«Γιατί μαμά;»: Τα μυστικά που κρατούν ζωντανή την παιδική περιέργεια
- 20 ΣΕΠ 2022
Τα παιδιά είναι από τη φύση τους περίεργα. Αλλά διάφορες δυνάμεις στο περιβάλλον, μπορούν να μειώσουν την περιέργειά τους με την πάροδο του χρόνου. Τι μπορεί να κάνεις λοιπόν για να κρατήσεις ζωντανή την παιδική περιέργεια του μικρού σου;
Ανακαλύπτοντας τον κόσμο μέσα από την παιδική περιέργεια
Pexels
Η περιέργεια είναι μια φυσική ικανότητα, που συναντάται τόσο στα ζώα, όσο και στους ανθρώπους, από πολύ νεαρή ηλικία. Όντα κάθε είδους αναζητούν πληροφορίες, εξερευνούν το περιβάλλον τους και ανακαλύπτουν τρόπους επίλυσης προβλημάτων. Η παιδική περιέργεια εκφράζεται σε διαφορετικά περιβάλλοντα, από περιπάτους στη φύση, μέχρι ακατάπαυστες ερωτήσεις στο σπίτι. Τα παιδιά είναι περίεργα για τα πράγματα που αγγίζουν, που παρατηρούν, που ακούν και γενικά με όλα όσα συμβαίνουν γύρω τους. Τι συμβαίνει όμως με αυτή την περιέργεια καθώς μεγαλώνουμε;
Μερικοί χάνουν αυτό που οι επιστήμονες χαρακτηρίζουν θείο χάρισμα, ενώ άλλοι στην πορεία της ζωή τους όχι μόνο το διατηρούν, αλλά και το καλλιεργούν.
Τι σκοτώνει την παιδική περιέργεια;
Ενώ η επιστημονική έρευνα δείχνει ξεκάθαρα ότι τα παιδιά τρελαίνονται να κάνουν ερωτήσεις και να διατυπώνουν απορίες, αυτό το ενδιαφέρον μπορεί να αμβλυνθεί με την πάροδο του χρόνου, ιδιαίτερα στο σχολικό περιβάλλον. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι τα παιδιά προσχολικής ηλικίας κάνουν κατά μέσο όρο 26 ερωτήσεις την ώρα στο σπίτι, αλλά λιγότερες από δύο την ώρα στο σχολείο. Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι οι μαθητές της πέμπτης τάξης δημοτικού, εξέφραζαν μια απορία, λιγότερο από μία φορά κάθε δύο ώρες. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό;
Πολλά πράγματα μπορούν να μειώσουν την παιδική περιέργεια. Οι μηχανές αναζήτησης στο Διαδίκτυο και τα smartphones που δίνουν άμεσες απαντήσεις, περιορίζουν σύμφωνα με τους ειδικούς την ικανότητα των παιδιών να επεξεργάζονται το περιβάλλον τους. Επίσης όσοι γονείς ή φροντιστές, τονίζουν την αξία των ερωτήσεων, μόνο ως μέσο για την επίτευξη ενός σκοπού – όπως οι σωστές απαντήσεις – περιορίζουν τη φιλομάθεια των παιδιών. Τέλος, όταν τα σχολεία εκπαιδεύουν τα παιδιά να κάνουν μόνο συγκεκριμένα είδη ερωτήσεων, με συγκεκριμένους τρόπους, μπορεί επίσης να περιορίσουν το ενδιαφέρον τους για έρευνα.
Παιδική περιέργεια στη σχολική εκπαίδευση
Δεδομένου ότι η κατάρτιση των εκπαιδευτικών, επικεντρώνεται στη διδασκαλία συγκεκριμένου περιεχομένου και στην καλλιέργεια βασικών δεξιοτήτων, δάσκαλοι και καθηγητές μπορεί να καλλιεργούν την παιδική περιέργεια.
Περιπλέκοντας περαιτέρω την εικόνα, οι εκπαιδευτικοί συχνά αντιμετωπίζουν προβλήματα όπως μεγάλα μεγέθη τάξεων, μειωμένους πόρους και αυξημένη πίεση για την επίτευξη γενικευμένων, μετρήσιμων αποτελεσμάτων. Ως αποτέλεσμα, πολλοί δάσκαλοι διδάσκουν τη συμμόρφωση, περισσότερο από την περιέργεια. Αυτό είναι ιδιαίτερα επιβλαβές για μαθητές των οποίων η δημιουργική νοημοσύνη, είναι λιγότερο πιθανό να ενθαρρύνεται, όπως έγχρωμοι μαθητές και μαθητές με μαθησιακές διαφορές, συμπεριλαμβανομένου του αυτισμού, της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας ή της δυσλεξίας.
Πώς μπορούν οι γονείς να προστατεύσουν την περιέργεια των παιδιών τους;
Το να ενθαρρύνεις την παιδική περιέργεια του μικρού σου, και να του ενσταλάξεις μια αίσθηση υπερηφάνειας για όλα τα «γιατί» και τα «πώς», θα το βοηθήσει πολύ να διατηρήσει το ερευνητικό του πνεύμα. Ενώ τα παιδιά είναι από τη φύση τους περίεργα, μπορεί να εκφράσουν και να επιδιώξουν την περιέργειά τους με διαφορετικούς τρόπους. Η έρευνα δείχνει ότι υπάρχουν πολλαπλές διαστάσεις ή στυλ περιέργειας.
Μια μελέτη για παράδειγμα, έδειξε ότι οι άνθρωποι που περιηγούνται στην Wikipedia, έχουν την τάση είτε να είναι πολυάσχολοι, κάνοντας κλικ σε ριζικά διαφορετικές σελίδες, ή κυνηγοί, –κάνοντας κλικ σε σχετικές περιεχομένου σελίδες. Αρέσει στο παιδί σου να ξέρει τα πάντα για λίγα πράγματα; Ή λίγα πράγματα για τα πάντα;
Για τους αρχαίους Έλληνες, αυτά τα δύο στιλ χαρακτηρίζονταν καλύτερα από τον σκαντζόχοιρο και την αλεπού. Σύμφωνα με τον Αρχίλοχο, ο σκαντζόχοιρος «ξέρει ένα πράγμα», αλλά η αλεπού «ξέρει πολλά πράγματα».
Ο ρόλος της δια βίου εκπαίδευσης
Εάν θέλεις το παιδί σου να χρησιμοποιεί την περιέργεια και τη δημιουργική φαντασία, για να αντιμετωπίσει προβλήματα και στην ενήλικη ζωή του, θα πρέπει να ξανασκεφτούμε τι συμβαίνει και πέρα από όσα ακόμα και η πανεπιστημιακή εκπαίδευση μπορεί να του προσφέρει.
Κολέγια και πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο, επικαλούνται μια κεντρική δέσμευση για την καλλιέργεια της περιέργειας, συνεχίζουν, ωστόσο, να βασίζονται κυρίως σε παρωχημένα εκπαιδευτικά πρότυπα. Η υποβολή καλύτερων, πιο διορατικών και πιο δημιουργικών ερωτήσεων, σπάνια εκτιμάται στα σύγχρονα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα και χρησιμοποιούνται συνήθως ως μέσο για υψηλότερους βαθμούς. Η αυξανόμενη κοινωνική πίεση για «καλούς μαθητές» σε στείρα εκπαιδευτικά πλαίσια στην πραγματικότητα, δεν ενθαρρύνει την περιέργεια τους, αλλά την σκοτώνει. Γεγονός που φέρνει στο προσκήνιο την σημασία της δια βίου εκπαίδευσης. Η δια βίου μάθηση περιλαμβάνει την τυπική εκπαίδευση, τη μη τυπική εκπαίδευση και την άτυπη μάθηση.
Περιλαμβάνει όλες τις μορφές μαθησιακών δραστηριοτήτων στη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου, που αποσκοπούν στην απόκτηση ή την ανάπτυξη γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων, οι οποίες συμβάλουν στη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας. Στην επαγγελματική ένταξη και εξέλιξη του ατόμου, στην κοινωνική συνοχή, στην ανάπτυξη της ικανότητας ενεργού συμμετοχής στα κοινά και στην κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη.
