Jane Goodall: 8 πράγματα που ίσως δεν γνώριζες για τη ζωή της σπουδαίας πρωτευοντολόγου
- 2 ΟΚΤ 2025
Η Jane Goodall, η οποία απεβίωσε την 1η Οκτωβρίου 2025 σε ηλικία 91 ετών, όπως ανακοίνωσε το ίδρυμα που είχε δημιουργήσει η ίδια, ήταν ακόμη νέα όταν η έρευνά της άλλαξε ριζικά την πορεία της επιστημονικής σκέψης. Η σημαντικότερη ανακάλυψή της- ότι οι χιμπατζήδες κατασκευάζουν και χρησιμοποιούν εργαλεία— ανέτρεψε τη μέχρι τότε αντίληψη ότι η χρήση εργαλείων ήταν αποκλειστικό γνώρισμα του ανθρώπου.
Η Jane Goodall ήταν Βρετανίδα πρωτευοντολόγος, ηθολόγος, περιβαλλοντική ακτιβίστρια και ανθρωπολόγος, παγκοσμίως γνωστή για την επαναστατική έρευνά της στους χιμπατζήδες στην Τανζανία. Θεωρήθηκε πρωτοπόρος στη μελέτη της συμπεριφοράς των πρωτευόντων και υπερασπίστρια των δικαιωμάτων των ζώων και της προστασίας του περιβάλλοντος.
Ο παλαιοανθρωπολόγος Louis Leakey, μέντοράς της και σπουδαία φυσιογνωμία στον χώρο της επιστήμης, είχε δηλώσει μετά την ανακάλυψή της χαρακτηριστικά: «Τώρα πρέπει είτε να επαναπροσδιορίσουμε την έννοια του “εργαλείου”, είτε να επαναπροσδιορίσουμε τι σημαίνει “άνθρωπος”, είτε να αποδεχτούμε τους χιμπατζήδες ως ανθρώπους». Παρακάτω σου παρουσιάζουμε 8 πράγματα που ίσως δεν γνώριζες για τη ζωή της.
Jane Goodall: 8 πράγματα για τη ζωή της σπουδαίας πρωτευοντολόγου
AP Photo/Kathy Willens, File
Ένα λούτρινο ζώο άλλαξε τη ζωή της
Στον πρώτο της χρόνο, της χάρισαν έναν λούτρινο χιμπατζή που ονομαζόταν Jubilee. Από τότε, ανέπτυξε βαθιά αγάπη για τα ζώα, η οποία καθόρισε την πορεία της. Αργότερα, στις ομιλίες της για τα δικαιώματα των ζώων, την συνόδευαν 2 λούτρινα δώρα από θαυμαστές: ο πίθηκος Mr. H και η αγελάδα Cow. Όπως είχε πει η ίδια: «Η Cow έχει δημιουργήσει δεν ξέρω κι εγώ πόσους χορτοφάγους.»
Ξεκίνησε την έρευνά της χωρίς πτυχίο
Τα πρώτα βήματα της Jane Goodall στο Εθνικό Πάρκο Gombe Stream το 1960 ήταν αξιοσημείωτα για πολλούς λόγους. Σε ηλικία μόλις 26 ετών, ήταν μόλις η δεύτερη ερευνήτρια που αποτολμούσε να μελετήσει χιμπατζήδες στο φυσικό τους περιβάλλον. Δεν είχε μαζί της κανέναν επιστημονικό συνεργάτη, μόνο τη μητέρα της και έναν βοηθό.
Επιπλέον, δεν είχε καμία επίσημη επιστημονική εκπαίδευση. Αυτό, όπως φαίνεται, της επέτρεψε να κάνει σημαντικές ανακαλύψεις. Χωρίς να περιορίζεται από τις καθιερωμένες αντιλήψεις για το πώς «πρέπει» να γίνεται η έρευνα στα ζώα, η νεαρή επιστήμονας απλώς πλησίασε τα υποκείμενα της μελέτης της, κάθισε ήσυχα και παρατήρησε προσεκτικά.
Μετά απέκτησε πολλά πτυχία
Παρότι ξεκίνησε χωρίς πτυχίο, η Jane Goodall έγινε τελικά Dr. Jane Goodall το 1966, όταν απέκτησε διδακτορικό (χωρίς να έχει κάνει πρώτα προπτυχιακές σπουδές) στην Ηθολογία (συμπεριφορά ζώων) από το Πανεπιστήμιο του Cambridge. Στη συνέχεια, τιμήθηκε με σχεδόν 40 τιμητικά διδακτορικά από πανεπιστήμια σε 15 χώρες.
Έλαβε πολυάριθμους τίτλους και διακρίσεις
Η Jane Goodall τιμήθηκε με πολλούς ακόμη τίτλους και διακρίσεις:
- Dame Commander του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας (DBE).
- Πρέσβειρα Ειρήνης των Ηνωμένων Εθνών.
- Αμέτρητα βραβεία για το επιστημονικό, ανθρωπιστικό και φιλοζωικό της έργο.
Για ένα σύντομο διάστημα, κατά τη διάρκεια του γάμου της με τον φωτογράφο άγριας ζωής Baron Hugo van Lawick, έφερε και τον τίτλο Baroness Jane van Lawick-Goodall. Λίγους μήνες πριν από τον θάνατό της, τον Ιανουάριο του 2025, της απονεμήθηκε το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας, η ύψιστη τιμή για πολίτες των ΗΠΑ.
Η μη συμβατική της μέθοδος προκάλεσε κριτική
Παρά τις σημαντικές ανακαλύψεις της, η Jane Goodall δέχτηκε κριτική επειδή έδινε ονόματα στους χιμπατζήδες που μελετούσε, ενώ η συνηθισμένη πρακτική ήταν να τους αριθμούν για να διατηρείται η επιστημονική αντικειμενικότητα.
Είναι γνωστή ως ”Trimate”
Η πρωτευοντολόγος είναι μία από τις 3 πιο σημαντικές ερευνήτριες πρωτευόντων παγκοσμίως, μαζί με τις Dian Fossey και Biruté Galdikas. Και οι 3 επιλέχθηκαν από τον ανθρωπολόγο Louis Leakey για να μελετήσουν ομηλίδες στο φυσικό τους περιβάλλον.
Ήταν ερωτευμένη με τον Ταρζάν
Η Jane Goodall λάτρευε από παιδί τις ιστορίες για ζώα και την Αφρική, ειδικά τη σειρά Ταρζάν του Edgar Rice Burroughs. Όπως έλεγε χιουμοριστικά: «Είχα διαβάσει Ταρζάν και τον ερωτεύτηκα, αν και παντρεύτηκε τη λάθος Jane, αυτός ο καημένος.»
Η Stevie Nicks έγραψε ένα τραγούδι για την Jane Goodall
Η τραγουδίστρια παρουσίασε το τραγούδι το 1991. Όπως είπε: «Γνώρισα την Jane στο Dallas στα τέλη του 1991. Επέστρεψα σπίτι, διάβασα όλα τα βιβλία της και εντυπωσιάστηκα πολύ. Ήταν πολύ σαν εμένα όταν ήταν νέα. Και οι 2 ήμασταν αποφασισμένες να αφιερώσουμε τη ζωή μας σε κάτι — και οι 2 το βρήκαμε.»
