Γλωσσάρι: Εσύ ξέρεις την ορολογία της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας;
- 21 ΙΟΥΝ 2022
Ο μήνας υπερηφάνειας συνεχίζεται και αν μη τι άλλο είναι μία καλή ευκαιρία για όλους μας να εκπαιδευτούμε πάνω σε θέματα φύλου, αλλά και σε ζητήματα που αφορούν τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Ένα θέμα πάνω στο οποίο η εκπαίδευση ποτέ δεν είναι αρκετή, είναι η κατανόηση των όρων που αφορούν τη ΛΟΑΤΚΙ + κοινότητα και η σωστή χρήση τους. Μόνο όταν κατανοούμε, μπορούμε να καταπολεμάμε τις διακρίσεις και να υπερασπιζόμαστε την ισότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Ο οργανισμός Human Rights Campaign (HRC) έχει δημιουργήσει ένα γλωσσάρι βασικών εννοιών που χρησιμεύουν στο να κατανοήσεις καλύτερα τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και να ανοίγεις διαλόγους με σεβασμό. Μία παρόμοια προσπάθεια είχε κάνει και το ethos- project που χρηματοδότησε το πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ισότητα. Μέσα από αυτή είχε προκύψει ο Οδηγός για επαγγελματίες ΜΜΕ που περιλάμβανε και το ανάλογο γλωσσάρι. Το δικό της γλωσσάρι φιλοξενεί στην ιστοσελίδα της και η κοινότητα LGTB νέων Αθήνας, colouryouth.
Όπως καταλαβαίνεις το ζήτημα της γλώσσας είναι αρκετά σημαντικό. Παρακάτω σου παραθέτω όρους που μπορεί να διαβάζεις, να χρησιμοποιείς ή να ακούς και ακόμα να αναρωτιέσαι τι σημαίνουν.
Τα φύλα που αποδίδονται στη γέννα, το κοινωνικό φύλο, η έκφραση, η δυσφορία και η ρευστότητα. Οι απαραίτητοι όροι για κάθε γλωσσάρι της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας
Φύλο που αποδίδεται στη γέννα ή βιολογικό φύλο: «Είναι η ταξινόμηση των ατόμων σε αρσενικό ή θηλυκό. Κατά τη γέννηση, αποδίδεται στα βρέφη ένα φύλο, συνήθως βασισμένο στην εμφάνιση της εξωτερικής τους ανατομίας. Ωστόσο, το φύλο ενός ατόμου, όπως ορίζεται από τη βιολογία, είναι ένας συνδυασμός σωματικών χαρακτηριστικών όπως: χρωμοσώματα, ορμόνες, εσωτερικά και εξωτερικά αναπαραγωγικά όργανα και δευτερογενή χαρακτηριστικά φύλου», όπως αναφέρει το γλωσσάρι του ethos- project.
Κοινωνικό φύλο: Σύμφωνα με την ίδια πηγή, το κοινωνικό φύλο «Αναφέρεται, παραδοσιακά, στο κοινωνικό και πολιτισμικό κατασκεύασμα του να είσαι άνδρας ή γυναίκα. Ωστόσο, μερικά άτομα δεν ταυτίζονται με το δίπολο άνδρας / γυναίκα. Το κοινωνικό φύλο υπάρχει ανεξάρτητα από το βιολογικό φύλο και το φύλο ενός ατόμου δεν αντιστοιχεί πάντα με το φύλο που αποδίδεται κατά τη γέννηση».
Βασίλης Ρεμπαπής/ Eurokinissi
Έκφραση φύλου: Πρόκειται για τις «εξωτερικές εκδηλώσεις του φύλου, που εκφράζονται μέσα από το όνομα ενός ατόμου, τις αντωνυμίες, τα ρούχα, το κούρεμα, την συμπεριφορά, την φωνή ή τα χαρακτηριστικά του σώματος. Η κοινωνία αναγνωρίζει αυτά τα σημάδια ως αρρενωπά ή θηλυκά, παρόλο που αυτό που θεωρείται αρρενωπότητα και θηλυκότητα αλλάζει με την πάροδο του χρόνου και ποικίλλει ανάλογα με τον πολιτισμό. Η έκφραση φύλου ενός ατόμου μπορεί να “ταιριάζει” με την ταυτότητα φύλου του (π.χ. ένας άνδρας που έχει μια αρρενωπή έκφραση φύλου), αλλά αυτό δεν συμβαίνει πάντοτε», όπως αναφέρει με βάση τον ορισμό του TGEU του 2016 το ethos-project.
Δυσφορία φύλου: Πρόκειται για τη κλινικά σημαντική ψυχική δυσφορία που προκαλείται όταν το φύλο που αποδόθηκε στη γέννα σε κάποιον, δεν είναι το ίδιο με αυτό με το οποίο ταυτοποιούν τον εαυτό τους.
Ρευστότητα φύλου (gender fluid): Ο όρος χρησιμοποιείται για να εκφράσει ένα άτομο που δεν ταυτίζεται με ένα σταθερό μοναδικό φύλο ή έχει ρευστή ή μη σταθερή ταυτότητα φύλου.
Ταυτότητα φύλου και σεξουαλικότητα
Ταυτότητα φύλου: Η πιο προσωπική, ενδόμυχη αντίληψη του καθενός για το αν είναι αρσενικό, θηλυκό ένα μίγμα και των δύο, κανένα από τα δύο. Ο τρόπος με τον οποίο ο καθένας αντιλαμβάνεται τον εαυτό του και πώς αποκαλεί τον εαυτό του. Η ταυτότητα φύλου μπορεί να είναι ίδια ή διαφορετική από το φύλο που του αποδίδεται στη γέννα.
Σεξουαλικός προσανατολισμός: Σύμφωνα με το γλωσσάρι του οργανισμού HRC πρόκειται για μία εγγενή ή αμετάβλητα διαρκή συναισθηματική, ρομαντική ή σεξουαλική έλξη προς άλλους ανθρώπους. Ο σεξουαλικός προσανατολισμός ενός ατόμου είναι ανεξάρτητος από την ταυτότητα φύλου του.
Cisgender: Ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα άτομο που η ταυτότητα φύλου του ταυτίζεται με το φύλο που του αποδόθηκε στη γέννα. Ο όρος προέρχεται από το λατινικό cis, που σημαίνει «από τη μεριά μας» και είναι αντίθετο με τη λέξη trans που σημαίνει «από την απέναντι πλευρά». Και σε αυτήν την περίπτωση δεν πρέπει να συγχέουμε το αν ένα άτομο νιώθει οικεία με το φύλο που του αποδόθηκε στη γέννα με τον σεξουαλικό του προσανατολισμό.
Το ΛΟΑΤ ακρωνύμιο
Το ΛΟΑΤ ως ακρωνύμιο αποτελείται από τις εξής τέσσερις λέξεις τη σημασία των οποίων θα δεις παρακάτω, σύμφωνα με τον Οδηγό του Ethos- project.
Λεσβία: Μια γυναίκα που έλκεται σεξουαλικά ή/και συναισθηματικά από γυναίκες (ILGA Europe 2015).
Ομοφυλόφιλος/ Gay: Ένας άνδρας που έλκεται σεξουαλικά ή/και συναισθηματικά από τους άνδρες. Ο όρος gay χρησιμοποιείται μερικές φορές και ως όρος ομπρέλα για να περιγράψει, πέρα από τους ομοφυλόφιλους άνδρες, τις λεσβίες και τα αμφιφυλόφιλα άτομα. Ωστόσο, αυτή η χρήση αμφισβητήθηκε από ένα μεγάλο μέρος της ΛΟΑΤ κοινότητας και ως εκ τούτου ο όρος ομοφυλόφιλος/ gay χρησιμοποιείται εδώ μόνο όταν αναφέρεται σε άνδρες που έλκονται σεξουαλικά ή/και συναισθηματικά από τους άνδρες (ILGA Europe 2015).
Αργυρώ Αναστασίου/ Eurokinissi
Αμφιφυλόφυλος/η (Bisexual): Ένα άτομο το οποίο αισθάνεται σεξουαλική ή/και συναισθηματική έλξη για πάνω από ένα φύλα (ILGA Europe 2015). Στα αγγλικά αφορά το B που συναντάς στο ακρωνύμιο LGTBQI+. Όπως αναφέρει ο οργανισμός HRC, η έλξη αυτή δεν είναι απαραίτητο να εκδηλώνεται ταυτόχρονα ή με τον ίδιο τρόπο και βαθμό. Μερικές φορές χρησιμοποιείται χωρίς διάκριση από το pansexual.
Τρανς (ή Διεμφυλικός-ή): είναι ένας όρος ομπρέλα, που περιλαμβάνει τα άτομα που έχουν μια ταυτότητα φύλου, η οποία διαφέρει από το φύλο που τους αποδόθηκε κατά τη γέννηση. Περιλαμβάνει πολλαπλές ταυτότητες φύλου, όπως τρανς άνδρας, τρανς γυναίκα, non-binary, agender, genderqueer, genderfluid, κ.λπ. (TGEU 2016 Ιούλιος 4).
Η διπλή σημασία του Q, το I και το +
Εμείς το λέμε ΛΟΑΤΚΙ+ στα αγγλικά το λένε LGTBQI+. Σε αυτό το Q θα σταθούμε που έχει μία διπλή σημασία, καθώς αναφέρεται τόσο στα queer άτομα όσο και σε αυτά που βρίσκονται σε διαδικασία questioning. Πάμε να δούμε τι σημαίνουν αυτοί οι δύο όροι για την κοινότητα.
Queer: Είναι ένας όρος που οι άνθρωποι χρησιμοποιούν συχνά για να εκφράσουν ένα φάσμα ταυτοτήτων και προσανατολισμών που πάνε «κόντρα» στη mainstream ορολογία. Η λέξη queer χρησιμοποιείται σαν όρος – ομπρέλα για να συμπεριλάβει πολλούς ανθρώπους, όπως εκείνους που δεν προσδιορίζουν τον εαυτό τους σαν αποκλειστικά straight και εκείνους που έχουν μη δυαδικούς ή με επεκτατικές ταυτότητες φύλου. Αξίζει να σημειωθεί ότι το queer ήταν μία λέξη που κάποτε είχε την έννοια της προσβολής, ωστόσο, τα μέλη του κινήματος την διεκδίκησαν και της έδωσαν άλλο, θετικό νόημα.
Questioning: Είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για τα άτομα που βρίσκονται στη διαδικασία να ανακαλύψουν τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου τους.
To I του ακρωνυμίου αναφέρεται στη λέξη Intersex. Ας δούμε αυτόν τον όρο μαζί με το +.
Intersex: Σύμφωνα με το γλωσσάρι του ethos-project «Τα intersex άτομα γεννιούνται με χαρακτηριστικά φύλου (όπως τα χρωμοσώματα, τα γεννητικά όργανα ή/και την ορμονική δομή) που δεν ανήκουν αυστηρά σε αρσενικές ή θηλυκές κατηγορίες ή ανήκουν ταυτόχρονα και στις δύο.
Οι γιατροί συμβουλεύουν συχνά τους γονείς να εκτελούν χειρουργικές και άλλες ιατρικές επεμβάσεις σε νεογέννητα και παιδιά, ώστε το σώμα τους (φαινομενικά) να συμμορφώνεται με τα αρσενικά ή τα θηλυκά χαρακτηριστικά.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, τέτοιες παρεμβάσεις δεν είναι ιατρικά απαραίτητες και μπορούν να έχουν εξαιρετικά αρνητικές συνέπειες για τα intersex παιδιά καθώς μεγαλώνουν. Το “Intersex” αντιπροσωπεύει το φάσμα των παραλλαγών των χαρακτηριστικών του φύλου που συμβαίνουν φυσικά στο ανθρώπινο είδος. Αντιπροσωπεύει επίσης την αποδοχή του φυσικού γεγονότος ότι το φύλο είναι ένα φάσμα και ότι τα άτομα με παραλλαγές των χαρακτηριστικών φύλου, πέραν των ανδρικών ή των γυναικείων, υπάρχουν (Ghattas 2015)».
+: Το σύμβολο + χρησιμοποιείται για να αφήσει χώρο σε κάθε άλλη σεξουαλική ταυτότητα και προσανατολισμό που δεν καλύπτει το ακρωνύμιο.
Άλλοι όροι που συναντάς σε ένα γλωσσάρι για τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα
Asexual: Ο όρος αναφέρεται σε άτομα με ολική ή μερική έλλειψη σεξουαλικής έλξης ή ενδιαφέροντος για σεξουαλικές δράσεις με άλλους. Η asexuallity αφορά επίσης ένα φάσμα και τα άτομα που αυτοπροσδιορίζονται ως asexual μπορεί να βιώνουν σπάνια ή υπό συνθήκες σεξουαλική έλξη.
Pansexual: Περιγράφει κάποιον που μπορεί να έχει συναισθηματική, ρομαντική ή σεξουαλική έλξη για ανθρώπους οποιουδήποτε φύλου, όχι απαραίτητα ταυτόχρονα ή με τον ίδιο τρόπο και βαθμό. Μερικές φορές χρησιμοποιείται χωρίς διάκριση από το bisexual.
Βασίλης Ρεμπαπής/ Eurokinissi
Non- Binary: Αν και αναφέρθηκε και πιο πάνω, το συναντάς τόσο συχνά που χρειάζεται το δικό του λήμμα. Ο όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα άτομο που δεν προσδιορίζει τον εαυτό του αποκλειστικά ως άνδρα ή γυναίκα. Τα non – binary άτομα μπορούν να νιώθουν και να ταυτοποιούν τον εαυτό τους είτε και ως άνδρες και ως γυναίκες ή οπουδήποτε ανάμεσα σε αυτά τα δύο φύλα ή και εντελώς εκτός αυτών των κατηγοριών. Αν και πολλά non – binary άτομα, νιώθουν επίσης transgender, δεν ισχύει για όλα. Ο όρος non – binary μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως όρος- ομπρέλα για άλλες ταυτότητες όπως είναι οι agender, bigender, genderqueer ή gender fluid.
Coming Out: Η διαδικασία κατά την οποία κάποιο άτομο πρώτα αναγνωρίζει, αποδέχεται και εκτιμά τον σεξουαλικό του προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου του και ξεκινά να το μοιράζεται με άλλους.
Outing: To outing είναι το να εκθέτεις την ταυτότητα φύλου ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό του άλλου χωρίς την άδειά του. Η διαδικασία αυτή μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στη ζωή του ατόμου, την εργασία του, την οικονομική του σταθερότητα, την προσωπική του ασφάλεια, την οικογένεια του ή την έκφραση της θρησκευτικής πίστης του.
Φυλομετάβαση: Με τον όρο φυλομετάβαση περιγράφονται μία σειρά από διαδικασίες τις οποίες μπορεί να ακολουθήσουν τα transgender άτομα για να νιώσουν πλήρως όπως το αληθινό φύλο τους. Οι διαδικασίες μπορεί να περιλαμβάνουν την κοινωνική μετάβαση (αλλαγή ονόματος και αντωνυμιών), την ιατρική μετάβαση (μπορεί να περιλαμβάνει ορμονοθεραπεία και επεμβάσεις επαναπροσδιορισμού φύλου) και τη νομική μετάβαση που μπορεί να περιλαμβάνει το να αλλάζει το άτομο το όνομά του και το φύλο του σε επίσημα έγγραφα ταυτοποίησής τους. Τα transgender άτομα μπορούν να διαλέξουν να υποβληθούν σε μερικές, όλες ή και καμία από τις παραπάνω διαδικασίες.
Αμφιφοβία: O φόβος ή το μίσος ή η δυσφορία προς τους ανθρώπους που αγαπούν και έλκονται σεξουαλικά από περισσότερο από ένα φύλα.
Ομοφοβία: O φόβος ή το μίσος ή η δυσφορία προς τους ανθρώπους που αγαπούν και έλκονται σεξουαλικά με μέλη του ίδιου φύλου.
Τρανσφοβία: Όπως αναφέρει στο δικό της γλωσσάρι η colouryouth πρόκειται για τον παράλογο φόβο και το μίσος «για τα τρανς άτομα και όσα άτομα φαίνεται να παραβαίνουν τις παραδοσιακές αντιλήψεις για την ταυτότητα φύλου, το κοινωνικό φύλο ή/και την έκφραση φύλου. Συχνά οι γκέι, οι λεσβίες και οι αμφισεξουαλικοί/ές εμπίπτουν στην δεύτερη κατηγορία με αποτέλεσμα η τρανσφοβία να συνδέεται έντονα με την ομοφοβία».
Βασίλης Ρεμπαπής/ Eurokinissi
Two – spirit: Όπως αναφέρει και πάλι η colouryouth, με τον όρο Two- spirit περιγράφεται η «Ταυτότητα φύλου, κατά την οποία το άτομο νιώθει και άντρας και γυναίκα ταυτόχρονα. Ο όρος “two-spirit” (δύο πνεύματα) πρωτοχρησιμοποιήθηκε από ιθαγενείς της Βόρειας Αμερικής, για άτομα που πίστευαν ότι μέσα τους ζούσαν και το ανδρικό και το γυναικείο πνεύμα ταυτόχρονα».
Σύμμαχος: Όπως αναφέρει ο οργανισμός HRC, με τον όρο αυτό περιγράφουμε κάποιον που είναι ενεργά υποστηρικτικός προς τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα. Περιλαμβάνει τόσο τους straight και cisgender συμμάχους όσο και τα μέλη της ίδιας της κοινότητας που στηρίζουν ο ένας τον άλλο (π.χ. μία λεσβία που είναι σύμμαχος της κοινότητας των bisexual).
