές στιγμές και να τις εκτυπώσω σε ένα κομμάτι χαρτί ή στην περίπτωση αυτού του site, σε μια οθόνη. Να δημιουργήσω τη δική μου πραγματικότητα και να εκφράσω όσα με λόγια δεν μπορώ.”

Αντώνης Χρυσάκης

Με σχεδόν απολογητικό ύφος απευθύνομαι στον Θανάση. Η δική σου σχέση με τη φωτογραφία; ”Εμένα μου αρέσει γενικά η ιστορία της τέχνης. Είχαν οι γονείς μου το Χρονικό του 20ού αιώνα. Από τότε κόλλησα. Μου άρεσε να ψάχνω φωτογραφίες με τέτοια καταγραφή. Η φωτογραφία συνδέεται πάρα πολύ με τη σύγχρονη ιστορία οπότε αυτό για εμένα ήταν τρομερή πηγή έμπνευσης. Συγκλονιστικά γεγονότα που έχουν αποτυπωθεί σε εικόνες με τρόπο όχι πεζό, μπορεί να χαρακτηριστεί και ρομαντικός.”

 Θανάσης Χριστοδούλου

Full frame στο συναίσθημα

Πόσο εμπλέκεται συναισθηματικά ο φωτογράφος σε αυτό που παρουσιάζεται ως αποτέλεσμα; Σε ένα περιοδικό χρόνια πριν είχα διαβάσει πως η φωτογραφία είναι ποίηση παγιδευμένη στο κλάσμα του δευτερολέπτου. Την ποίηση θα την άκουγα ξανά εκείνο το ζεστό απόγευμα στα Πετράλωνα σε μία περιγραφή του Μιχάλη. Η περιέργεια είναι πια ξεκάθαρο ενδιαφέρον. Κάθε λέξη τους δείχνει την αγάπη με την οποία περιβάλλουν τη δουλειά τους. ”Εγώ θέλω να κάνω οπτική ποίηση. Οι πληροφορίες που θα κλείσεις σε τέσσερις γραμμές να λειτουργήσουν ως ένα αυτοτελές ποίημα. Μέσα από τις εικόνες θέλεις να δημιουργήσεις μία νέα πραγματικότητα, φωτογραφημένη.”

”Ο φωτογράφος μπορεί να αντικατοπτρίσει τα συναισθήματά του με αυτό το μέσο, ανάλογα με την ευαισθησία του καλλιτέχνη. Δεν έχει να κάνει τόσο με την ψυχολογική κατάσταση της στιγμής. Η εικόνα που δημιουργείς έχει να κάνει με όλη την υπόλοιπη ζωή σου. Ουσιαστικά ο φωτογράφος υπάρχει πάντα μέσα στη φωτογραφία του. Η λήψη είναι η μισή δουλειά, η άλλη μισή είναι η επιλογή των φωτογραφιών. Ξεκινά ως διαδικασία και καταλήγει σε τέχνη. Πρέπει να μάθεις άψογα το τεχνικό κομμάτι ώστε η φωτογραφική να μη σε εμποδίζει ως μέσο, να είναι αόρατη. Για εμάς η φωτογραφία είναι τρόπος ζωής.”

Ο Θανάσης προσθέτει: ”Μία εικόνα, είναι ένα χάρτινο πράγμα. Μία επιφάνεια. Οι φωτογραφίες οι δικές μας έχουν μέσα την ψυχολογία των παιδιών, έχουν συναίσθημα. Ένταση συναισθηματική και ψυχολογική. Έχουν δύναμη, δεν είναι χλιαρές.”

Εστίαση στην καλή φωτογραφία

Εγκλουβή Λευκάδας. Η φωτογραφία του Γιώργου Τατάκη δημοσιεύτηκε και στο National Geographic.

”Όταν βγάλεις καλή φωτογραφία το καταλαβαίνεις εκείνη τη στιγμή. Το καταλαβαίνεις πριν ακόμα σηκώσεις τη φωτογραφική. Πρώτα φαντάζεσαι την εικόνα και μετά την φωτογραφίζεις. Το μυστικό των φωτογραφιών είναι πως δείχνουν τα πράγματα όπως δε θα τα έβλεπες με γυμνό μάτι. Αυτό είναι που χρειάζεται και την εμπειρία. Όταν βρίσκεσαι μπροστά σε μία σκηνή ελέγχεις ενστικτωδώς πολλά πράγματα ταυτόχρονα. Δε φωτογραφίζουμε τα πάντα συνέχεια. Μπορεί να πάμε σε ένα σημείο και να τραβήξουμε μία στιγμή. Πρόκειται για ένα ευμετάβλητο περιβάλλον, άρα μιλάμε για στιγμές.”

”Η φωτογραφία από μόνη της, αυτή καθεαυτή, δεν είναι τέχνη. Τέχνη είναι αυτό που έχεις εσύ επενδύσει. Η σκέψη που έχεις βάλει από πίσω, το τι θέλεις να επικοινωνήσεις και πώς το καταφέρνεις. Πατώντας το κουμπί θα βγάλεις μία σωστή έκθεση, όχι μία φωτογραφία. Νομίζεις πως είναι απλό. Όταν μάθεις το τεχνικό κομμάτι, τότε είσαι στο μηδέν και ξεκινάς για να γίνεις φωτογράφος.”

Προσκύνημα – Λιμάνι Τήνου (Μ. Παππάς)

Υπάρχουν όμως συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που κάνουν μία φωτογραφία καλή; ”Πρέπει να έχει περιεχόμενο και σύνθεση-φόρμα που θα ντύσει το περιεχόμενο. Μπορεί να έχει ενδιαφέρον αυτό που βλέπεις αλλά η θέση των όγκων συνθέτει ένα σωστό κάδρο. Δε γίνεται να έχεις μία φωτογραφία χωρίς κάποιο από τα δύο. Είναι αρκετές οι φορές που ένα από τα δύο υπερτερεί. Παλεύουμε να ”παντρέψουμε” αυτά τα δύο και συχνά καταλήγει να είναι θέμα όλη η σύνθεση.”

Ασπρόμαυρο ή έγχρωμο; Όσο η Φραντζέσκα τους φωτογραφίζει έχω χρόνο να ρίξω κλεφτές ματιές στον χώρο τους. Στους τοίχους είναι κρεμασμένες φωτογραφίες που έχουν τραβήξει οι ίδιοι. Κάποιες ασπρόμαυρες και κάποιες έγχρωμες. Ο Γιώργος κάνει μόνο ασπρόμαυρες και ο Μιχάλης μόνο χρώμα. Ο Αντώνης και τα δύο. ”Μιλάμε για τελείως άλλη γλώσσα. Αναδεικνύει το καθένα κάποιες συγκεκριμένες ποιότητες. Στο ασπρόμαυρο αναδεικνύεται περισσότερο η φόρμα και οι γεωμετρίες. Σου δίνει ένα στοιχείο σουρεαλισμού γιατί είναι κάτι που δεν έχει εξοικειωθεί το μάτι να βλέπει. Προσέχεις περισσότερο την ιστορία της φωτογραφίας. Τα χρώματα σε φέρνουν στην πραγματικότητα. Το χρώμα το ίδιο είναι κομμάτι της σύνθεσης.”

Νύφη – Διαφάνι Ολύμπου, Κάρπαθος (Γ. Τατάκης)

Στο κάδρο το Pculiar

Οι Reflex έχουν δημιουργήσει το Pculiar που ”στεγάζει” τις φωτογραφικές παραγωγές των εθίμων. Είναι στην ουσία μία online εφαρμογή η οποία είναι εξειδικευμένη σε αξιοπερίεργα-ιδιαίτερα έθιμα και παραδόσεις. Πώς μπορείς να το χρησιμοποιήσεις; Κάνεις αναζήτηση βάσει τοποθεσίας και ημερομηνίας. Τα αποτελέσματα σου δείχνουν όλα τα έθιμα που γίνονται στην περιοχή τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Υπάρχει χάρτης για την ακριβή τοποθεσία, photostories αλλά και η προσωπική ιστορία του φωτογράφου στο ίδιο το έθιμο.

Αγ. Πνεύματος – Φαλακρό Όρος, Δράμα (Μ. Παππάς)

Μεταφορά Προίκας – Όλυμπος, Κάρπαθος (Γ. Τατάκης)

”Υπάρχει διαφοροποίηση στον τρόπο που φωτογραφίζουμε. Πολλοί φωτογραφίζουν έθιμα πλέον αλλά ο τρόπος διαφοροποιεί το αποτέλεσμα. Οι φωτογραφίες έχουν να κάνουν με την ευαισθησία του φωτογράφου απέναντι στην εκάστοτε σκηνή/κατάσταση. Επειδή μεταξύ μας ταιριάζουμε σαν χαρακτήρες και οι φιλοσοφίες μας διασταυρώνονται, υπάρχει μια αισθητική συνοχή. Θέλουμε να κάνουμε εικόνες και το έθιμο είναι η αφορμή. Η εικόνα που δημιουργείς σε οποιαδήποτε κατάσταση  έχει να κάνει με την αντίληψή σου για τον κόσμο. Αυτό φαίνεται σε οποιοδήποτε κάδρο. Προσπαθούμε να το κάνουμε πιο έντονο, πιο σουρεαλιστικό. Δε φωτογραφίζουμε σκηνές που μας φαίνονται κοινές. Δε φωτογραφίζουμε σαν τουρίστες. Πάμε πέρα από την επιφάνεια.”

Αράπηδες – Παγονέρι Δράμας (Γ. Τατάκης)

 Αγ. Συμεών, Μεσολόγγι (Μ. Παππάς)

Το Pculiar είναι ανοιχτό σε φωτογράφους από το εξωτερικό. Σου δείχνει παρόμοια events βάσει των tags και αργότερα όταν θα υπάρχει περισσότερο υλικό μπορεί να σου συσχετίσει events που γίνονται οπουδήποτε στον κόσμο και έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά που δε θα φανταζόσουν. ”Θέλουμε να δούμε σε τι μονοπάτια θα μας οδηγήσει. Είμαστε περίεργοι να δούμε πώς θα δουλέψει.”

Τελευταία λήψη

Ωραίοι τύποι. Τους το είπα και τότε, μα θέλω να το γράψω ξανά. Άνθρωποι με γνώση και βαθύ συναισθηματισμό. Ο Γιώργος, ο Μιχάλης, ο Θανάσης και ο Αντώνης.

Φωτογραφίες: Φραντζέσκα Γιαϊτζόγλου – Watkinson