Οι σημαντικότερες στιγμές της μόδας τη δεκαετία που μας αφήνει
- 18 ΔΕΚ 2019
«Η μόδα δεν είναι απλά οι τάσεις. Σχετίζεται με την πολιτική ιστορία», είχε δηλώσει η Daphne Guinness σε συνέντευξή της το 2011. Η μόδα δεν είναι μόνο τάσεις. Και ναι, σχετίζεται απόλυτα με τις πολιτικοκοινωνικές καταστάσεις που συμβαίνουν γύρω μας. H οικονομική ύφεση των Η.Π.Α. το 2008 είναι απόδειξη. Από τη στιγμή που οι Αμερικανοί πολίτες δεν είχαν λεφτά για να κινηθεί η αγορά, οι πασαρέλες απλουστεύθηκαν. Οι γραμμές έγιναν πιο απλές και λιτές. Όταν η χώρα αναβίωσε από τις οικονομικές αναταραχές, η αμερικάνικη μόδα ξαφνικά ήταν “all about luxury”. Ακόμα και οι πιο πιστοί στον μινιμαλισμό σχεδιαστές, άρχισαν να έχουν μαξιμαλιστικές διαθέσεις.
Είναι ανόητο, λοιπόν, να πιστεύουμε ότι η μόδα δεν επηρεάζεται από την κοινωνία. Ασκεί επιρροή όχι μόνο στον τρόπο που ντυνόμαστε αλλά και στον τρόπο που σκεφτόμαστε, που πράττουμε. Το στιλ είναι ζωντανός οργανισμός εξάλλου. Ζει και τρέφεται από το περιβάλλον και επηρεάζεται αδρά από τι συμβαίνει σ’ αυτό.
Η τελευταία δεκαετία είναι το πιο απτό παράδειγμα που μπορώ να σκεφτώ. Δεν έχει υπάρξει άλλη εποχή στην ιστορία της μόδας που η τελευταία να μην έχει επηρεαστεί περισσότερο από την 4η βιομηχανική επανάσταση που ζούμε αυτή τη στιγμή. Η τεχνητή νοημοσύνη έχει αλλάξει τον τρόπο που λειτουργεί το εμπόριο δημιουργώντας κοινωνικοπολιτικές προκλήσεις και σε άλλους τομείς της ζωής. Κάπως αναπόφευκτο, λοιπόν, να μην επηρεαστεί η μόδα απ’ αυτό, όταν σχετίζεται τόσο με την «πολιτική ιστορία» που αναφέρει και η Guinness.
Από τα social media και την άμεση πρόσβαση στην εικόνα και την ταχεία πληροφόρηση (και παραπληροφόρηση) που έχουμε, ο τρόπος που αντιμετωπίζει ο κόσμος τη μόδα, αν και διφορούμενος σε κάποιες περιπτώσεις, έχει αλλάξει ολωσδιόλου. Η μόδα είναι της μόδας και το “influencing” μέσα από τον μίνι υπολογιστή που κρύβεται στην τσέπη του παντελονιού μας, έχει αλλάξει την αντίληψη του στιλ/μόδας, σε παγκόσμιο επίπεδο.
Αυτό είναι ένα μεγάλο μέρος της αλλαγής στον τρόπο λειτουργίας της βιομηχανίας της μόδας, αλλά δεν είναι και το μοναδικό. Αν και έχει προκαλέσει πολλά ο παράγοντας “social media”, οι στιγμές στη δεκαετία που καθόρισαν τη μόδα είναι πολλές. Από το «τέλος» των μεγάλων ηγετών της μόδας, την άνοδο των γυναικών designers σε μεγάλους οίκους μέχρι και οι κανόνες της μόδας ως προς το αθλητικό ντύσιμο, παρακάτω οι σημαντικότερες στιγμές της μόδας τη δεκαετία που μας πέρασε.
Το «τέλος» των μεγάλων σχεδιαστών
Με τον θάνατο του Alexander McQueen τον Φλεβάρη του 2010 και του Karl Lagerfeld τον ίδιο μήνα του 2019, η βιομηχανία της μόδας έπρεπε να βρει έναν τρόπο να καλύψει το κενό. Από τον πρωτοπόρο McQueen ο οποίος έβαλε τέλος στη ζωή του λίγες εβδομάδες πριν την παρουσίαση της Fall 2010 του, η μόδα τη στιγμή εκείνη στερήθηκε έναν από τους ανθρώπους που καθόρισαν την πορεία της μόδας. Τα πάντα δημιουργικά shows του (ποιος μπορεί να ξεχάσει το ρομπότ που ζωγράφιζε το φόρεμα της Shalom Harlow στη Spring 1999 συλλογή του) μέχρι και τα avant-garde παπούτσια του που προσπάθησαν να κοπιάρουν πολλοί, η συμβολή του Βρετανού σχεδιαστή στη μόδα, ήταν τεράστια.
Η ακόλουθός του, Sarah Burton συνεχίζει το όραμα του οίκου McQueen με τον ίδιο αλλά και διαφορετικό παράλληλα τρόπο.
Εννιά χρόνια μετά, ο άνθρωπος που αναβίωσε τον, τότε πεθαμένο, οίκο Chanel, aka Karl Lagerfeld, απεβίωσε σε ηλικία 85 ετών, λόγω χρόνιας ασθένειας. Και αυτός, λίγο πριν την παρουσίαση των Fall 2019 συλλογών του για τους οίκους Chanel και Fendi. Ο αντίκτυπος του Γερμανού σχεδιαστή στην ιστορία της διεθνής μόδας είναι τεράστιος με τις επιδείξεις του για τον οίκο Chanel να έχουν αφήσει το στίγμα τους. Δημιουργώντας τα πιο φαντασμαγορικά shows και μεταμορφώνοντας το Grand Palais (ο μουσειακός χώρος που παρουσίαζε τις συλλογές Chanel) σε αεροδρόμιο, σουπερμάρκετ, σε καζίνο, σε παραλία (και η λίστα συνεχίζεται), το όνομα του σχεδιαστή θα είναι για πάντα συνδεδεμένο με τη μόδα υψηλής ραπτικής.
Ο θάνατος των τεράστιων αυτών σχεδιαστών καθώς και η συνταξιοδότηση του Valentino Garavani από τον ομώνυμο οίκο (2007), είχε ως αποτέλεσμα και τις συνεχείς «μεταθέσεις» των καλλιτεχνικών διευθυντών μόδας από τον έναν οίκο στον άλλον. Ο Jeremy Scott πήγε στη Moschino, ο Raf Simons στη Dior και μετά στον Calvin Klein, o Anthony Vaccarello από τον οίκο Versace στον οίκο Saint Laurent κ.ο.κ. Από τη νέα αυτή γενιά, ο Nicolas Ghesquière ξεχωρίζει. Στα 25 του, το 1997, ανέλαβε τον οίκο Balenciaga και τον ξαναέβαλε στον χάρτη μετά τιμής και δόξας, ενώ από το 2013 που έχει αναλάβει τον οίκο Louis Vuitton έχει ξεδιπλώσει ένα ταλέντο, που κάνει το industry να μιλάει για μια ιδιοφυΐα της μόδας. Ωστόσο, το τέλος των ιερών τεράτων της μόδας έφερε σύγχυση στον χώρο της μόδας.
Οι πρώτες γυναίκες σχεδιάστριες σε μεγάλους οίκους
Παρ’ όλη τη «σύγχυση» και τις αλλαγές των CDs (creative directors) από οίκο σε οίκο, βγήκε κι ένα καλό απ’ όλη αυτή την ιστορία. Γυναίκες σχεδιάστριες διορίστηκαν ως καλλιτεχνικές διευθύντριες μεγάλων οίκων μόδας, πράγμα που δεν είχε συμβεί από την εποχή της Coco Chanel κι αυτό επειδή η τελευταία ίδρυσε η ίδια το εν λόγω brand. Η Maria Grazia Chiuri, λοιπόν, πρώην creative director του Valentinο (μαζί με τον Pierpaolo Picciolli που παρέμεινε στον οίκο) ανέλαβε τα ηνία του Christian Dior με αποτέλεσμα να επικοινωνείται ο φεμινισμός μέσα από τη μόδα με έναν συναρπαστικά couture τρόπο κι ένα contemporary φρεσκάρισμα (χαρακτηριστικά τα t-shirts με logos που παρουσίασε η Chiuri με το τύπωμα “We should all be feminists” που έγιναν viral). Έπειτα, ο οίκος Givenchy διόρισε (για πρώτη φορά στην ιστορία του γυναίκα) την Clare Waight Keller (που άφησε το στίγμα της στον οίκο Chloé) διευθύντρια του brand και ο γαλλικός οίκος Chanel επέλεξε την πρώτη γυναίκα σχεδιάστρια μετά την Coco, Virginie Viard, συνεργάτη του Karl Lagerfeld. Η δουλειά των γυναικών αυτών στους οίκους έχει αναγνωριστεί, αποδεικνύοντας ότι οι γυναίκες σχεδιάστριες μπορούν επάξια να έχουν διοικητικές θέσεις στον χώρο της μόδας. Ο δρόμος πλέον ανοιχτός.
Η μόδα χωρίς φύλο σηκώνει το κεφάλι της
Αυτή τη δεκαετία, ξεκίνησε και ο αγώνας προς μια “non-binary” φιλοσοφία όχι μόνο προς τη σεξουαλικότητα των ανθρώπων αλλά και στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τη μόδα. Πολύ πριν η μόδα χωρίς φύλο, γίνει «της μόδας» από τους millennials, σχεδιαστές όπως ο Jean-Paul Gaultier, ο Martin Margiela και άλλοι, «μιλούσαν» για αυτή μέσα από τις συλλογές τους. Ο κόσμος όμως δεν ήταν έτοιμος τότε, αλλά με τη Fall 2015 συλλογή του Alessandro Michele για τη Gucci, όλα άλλαξαν. Όταν ο Ιταλός σχεδιαστής φόρεσε φορέματα σε άνδρες και κοστούμια στις γυναίκες, η genderless μόδα άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά μπροστά στα μάτια μας. Το αποτέλεσμα; Οι ταμπέλες έχουν αρχίσει να θολώνουν και το ανδρικό και γυναικείο ντύσιμο είναι πιο united από ποτέ. Ποιος ορίζει τι μπορεί να φοράει ένας άνδρας ή μια γυναίκα, αναρωτιούνται πλέον πολλοί και κάπως έτσι οι κανόνες της μόδας καταρρίπτονται. Σε αυτό έχει βοηθήσει και η τέχνη του drag. Με το “RuPaul’s Drag Race” να δέχεται την αποδοχή του κόσμου, η τέχνη του drag που υποστηρίζει ότι άνδρες και γυναίκες μπορούμε να είμαστε ό,τι θέλουμε όταν μεταμορφωνόμαστε σε drag περσόνες (μπορείς να είσαι άνδρας και να ντυθείς γυναίκα ή το αντίθετο) έχει φέρει ρήξη στις στερεοτυπικές αντιλήψεις περί σεξουαλικής ταυτότητας και ντυσίματος. Και να πανηγυρίσουμε ακόμα μια φορά που για φέτος ορίστηκε λέξη της χρονιάς το non binary “they”.
Η τόσο κρίσιμη άνοδος της βιώσιμης μόδας
Με τη Stella McCartney πρωτοπόρο της βιώσιμης μόδας και την πρώτη σχεδιάστρια διεθνούς φήμης που δημιουργεί συλλογές φιλικές προς το περιβάλλον εδώ και μια εικοσαετία (δεν χρησιμοποιεί καν δέρμα σε τσάντες και παπούτσια), το sustainability ξεκίνησε να αποτελεί θέμα συζήτησης στα σαλόνια της μόδας. Άργησε πολύ, η αλλαγή δεν έχει έρθει ακόμη ολοκληρωτικά, αλλά υπάρχει διάλογος. Για χρόνια η McCartney προσπαθούσε να πείσει τον κόσμο (και τα fashion brands) να υιοθετήσουν μια πιο «πράσινη» φιλοσοφία και τα κατάφερε. Το αποτέλεσμα: οίκοι όπως η Burberry, Prada και Gucci μεταξύ άλλων να δημιουργούν πολυετή πλάνα όπου χρησιμοποιούν λιγότερο πλαστικό, ανακυκλώσιμα υλικά, μειώνουν τη χρήση άνθρακα, ενώ σταματούν και τη χρήση αληθινής γούνας. Τη λογική ακολουθούν και εταιρίες μαζικής παραγωγής ρούχων (βλ. H&M, Zara κ.ά.) με ειδικές «πράσινες» συλλογές. Η μόδα έχει αρχίσει να υποστηρίζει τη λογική «ποιότητα vs. ποσότητα», με την ελπίδα λιγότερων απόβλητων που δημιουργούνται στα εργοστάσια μόδας. Πολλοί celebrities (σ.σ Jane Fonda) μάλιστα αρχίζουν να υιοθετούν τη λογική ότι «ψωνίζω από την ντουλάπα μου», άρα δεν κάνω άσκοπες αγορές ενισχύοντας στο πρόβλημα των υπολειμμάτων.
Η απενεχοποίηση της αθλητικής μόδας και η εξέλιξη του street style
Ο Kanye West έχει ασκήσει επιρροή όχι μόνο στον χώρο της μουσικής αλλά και στη μόδα. Με το που κυκλοφόρησε τα πολυσυζητημένα Yeezy αθλητικά παπούτσια η κοινότητα των sneakerheads επανασυνδέεται.
Σε αυτό είχαν ήδη βοηθήσει σχεδιαστές όπως ο Alexander Wang και η Stella McCartney οι οποίοι έφεραν την αθλητική μόδα στις πασαρέλες, λαμβάνοντας έτσι την αποδοχή των experts της μόδας. Τα αθλητικού ύφους ρούχα εισβάλλουν όχι μόνο στις πασαρέλες αλλά και στις ντουλάπες μας και μετά σε κάθε περίσταση -εκτός γυμναστηρίου- της ζωής μας, πράγμα στο οποίο βοήθησε και η street style μόδα, η οποία πλέον αποτελεί πηγή έμπνευσης (τόσο ώστε να προκύπτουν τάσεις απ’ αυτή) για τους fashion lovers αλλά και για τη high-end μόδα. Τα περίφημα “ugly sneakers”, δηλαδή τα χοντροκομμένα σε σχέδιο, έχουν γίνει πιο περιζήτητα κι από ψηλοτάκουνες γόβες, με όλους τους σχεδιαστές να τα συμπεριλαμβάνουν ανελλιπώς στις συλλογές τους.
Το body/image positivity και ο ακτιβισμός μέσα από τη μόδα
Η μόδα έχει ανάγκη από αλλαγή. Η μόδα είναι εικόνα και η εικόνα της μόδας πρέπει ν’ αλλάξει. Ο κόσμος έχει κουραστεί να βλέπει αποκλειστικά και μόνο ψιλόλιγνα μοντέλα να διαφημίζει τις τελευταίες τάσεις και γυναίκες όπως η Tess Holiday, η Candice Huffine και Ashley Graham έρχονται να καταρρίψουν τα στερεότυπα ομορφιάς. Με πολύ κόπο και πολλά θετικά μηνύματα τα οποία μεταδίδουν μέσα από τις εμφανίσεις τους και τον τρόπο ζωής τους, η βιομηχανία της μόδας αρχίζει να αποδέχεται όχι μόνο τις γυναίκες με καμπύλες (ακόμα κι αν τις διαχωρίζει αποκαλώντας της “plus size”), αλλά και αυτές με λεύκη, αλμπινισμό και όποια άλλη «ιδιαιτερότητα» θες.
Τα “Gisele” μοντέλα δεν είναι τα μόνα που θεωρούνται όμορφα πλέον και ούτε οι μοναδικές παρουσίες στις πασαρέλες. Οι προσωπικότητες αυτές που πάσχισαν για μια θέση στον χώρο της μόδας και λειτουργούν και ως ακτιβίστριες περνώντας το μήνυμα ότι «όλοι είμαστε όμορφοι» σε κάθε ευκαιρία.
Τα social media και το “influencing”
Μέχρι και πρότινος “fashion expert” θεωρούνταν ένας άνθρωπος που έγραφε για μόδα, ίσως κάποιος κριτικός μόδας, κάποιος fashion editor, στιλίστες και γενικά άνθρωποι που δεν αγαπούν απλά τη μόδα, αλλά γνωρίζουν την ιστορία της. Enter social media. Τα πάντα αλλάζουν με τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης (να, η βιομηχανική επανάσταση που λέγαμε προηγουμένως) και περισσότεροι άνθρωποι αποκτούν φωνή. Αυτό έχει αντίκτυπο ιδιαίτερα στη μόδα από τη στιγμή που πλατφόρμες όπως το Instagram ορκίζονται στην εικόνα. Η μόδα των social media γεννιέται μέσα από την στιγμή που υπάρχει πρόσβαση (και εικόνα) από παντού. Από τις πασαρέλες, από τις ζωές των celebrities, από διαφορετικές κουλτούρες. Αυτό ιντριγκάρει το ανθρώπινο είδος και ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι δημιουργούν προφίλ και προβάλλουν τον εαυτό τους μέσα από το Instagram. Όσο περισσότερο αρέσεις, τόσο περισσότερους followers θα έχεις, άρα θα ασκείς (θεωρητικά πάντα) επιρροή στον κόσμο. Έτσι, γεννιούνται και οι influencers. Αν έχεις πολλούς followers και φοράς ωραία outfits είσαι “fashion influencer”.
Τα fashion brands το εκμεταλλεύονται αυτό και διαφημίζουν τα προϊόντα τους μέσα από τους ανθρώπους αυτούς. Όσο περνάνε τα χρόνια και όσο τρέφεται αυτή η φιλοσοφία, τόσο περισσότερο το Instagram αποτελεί άλλο ένα media μέσο που μπορείς να βγάλεις λεφτά, παρά από ένα fun μέσο επικοινωνίας και προσωπικής έκφρασης. Πόσο έγκυρη είναι η γνώμη κάποιου που διαφημίζει ένα ρούχο, δεν είναι σίγουρο. Κάπως έτσι προκύπτουν και τα λεγόμενα “Instagram trends” στη μόδα και την ομορφιά και ο όρος “fashion expert” αρχίζει να ξεχειλώνει. Ποιος είναι τελικά πραγματικός expert; Αυτός που γνωρίζει για τη μόδα ή αυτός που τη διαφημίζει; Ο κόσμος έχει αρχίσει να αμφιβάλλει για την εγκυρότητα και η πτώση του influencing μπορεί να είναι κάτι για το οποίο συζητάμε την επόμενη δεκαετία.
Η «βασιλική μόδα» είναι το νέο thing
Αυτή τη δεκαετία, είχαμε δυο βασιλικούς γάμους εξ’ Αγγλίας και δυο γυναίκες να ασκούν επιρροή στη μόδα. Οι τελετές γάμου του Πρίγκιπα William με την Kate Middleton και του Πρίγκιπα Harry με την Meghan Markle ήταν χωρίς αμφιβολία οι γάμοι της δεκαετίας. Όλος ο κόσμος ήταν συντονισμένος και στους δύο γάμους, ενώ το στιλ των Kate Middleton και Meghan Markle παρακολουθείται, μιμείται και εμπνέει.
Από τη μια το βρετανικό και πιο «καθωσπρέπει», με ένα twist στιλ της Kate Middleton και από την άλλη το χαλαρό και αβίαστα κομψό στιλ της Meghan Markle έχουν κάνει τη «βασιλική μόδα» το νέο thing και τους σχεδιαστές να δημιουργούν ρούχα αποκλειστικά γι’ αυτές. Μη πούμε γι’ αυτούς που αφιερώνουν ολόκληρες συλλογές εμπνευσμένες από τις γαλαζοαίματες.
Οι «πρωτιές» των Virgil Abloh και Rihanna αντιστέκονται στον ρατσισμό
Με την Αφρο-αμερικανική κοινότητα να βρίσκεται ακόμα στο περιθώριο, άνθρωποι της μόδας προσπαθούν ν’ αλλάξουν το τοπίο. Προσωπικότητες όπως ο Virgil Abloh του Off-White και η Rihanna, style icon αλλά και επιχειρηματίας, εισβάλλουν δυναμικά στον χώρο της high-end μόδας και αποκτούν σημαντικές θέσεις στον χώρο.
Ο Abloh γίνεται ο πρώτος μαύρος σχεδιαστής που αναλαμβάνει την καλλιτεχνική διεύθυνση του Louis Vuitton για τις ανδρικές συλλογές και η Rihanna γίνεται η πρώτη μαύρη γυναίκα που συνεργάζεται με το LMVH group με την ίδρυση του δικού της πολυτελούς οίκου μόδας (Fenty). Το “black culture” είναι πλέον κομμάτι της μόδας και οι Abloh και Rihanna ανοίγουν τον δρόμο και για άλλους μαύρους καλλιτέχνες να γίνουν «αποδεκτοί» από τη μόδα σε τέτοιο βαθμό ώστε να θεωρούνται mainstream.
