Η Marlene Dumas σπάει ρεκόρ με το πιο ακριβό έργο εν ζωή καλλιτέχνιδας
- 16 ΜΑΙ 2025
Η Νοτιοαφρικανή εικαστικός Marlene Dumas κατέκτησε τον τίτλο της πιο ακριβοπληρωμένης εν ζωή γυναίκας καλλιτέχνιδας στον κόσμο, όταν το έργο της, Miss January (1997), πουλήθηκε το βράδυ της Τετάρτης (14/6) έναντι 13,6 εκατομμυρίων δολαρίων στη δημοπρασία του οίκου Christie’s στη Νέα Υόρκη. Αν και το έργο είχε εγγυημένο αγοραστή (third-party guarantee), η πώληση αυτή καταγράφεται ως ένα σημαντικό επίτευγμα, με ιστορική, κοινωνική και συμβολική βαρύτητα.
Ο πίνακας της Marlene Dumas ύψους περίπου 2,8 μέτρων, παρουσιάζει μια γυναίκα με λευκό, μακιγιαρισμένο πρόσωπο, γυμνή από τη μέση και κάτω, φορώντας ένα διάφανο μπλουζάκι και μία ροζ κάλτσα. Tο βλέμμα της είναι απόμακρο, σχεδόν απειλητικό, ενώ η κλίμακα του έργου κάνει τη μορφή να δεσπόζει επιβλητικά πάνω στον θεατή.
Η Dumas βασίστηκε σε εικόνες από πορνογραφικά περιοδικά, με στόχο όχι να προκαλέσει ερωτισμό, αλλά να θέσει ερωτήματα σχετικά με το γυναικείο βλέμμα και τη σχέση της γυναίκας με την αναπαράσταση του ίδιου της του σώματος.
Tina Paul/Camera Press/Visualhellas.gr
Όπως δήλωσε η ίδια το 2008 στο MoMA:
«Δεν με ενδιαφέρει το πορνογραφικό. Χρησιμοποιώ αυτά τα υλικά γιατί δεν ξέρω πώς δείχνω όταν κάνω ό,τι κάνω. Δεν ξέρω πώς φαίνομαι όταν σε κοιτάζω.»
Ένα ρεκόρ που αποκαλύπτει τις άνισες δομές της αγοράς Τέχνης
Παρά την επιτυχία της Marlene Dumas, το Miss January δεν ήταν καν το ακριβότερο έργο της βραδιάς: ο πίνακας Baby Boom του Jean-Michel Basquiat πουλήθηκε για 23,4 εκατ. δολάρια, σχεδόν διπλάσια τιμή. Κι αυτό δεν ήταν το υψηλότερο της εβδομάδας. 5 ακόμη έργα ανδρών καλλιτεχνών (Monet, Picasso, Magritte, Giacometti, Mondrian) ξεπέρασαν κατά πολύ τα ποσά.
Ακόμα και μεταξύ εν ζωή καλλιτεχνών, οι άνδρες εξακολουθούν να κυριαρχούν:
- Damien Hirst – 19,2 εκατ. δολάρια
- Christopher Wool – 29,9 εκατ. δολάρια
- Ed Ruscha – 68,3 εκατ. δολάρια
Παρότι η Marlene Dumas έχει τεράστια εικαστική και θεσμική αναγνώριση (Venice Biennale, Documenta, MoMA), το έργο της υποτιμάται σταθερά σε σύγκριση με άνδρες συναδέλφους της, με παρόμοιο βιογραφικό.
Ένα «ρεκόρ» με επιφυλάξεις: Αξιοσημείωτο, αλλά όχι εκρηκτικό
Παρά την επιτυχία, το Miss January της Marlene Dumas δεν έφτασε καν την ανώτερη εκτίμηση των 18 εκατ. δολαρίων, ενώ η τελική τιμή χωρίς προμήθειες, ήταν μόλις 11,5 εκατομμύρια. Η διαδικασία δημοπράτησης διήρκεσε μόλις ένα λεπτό και, όπως σχολιάζει το artnews, η ατμόσφαιρα ήταν «άχρωμη». Και όμως, η σημασία τέτοιων πωλήσεων είναι τεράστια: οι τιμές καθορίζουν ορατότητα, προσκλήσεις σε μουσεία, και τιμολογιακές αξίες σε γκαλερί, εκεί όπου οι καλλιτέχνες κερδίζουν.
Γυναίκες στην Τέχνη: Πρόοδος με ρυθμούς χελώνας
Η Marlene Dumas δεν ήταν η μόνη γυναίκα που κατέρριψε ρεκόρ εκείνο το βράδυ:
- Η Simone Leigh πούλησε γλυπτό της για 5,7 εκατ. δολάρια
- Η Emma McIntyre σημείωσε νέο ρεκόρ με πώληση $201.000
Καμία γυναίκα, ζωντανή ή νεκρή, δεν έχει πλησιάσει ακόμα «αριθμούς Mondrian», πόσο μάλλον Picasso. Οι ανισότητες παραμένουν θεμελιώδεις.
Και όμως, υπάρχουν ενδείξεις αλλαγής: η Olga de Amaral πούλησε πρόσφατα έργο της στα 1,2 εκατ. δολάρια, ενώ νέες δημιουργοί όπως οι Ilana Savdie, Grace Hartigan, και Kiki Kogelnik σημειώνουν ρεκόρ. Το 2014, καμία εν ζωή γυναίκα δεν ήταν στη λίστα των top 10 δημοπρασιών. Σήμερα, η εικόνα αλλάζει αργά, αλλά σταθερά.
Τι σημαίνει αυτό για την ισότητα στην Τέχνη;
Η πώληση της Miss January δεν είναι απλώς ένα εμπορικό ρεκόρ. Είναι μια φωνή που ακούστηκε σε έναν κόσμο που χρόνια αγνοούσε τις γυναίκες δημιουργούς. Αντανακλά τη σιωπηλή επανάσταση των γυναικών στην Τέχνη, οι οποίες επί δεκαετίες εργάζονται με πάθος, ενώ η αγορά τούς γύριζε την πλάτη.
Η επιτυχία της Dumas δείχνει ότι υπάρχει χώρος για επαναπροσδιορισμό, για διάλογο χωρίς έμφυλα φίλτρα, για πραγματική αναγνώριση του καλλιτεχνικού έργου πέρα από το φύλο.
Το έργο της Marlene Dumas είναι ηχηρή απόδειξη ότι οι γυναίκες στην Τέχνη δεν ζητούν «χάρες», αλλά χώρο. Και τον κερδίζουν. Όχι γιατί είναι γυναίκες, αλλά γιατί είναι σπουδαίες δημιουργοί. Το Miss January μάς θυμίζει ότι τα ρεκόρ μπορεί να είναι αριθμοί, αλλά κρύβουν πολιτισμική δύναμη και κοινωνικό νόημα.
Ας ελπίσουμε πως δεν θα χρειαστεί να περιμένουμε χρόνια για να δούμε γυναίκες να σπάνε ένα ακόμα ρεκόρ. Η Τέχνη και η κοινωνία το χρειάζονται.
