Η Γεωργία Καλπαζίδου έγραψε ένα παραμύθι για τη σχολική διαρροή και την αξία της εκπαίδευσης
- 2 ΑΠΡ 2024
Δεν ρώτησα τη Γεωργία Καλπαζίδου αν διάβαζε μικρή τα παραμύθια του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν (κάποιοι είδαμε τις επαναλήψεις της σειράς στην ΕΤ3). Με αφορμή όμως την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου, την ημέρα των γενεθλίων του πιο διάσημου παραμυθά, ρώτησα πάρα πολλά πράγματα την ιδρύτρια της ΑΜΚΕ R.E.V.M.A (Roma Educational Vocational Maintainable Assistance). Κυρίως, πώς μπορεί να με βοηθήσει να σπάσω τις στερεοτυπικές αντιλήψεις που κουβαλώ για τους Ρομά;
– Το παραμύθι «Η πεταλούδα Ειρήνη και η μαγική συνταγή» αποτελεί εκπαιδευτική πρόταση της ΑΜΚΕ R.E.V.M.A., όπως αναγράφεται στο ενημερωτικό σημείωμα που συνοδεύει το παραμύθι. Αρχικά, ποια είναι η REVMA και ποιος ο κύριος σκοπός της;
Η REVMA (Roma Educational Vocational Maintainable Assistance) ιδρύθηκε το 2021 από 5 νέες γυναίκες με τσιγγάνικη καταγωγή, που έχουμε εργαστεί σε προγράμματα που αφορούν τον τομέα της κοινωνικής ένταξης των Ρομά και ειδικότερα τον χώρο της διαπολιτισμικής μεσολάβησης και τον χώρο της εκπαίδευσης. Σήμερα, η ομάδα μας έχει μεγαλώσει καθώς νέα άτομα (Ρομά και μη) υποστηρίζουν και ενισχύουν τη λειτουργία της REVMA έχοντας κοινό μεράκι, όραμα και διάθεση διάδρασης με σκοπό την κοινωνική αλλαγή.
Κύριος στόχος του οργανισμού μας είναι οι δράσεις για την πρόληψη και την καταπολέμηση της μαθητικής διαρροής. Πιο συγκεκριμένα η ομάδα μας στοχεύει στο να συνεργάζεται και να υλοποιεί καινοτόμες παρεμβάσεις που θα συμβάλλουν κυρίως στον αποστιγματισμό της τσιγγάνικης καταγωγής και την άρση των στερεοτύπων, τα οποία συχνά αναφέρονται ως αίτια σχολικής εγκατάλειψης.
-Ποιο είναι το βασικό μήνυμα του παραμυθιού;
Στην ιστορία πρωταγωνιστεί η πεταλούδα Ειρήνη, η οποία ξεκινώντας από το μικρό τσαντίρι της, κατάφερε να γίνει μεγάλη και τρανή και να πετάξει σε όλο τον κόσμο. Πώς το πέτυχε αυτό; Ακολουθώντας πιστά τη «μαγική συνταγή» της γιαγιάς της. Στο ταξίδι αυτό οι γνώσεις αποτελούν τη «μαγική συνταγή» της Ειρήνης που βοηθούν τα φτερά της να μεγαλώσουν και το τσαντίρι της να μεταμορφωθεί. Η ιστορία θέλει να περάσει το μήνυμα πως η εκπαίδευση και οι γνώσεις μπορούν να μεταμορφώσουν τη ζωή ενός ατόμου (ακόμη και το τσαντίρι του) και να του δώσουν φτερά για να πετάξει σε όλο τον κόσμο, ανεξάρτητα από την καταγωγή του. Το μήνυμα αυτό για την ομάδα της REVMA αποτελεί όχι μόνο μια κοινή παραδοχή αλλά και ένα σημαντικό βίωμα που νιώθουμε την ευθύνη και την ανάγκη να μοιραζόμαστε.
-Στο όνομα του συγγραφέα βλέπουμε το «Γεωργία Καλπαζίδου». Πότε αποφάσισες να γράψεις την ιστορία αυτή και γιατί;
Η ιστορία γράφτηκε πριν από αρκετά χρόνια, όταν έκανα μαθήματα σε μαθητές/-ριες της Α΄ γυμνασίου στον Δενδροπόταμο στο πλαίσιο του προγράμματος Εκπαίδευση Παιδιών Ρομά του ΑΠΘ. Ήταν ένας τρόπος να επικοινωνήσω με τα παιδιά και να ξεκινήσουμε μία κουβέντα γύρω από την αξία της εκπαίδευσης, έχοντας υπόψη πως η Α’ γυμνασίου είναι μια κρίσιμη χρονιά που κατά τη διάρκειά της πολλά παιδιά εγκαταλείπουν το σχολείο. Επίσης, σκοπός ήταν να συζητηθεί η στερεοτυπική άποψη που παρουσιάζει την τσιγγάνικη καταγωγή ως εμπόδιο στην εκπαιδευτική επιτυχία και την εκπλήρωση των ονείρων ενός παιδιού. Αυτή η στρεβλή αντίληψη συχνά εσωτερικεύεται από τους μαθητές και φαίνεται να λειτουργεί ως τροχοπέδη ανέλιξης και προόδου.
Ευαγγελία Γούλα (evakelia.gr)
Η αφήγηση είχε θετική απήχηση στα παιδιά. Έτσι, στη συνέχεια ήρθε η ιδέα να αξιοποιηθεί η συγκεκριμένη ιστορία και να πλαισιωθεί κατάλληλα ως μια παιδαγωγική πρόταση που αποσκοπεί στο να προβάλλει έναν θετικό πρωταγωνιστικό ήρωα με τσιγγάνικη καταγωγή και να πυροδοτήσει έναν κριτικό διάλογο εντός τάξης.
Με αυτή τη λογική χρησιμοποιείται για παράδειγμα και η αναφορά στο τσαντίρι. Το τσαντίρι αναδεικνύεται σε ένα τσιγγάνικο σύμβολο, το οποίο όμως αποδομείται κατά τη συζήτηση με τα παιδιά και δίνει την ευκαιρία να σχολιαστούν σοβαροί παράγοντες που επηρεάζουν την τακτική φοίτηση, όπως οι συνθήκες διαβίωσης.
-Πώς ένιωσες την πρώτη μέρα που κράτησες το παραμύθι στα χέρια σου και σε ποιον το διάβασες;
Όταν κράτησα για πρώτη φορά το παραμύθι στα χέρια μου ένιωσα πως ως ομάδα πετύχαμε κάτι σημαντικό. Ένιωσα συγκίνηση, φούσκωμα από υπερηφάνεια και ευγνωμοσύνη για το γεγονός πως έχω την τύχη να είμαι μέλος μιας ομάδας με ποιότητα και ανιδιοτέλεια, η οποία κατάφερε μέσα από δυσκολίες να πετύχει έναν μικρό αλλά σημαντικό στόχο με την υποστήριξη ανθρώπων που πίστεψαν σε εμάς. Όταν πρωτοπήρα το παραμύθι έτυχε να βρίσκομαι με συνεργάτες και να μοιραστώ μαζί τους τη χαρά μου. Η στιγμή που το έδειξα στον γιο μου, όμως, ήταν μια ξεχωριστή για μένα στιγμή.
-Το φαινόμενο της μαθητικής διαρροής είναι κυρίαρχο σε πολλές τσιγγάνικες κοινότητες. Πώς θα μπορούσε να αλλάξει αυτό;
Η μαθητική διαρροή είναι ένα φαινόμενο που οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Συνεπώς, η αντιμετώπισή του χρειάζεται να είναι πολυεπίπεδη και ολιστική.
Το φαινόμενο δεν παρατηρείται μόνο σε κοινότητες Ρομά αλλά και σε κοινωνικές ομάδες που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας καθώς επίσης και σε αγροτικές αλλά και νησιωτικές περιοχές, όπου τα παιδιά διακόπτουν την φοίτηση, για να ασχοληθούν με τις οικογενειακές επιχειρήσεις.
Σχετικά με τους Ρομά, τα τελευταία χρόνια σημειώνεται μεγαλύτερη συμμετοχή των νέων στην εκπαίδευση και αυτό είναι ελπιδοφόρο. Ωστόσο, οι μαθητές και οι μαθήτριες από τσιγγάνικες κοινότητες και ειδικότερα από κοινότητες που χαρακτηρίζονται από εξαθλιωμένες συνθήκες διαβίωσης και ακραία φτώχεια, συνεχίζουν να μην ολοκληρώνουν την υποχρεωτική εκπαίδευση, βιώνοντας πολλαπλές ανισότητες και δυσκολίες πρόσβασης και παραμονής στο σχολείο με τα στερεότυπα να δυσκολεύουν τη δημιουργία θετικού κλίματος και αποδοχή. Χρειάζονται στοχευμένα και θεσμοθετημένα μέτρα τόσο για την υποστήριξη των μαθητών σε επίπεδο πρόληψης, όσο και για την υποστήριξη των εκπαιδευτικών και όχι αποσπασματικές προσπάθειες στο πλαίσιο προγραμμάτων.
Ακόμη, πολύ σημαντικό είναι η δημιουργία τοπικών συμμαχιών μεταξύ όλων των φορέων που εμπλέκονται με την εκπαίδευση αλλά και την κοινωνική ένταξη των Ρομά.
-Γεωργία Καλπαζίδου, μπορείς να με βοηθήσεις να σπάσω τις δικές μου στερεοτυπικές αντιλήψεις απέναντι στους Ρομά; Και πώς μπορώ να σε βοηθήσω εγώ;
Η ερώτηση επιτρέπει να σχολιάσουμε ότι στερεότυπα έχουμε όλοι. Έτσι, οι Ρομά δεν είναι μόνο αποδέκτες στερεοτυπικών στάσεων, αλλά και οι ίδιοι διατηρούν στερεότυπα για τους μη Ρομά. Για να σπάσουμε λοιπόν τα στερεότυπά μας, νομίζω πως πρέπει να ξεκινήσουμε πρώτα με την προσπάθειά μας να τα αναγνωρίσουμε. Μετά, θεωρώ πως η προσωπική επαφή και η ειλικρινής επικοινωνία σε πραγματικό χρόνο και χώρο αφαιρούν τις ταμπέλες, αφήνουν τους ανθρώπους «γυμνούς» από φορεμένα χαρακτηριστικά κι έτσι έρχονται στην επιφάνεια οι κοινές εμπειρίες που πατούν γερά σε μια κοινή ιστορική γραμμή και πραγματικότητα δημιουργώντας το κατάλληλο έδαφος για να ανθίσουν οι ανθρώπινες σχέσεις, όχι μεταξύ Ρομά και μη Ρομά, αλλά πλέον μεταξύ της Ζωής και της Γεωργίας.
-Τι έχουν πει οι μικροί αναγνώστες του παραμυθιού σου;
Είναι υπέροχο όταν βλέπουμε πως η ιστορία της πεταλούδας Ειρήνης αρέσει στα παιδιά και είναι ακόμη πιο όμορφο όταν τα παιδιά βρίσκουν σημεία ταύτισης, αλλά και αφορμή για να μιλήσουν ακομπλεξάριστα για τις γλώσσες τους, τα όνειρά τους, τα ταξίδια που θέλουν να κάνουν. Ακόμη, έχουν ενδιαφέρον οι φορές που τα παιδιά αναρωτιούνται πώς γίνεται μια μικρή πεταλούδα να έχει φτάσει για παράδειγμα στο Έβερεστ. Τότε αρπάζουμε την ευκαιρία να μιλήσουμε για το σχήμα λόγου της μεταφοράς των φτερών και πως οι άνθρωποι μπορεί να μην έχουμε αληθινά φτερά, αλλά μπορούμε να αποκτήσουμε «φτερά» μέσω της μόρφωσης, δηλαδή να αποκτήσουμε τη δύναμη και τη δυνατότητα για να πετάξουμε όπου θέλουμε.
Αξίζει να πω, ότι πέρα από τα διάφορα σχόλια και τις θετικές αντιδράσεις των παιδιών, κάποια στιγμή έφτασε στα χέρια μου ένα γράμμα ενός παιδιού, του Χάρη. Ο Χάρης μοιράστηκε μαζί μας τα συναισθήματα του. Έγραψε χαρακτηριστικά πώς από τη μία χαιρόταν για τα παιδιά που καταφέρνουν να πραγματοποιήσουν τα όνειρα τους και από την άλλη στεναχωριόταν για τα παιδιά που δεν τα καταφέρνουν. Ο Χάρης με λίγες λέξεις τόνισε το πιο σημαντικό, την ενσυναίσθηση που χρειάζεται να έχουμε όλοι σε κάθε μορφή σχέσης και επαφής.
-Αν μπορούσες να δώσεις μια συμβουλή στην 7χρονη Γεωργία τι θα ήθελες να του πεις;
Αν μπορούσα να δώσω μια συμβουλή στην 7χρονή Γεωργία αλλά και σε οποιοδήποτε 7χρονο κορίτσι που διανύει την παιδική ηλικία ή έχει μείνει εγκλωβισμένο και πληγωμένο μέσα σε ένα ενήλικο σώμα, θα της έλεγα στο αυτί: Κορίτσι μου, η ευτυχία και το χαμόγελο στο πρόσωπό σου είναι δική σου ευθύνη και προτεραιότητα! Χρειάζεται δύναμη και θάρρος, για να τα προστατέψεις. Να έχεις πάντα το νου σου! Να επιτρέπεις να μπαίνουν και να μένουν στη ζωή σου μόνο οι άνθρωποι που μπορούν γίνουν χρώμα και φως στη μέρα σου και νερό στις ρίζες σου και όχι ψαλίδι στα φτερά σου και αλυσίδα στο πόδι σου. Να προσέχεις το πολύτιμο χαμόγελό σου, γιατί το παραμύθι είναι ολότελα δικό σου!
Info: Η Γεωργία Καλπαζίδου συμμετέχει και στο The Hope Brigade, Έκθεση φωτογραφίας σε επιλεγμένους σταθμούς και συρμούς του Μετρό σε συνεργασία με τη ΣΤΑΣΥ στο πλαίσιο του φεστιβάλ WOW – Women of the World που πραγματοποιείται στο ΚΠΙΣΝ 6-8 Απριλίου.
