Οι CLiTTERATEΣ ξέρουν ότι το βάρος της αντισύλληψης πέφτει στις γυναίκες
- 26 ΣΕΠ 2025
Παραμένει η αντισύλληψη ένα θέμα ταμπού για την ελληνική κοινωνία; Αυτό είναι ένα καλό ερώτημα για τις CLiTTERATEΣ, μια κοινότητα συμπεριληπτικής σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης και αφορμή στάθηκε η 26η Σεπτεμβρίου, δηλαδή η Παγκόσμια Ημέρα Αντισύλληψης (με πρωτοβουλία του ΟΗΕ). Γιατί όλοι πρέπει να μάθουν να προστατεύουν το σώμα τους, το μέλλον τους και τις επιλογές τους.
Ποιες είναι οι CLiTTERATΕΣ και γιατί μιλάνε και για την αντισύλληψη;
Οι CLiTTERATΕΣ είναι ένα project σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης και ενδυνάμωσης για έφηβα κορίτσια και για όσα το χρειάζονται. Μέσω μιας διαδραστικής multimedia πλατφόρμας, η κοινότητα στοχεύει να σπάσει τα ταμπού γύρω από το σεξ, να ανατρέψει τα έμφυλα στερεότυπα και να ενθαρρύνει τα κορίτσια να απαλλαγούν από τη ντροπή, την ενοχή και τον στιγματισμό που περιβάλλει το σώμα τους και τις λειτουργίες του.
The CLiT team
Η Αριάδνη Στάγκου-Bell η Ρόζα Βασιλάτου είναι η ομάδα πίσω από το εγχείρημα που δημιουργήθηκε επειδή αναρωτήθηκαν πόσο διαφορετική θα ήταν η ζωή μας και οι επιλογές που έχουμε κάνει, εάν εξαρχής είχαμε συνολική ενημέρωση και ανοιχτή επικοινωνία, χωρίς ντροπή, για τη σεξουαλική μας υγεία. Και έφτιαξαν το #vulvaverse, ένα safe space όπου κάθε κορίτσι θα μαθαίνει και θα χαίρεται το σώμα του χωρίς ντροπή, εστιάζοντας στην ενδυνάμωση και την αποδόμηση των επιβλαβών έμφυλων στερεοτύπων. Τις ρωτήσαμε τα πάντα για την αντισύλληψη.
– Γιατί το χάπι της επόμενης μέρας χρησιμοποιείται τόσο συχνά στην Ελλάδα ως μέθοδος αντισύλληψης;
Η αλήθεια είναι πως δεν έχουμε σαφή και αξιόπιστα στοιχεία για το πόσο συχνά χρησιμοποιείται τελικά η επείγουσα αντισύλληψη στην Ελλάδα και αν ο μέσος όρος παρεκκλίνει πολύ από τα ευρωπαϊκά ή παγκόσμια δεδομένα. Ωστόσο, λόγω της έλλειψης συστηματικής σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης από νεαρή ηλικία στην Ελλάδα, της αμηχανίας που έχουν (ειδικά τα νεαρά άτομα) να αγοράσουν προφυλακτικά ή να μιλήσουν με γιατρό για πιο σταθερές μεθόδους, της συστολής που έχουν τα κορίτσια και οι γυναίκες να αρνηθούν το σεξ χωρίς προφυλακτικό, και της πεποίθησης πως το «τράβηγμα» είναι επαρκής μέθοδος αντισύλληψης, τότε μπορούμε να θεωρήσουμε πως τα ποσοστά χρήσης του χαπιού αυτού είναι όντως μεγάλα.
Από την άλλη, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η μέθοδος αυτή έχει υπάρξει σωτήρια σε περιπτώσεις όπου η αντισύλληψη που χρησιμοποιήθηκε «πρόδωσε» για κάποιο λόγο, έσπασε ή έφυγε το προφυλακτικό για παράδειγμα. Ας σημειώσουμε, λοιπόν, πως το χάπι της επόμενης ημέρας αποτελεί σημαντική «πυροσβεστική» λύση, αλλά δεν είναι φτιαγμένο για να χρησιμοποιείται συχνά ως μέθοδος αντισύλληψης – κάτι που αρκετά άτομα αγνοούν.
– Πόσο έμφυλο ζήτημα είναι η αντισύλληψη;
Η αντισύλληψη είναι κατεξοχήν έμφυλο ζήτημα, καθώς το μεγαλύτερο βάρος της ευθύνης πέφτει σχεδόν πάντα στις γυναίκες και στα άτομα με μήτρα. Εκείνες καλούνται να «προστατευτούν», να διαχειριστούν τις παρενέργειες των μεθόδων, να οργανώσουν τα ραντεβού με γιατρούς, να πείσουν (συνηθέστερα) τον σύντροφο για τη χρήση του προφυλακτικού.
«Παράλληλα, η αντισύλληψη είναι και πεδίο μάχης για την αυτοδιάθεση: μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη μπορεί να καθορίσει τη ζωή ενός ανθρώπου και σε χώρες όπου η άμβλωση απαγορεύεται ή η πρόσβαση σε αυτήν είναι περιορισμένη, η αντισύλληψη γίνεται ζήτημα ελευθερίας και δικαιωμάτων».
Αλλά ας το θέσουμε διαφορετικά: ένα άτομο με μήτρα μπορεί να κυοφορήσει μια φορά κάθε 9 μήνες, ενώ ένα άτομο με πέος μπορεί να οδηγήσει σε δεκάδες εγκυμοσύνες μέσα σε μόλις μια εβδομάδα. Η λογική, λοιπόν, θα έθετε το βάρος της αντισύλληψης στο δεύτερο άτομο. Γιατί λοιπόν συμβαίνει το αντίθετο; Αυτή και μόνο η σκέψη μας δείχνει τις έμφυλες και -φυσικά- πατριαρχικές διαστάσεις του ζητήματος, με την κοινωνική προσδοκία του να πέφτει το βάρος της αντισύλληψης στις γυναίκες να πηγαίνει πίσω στον ιστορικό έλεγχο των σωμάτων τους και της αναπαραγωγικής τους υγείας. Και εκεί μπορούμε να μιλάμε για ώρες!
– Από που ενημερώνονται τα κορίτσια σήμερα για την αντισύλληψη;
iStock
Κυρίως από το διαδίκτυο, τα social media, τις φίλες και, σε μικρότερο βαθμό, από επαγγελματίες υγείας, καθώς στην Ελλάδα η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση εξακολουθεί να μην εφαρμόζεται συστηματικά στα σχολεία, ενώ η συζήτηση αυτή εντός της οικογένειας αποτελεί τεράστιο ταμπού και φέρνει μεγάλη αμηχανία. Το αποτέλεσμα είναι να αφήνεται πολύς χώρος στην παραπληροφόρηση, και αυτό έχει σοβαρές συνέπειες, όχι μόνο ενάντια στην ασφαλή σεξουαλική δραστηριότητα, αλλά και στην πρόληψη της σεξουαλικής βίας και της παρενόχλησης. Φωτεινό δείγμα θα πούμε, ωστόσο, ο ολοένα και αυξανόμενος αριθμός των ομάδων, πρωτοβουλιών και οργανισμών που ασχολούνται με την σεξουαλική αγωγή!
Κάπου εδώ είναι κρίσιμο να τονίσουμε ότι η ενημέρωση για την αντισύλληψη και η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση εν γένει δεν αφορά μόνο τα κορίτσια – θα έπρεπε να αφορά εξίσου τα αγόρια. Έχουμε μπουχτίσει πια με το να φορτώνουμε στις γυναίκες την ευθύνη να προστατευτούν.
«Ήρθε η ώρα να ασχοληθούμε σοβαρά με το τι χρειάζεται να κάνουν τα αγόρια και οι άντρες, ώστε τα κορίτσια και οι γυναίκες να μην χρειάζονται τόση προστασία».
– Ντρεπόμαστε ακόμη να μιλήσουμε ανοιχτά για τη γυναικεία σεξουαλική απόλαυση;
Είναι αλήθεια πως η αμηχανία είναι ακόμη έντονη, αν και σαφώς μιλάμε πλέον πολύ πιο ανοιχτά για αυτό. Δυστυχώς, ακόμη η σεξουαλική απόλαυση των γυναικών -και γενικότερα των θηλυκοτήτων- συχνά αντιμετωπίζεται ως «ταμπού» ή «δευτερεύον» ζήτημα σε σχέση με την αντρική. Και οι λόγοι είναι πως συνδέεται με βαθιά πατριαρχικά μοτίβα που προβάλλουν την ελεύθερη σεξουαλικότητα των γυναικών ως ανήθικη, βρώμικη και προκλητική, καθώς επιμένουν να την χρησιμοποιούν ως εργαλείο αναπαραγωγής και όχι ως πηγή χαράς και αυτονομίας.
Από τη θρησκεία, την ιατρική και την κοινωνία, η ιστορία βρίθει παραδειγμάτων αστυνόμευσης, περιορισμού και ελέγχου. Ευτυχώς, όλο και περισσότερες γυναίκες, queer άτομα και φεμινιστικές ομάδες ανοίγουν τον δρόμο για πιο ειλικρινείς, απελευθερωτικές συζητήσεις, διεκδικώντας χώρο για τη δική τους απόλαυση.
– (Γιατί) είναι στιγματισμένο να κουβαλά μια γυναίκα προφυλακτικά στην τσάντα της;
Είναι ακόμη; Πιθανότατα. Και πάλι, μας λείπουν στοιχεία που θα έδειχναν τις τάσεις στην Ελλάδα, τόσο για τη σεξουαλική δραστηριότητα του πληθυσμού όσο και για τις αντιλήψεις και τις γνώσεις γύρω από διάφορα τέτοια ζητήματα. Αν το στίγμα υπάρχει, είναι γιατί η κοινωνία μας ακόμα θεωρεί ότι μια «σωστή» και «ηθική» γυναίκα δεν «προγραμματίζει» το σεξ, άρα δεν «πρέπει» να έχει προφυλακτικά.
Πολλά τα εισαγωγικά, αλλά πρόκειται για μια βαθιά έμφυλη προκατάληψη: το ίδιο αντικείμενο που για έναν άντρα σημαίνει υπευθυνότητα, στη γυναίκα βαφτίζεται ελευθεριότητα. Και μια ακόμη αντίφαση: ενώ οι γυναίκες φέρουν το κύριο βάρος της αντισύλληψης, το να έχουν προφυλακτικά, η ίδια η πράξη της πρόληψης δηλαδή, εξακολουθεί να στιγματίζεται! Αντί να αναγνωρίζεται ως ένδειξη υπευθυνότητας, επικρίνεται ηθικά. Κι αυτό μας επιστρέφει στην προηγούμενη ερώτηση, με τα πατριαρχικά κατάλοιπα που επιμένουν να αστυνομεύουν τη γυναικεία απόλαυση με κάθε τρόπο και θέλουν τις γυναίκες να αποτελούν αιώνια αντικείμενα του σεξουαλικού πόθου – ποτέ υποκείμενα.
«Ας αποδομήσουμε το στίγμα, λοιπόν, γιατί η αυτοπροστασία και η φροντίδα για την υγεία μας είναι πράξη δύναμης, όχι ντροπής!»
– Λέτε να ξέρουν οι περισσότεροι ότι μόνο το προφυλακτικό σε προστατεύει από τα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενες Λοιμώξεις;
Η προστασία από τις Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενες Λοιμώξεις (ΣΜΛ) γίνεται με έναν αριθμό από τρόπους. Σίγουρα, η σωστή χρήση προφυλακτικού μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο μετάδοσης, χωρίς όμως να τον αποκλείει. Σε συνδυασμό με τακτικούς ελέγχους, εμβολιασμό, αποφυγή σεξουαλικής επαφής όταν υπάρχουν συμπτώματα, καθαρισμό αντικειμένων (πχ. sex toys) που έρχονται σε επαφή με τα γεννητικά όργανα, και ανοιχτή επικοινωνία για την πρόληψη με τους/τις σεξουαλικούς παρτενέρ, ένα ορθά ενημερωμένο άτομο μπορεί να προστατευτεί επαρκώς από τα ΣΜΛ.
Ωστόσο, είναι αλήθεια πως πολλά άτομα μπερδεύουν τις μεθόδους αντισύλληψης με τις μεθόδους από ΣΜΛ, αλλά δυστυχώς δεν υπάρχουν διαθέσιμα αρκετά ερευνητικά δεδομένα στην Ελλάδα για να γνωρίζουμε τη διάσταση του φαινομένου. Κι αυτό είναι από μόνο του ενδεικτικό: δείχνει την απουσία οργανωμένης και συστηματικής σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης.
Pexels
Αν θέλουμε να καταρρίψουμε επικίνδυνους μύθους και να προλάβουμε προβλήματα υγείας -από τη μετάδοση των ΣΜΛ μέχρι τις μη συναινετικές σεξουαλικές εμπειρίες- χρειαζόμαστε ενημέρωση που να ξεκινά από το σχολείο, να συνεχίζεται στην κοινότητα και να είναι προσβάσιμη χωρίς ντροπή ή ταμπού.
