«Γλύκανε μωρή λίγο»: Γιατί παρεξηγούν τις γυναίκες όταν δεν χαμογελάνε;
- 13 ΜΑΙ 2025
Σε έχουν ρωτήσει ποτέ: «Τι έχεις;» ενώ απλώς δεν χαμογελούσες; Αν είσαι γυναίκα, πιθανότατα όχι μόνο το έχεις ζήσει, αλλά το έχεις ζήσει ξανά και ξανά. Από το γραφείο μέχρι το δρόμο κι από ένα Ζoom call, μέχρι τα οικογενειακά τραπέζια. Και όχι, δεν φταις εσύ. Φταίει το συλλογικό στερεότυπο που θέλει τη γυναίκα μονίμως χαμογελαστή, ευχάριστη, «ζεστή». Ένα χαμόγελο κολλημένο στο πρόσωπο, σαν υποχρεωτικό αξεσουάρ. Μόνο που η επιστήμη έχει άλλα να πει.
Η μελέτη που επιβεβαιώνει αυτό που οι γυναίκες ήδη ξέρουν
Το 2019, ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι είναι σημαντικά πιο πιθανό να παρερμηνεύσουν ένα ουδέτερο γυναικείο πρόσωπο ως θυμωμένο, ψυχρό ή λυπημένο, σε σύγκριση με ένα αντίστοιχο ανδρικό. Με άλλα λόγια, όταν ένας άντρας είναι απλώς σοβαρός, είναι σοβαρός. Όταν μια γυναίκα είναι σοβαρή, είναι «στραβωμένη», «ξινή» ή «κάποιο πρόβλημα έχει».
Σύμφωνα με τη μελέτη οι άνθρωποι είναι σημαντικά πιο πιθανό να παρερμηνεύσουν ένα ουδέτερο γυναικείο πρόσωπο ως θυμωμένο, αγενές ή θλιμμένο — συγκριτικά με τα ουδέτερα ανδρικά πρόσωπα. Η κοινωνική πίεση που ασκείται στις γυναίκες να είναι πιο «ζεστές», πιο «γλυκές» και «προσιτές» δεν είναι απλώς ένα κλισέ, είναι μια κουραστική, και δυστυχώς διαχρονική κοινωνική απαίτηση.
- Είσαι γυναίκα και δεν χαμογελάς; Είσαι σνομπ.
- Δεν χαμογελάς στο αφεντικό; Είσαι απειλή.
- Δεν χαμογελάς στον πελάτη; Δεν είσαι συνεργάσιμη.
- Δεν χαμογελάς στον άγνωστο στον δρόμο; Είσαι ψυχρή.
Αυτό το φαινόμενο δεν είναι μεμονωμένο. Είναι παγκόσμιο και βαθιά ριζωμένο στην πολιτισμική κανονικότητα. Έχει αναλυθεί μέσα από δεκάδες μελέτες που επιβεβαιώνουν πως οι γυναίκες καλούνται να περνούν από φίλτρα «συμπαθητικότητας» και «ευγένειας» ακόμα και όταν δεν το επιλέγουν.
Η κοινωνική πίεση του «γλύκανε μωρή λίγο»
Πώς ερμηνεύεται όμως κοινωνιολογικά αυτό που πολλοί αποκαλούν “resting bitch face”; Σύμφωνα με μελέτη του American Psychological Association, οι γυναίκες που εμφανίζονται ως άκαμπτες, λιγότερο εκφραστικές ή «ουδέτερες» κρίνονται αρνητικά: θεωρούνται λιγότερο ικανές, λιγότερο ηγετικές ή απλώς «δύσκολες».
Αντίθετα, όταν οι γυναίκες χαμογελούν συχνά ή υιοθετούν «θετική» στάση σώματος, κερδίζουν αποδοχή. Όχι απαραίτητα σεβασμό, αλλά αποδοχή.
Άλλες έρευνες δείχνουν πως το φαινόμενο ξεκινά από μικρή ηλικία. Κορίτσια ενθαρρύνονται να είναι πιο χαριτωμένα, να μη θυμώνουν, να μην αντιδρούν. Η αποδοχή εξαρτάται από το αν φαίνονται φιλικές, όχι από το αν είναι δίκαιες ή αυθεντικές.
Το πρόσωπο κάθε γυναίκας είναι σαν το σώμα της: Ανήκει μόνο στην ίδια
Αυτό που κάποιοι βρίσκουν «αγενές», μπορεί να είναι κούραση, συγκέντρωση, ηρεμία ή απλώς η απόλυτη ουδετερότητα. Καμία γυναίκα δεν χρωστάει χαμόγελα σε κανέναν για να μην φανεί αγενής ή άλλες προσηνείς εκφράσεις για να νιώσει κάποιος άλλος άνετα.
Τροφή για σκέψη: περιμένεις ποτέ από έναν άντρα να χαμογελάει μονίμως; Όχι. Γιατί λοιπόν να το απαιτούμε από οποιαδήποτε γυναίκα;
Η πίεση για διαρκές χαμόγελο είναι απλώς άλλη μια μορφή ελέγχου της γυναικείας παρουσίας, πιο ήπια, αλλά εξίσου επιβλητική.
Γυναίκες και θηλυκότητες δεν είναι ρομπότ κοινωνικής αποδοχής, ούτε φιγούρες βγαλμένες από τις Γυναίκες του Στέπφορντ.
Καμία δεν είναι υποχρεωμένη να χαμογελάει αν δεν το νιώθει. Ούτε για να φανεί «καλή», ούτε για να μην παρεξηγηθεί, ούτε για να σε καθησυχάσει. Το πρόσωπο δεν είναι βιτρίνα. Και σίγουρα δεν είναι δημόσιο αγαθό.
Το πρόσωπο κάθε γυναίκας είναι σαν το σώμα της: Ανήκει μόνο στην ίδια.
