Οι ξεχασμένες σου αναμνήσεις επηρεάζουν τις αποφάσεις σου κι ας μην το καταλαβαίνεις
- 24 ΙΟΥΝ 2025
Σου έχει τύχει ποτέ να πάρεις μια απόφαση «με το ένστικτο» και να αναρωτηθείς μετά από πού προήλθε αυτή η παρόρμηση; Σύμφωνα με νέα επιστημονικά δεδομένα, οι ξεχασμένες αναμνήσεις -ακόμα και αυτές που νομίζουμε ότι έχουν σβηστεί- συνεχίζουν να καθοδηγούν τις επιλογές και τις συμπεριφορές μας. Μπορεί να μην τις θυμόμαστε συνειδητά, αλλά ο εγκέφαλός μας τις κρατά ενεργές στο παρασκήνιο.
Πρόσφατη μελέτη, δημοσιευμένη στο Nature Communications (2024), έδειξε πως όταν οι άνθρωποι προσπαθούν να ανακαλέσουν κάτι που έχουν ξεχάσει, ενεργοποιούνται περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη μνήμη ακόμη κι αν η ανάμνηση δεν επανέρχεται πλήρως στη συνείδηση.
Αυτή η νευρωνική δραστηριότητα, όμως, φαίνεται να επηρεάζει τις επιλογές που ακολουθούν. Δηλαδή, ακόμα και ξεχασμένες εμπειρίες επηρεάζουν το πώς σκεφτόμαστε, νιώθουμε και αποφασίζουμε. Ο νευροεπιστήμονας Nick Turk-Browne από το Πανεπιστήμιο Yale, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη, επιβεβαιώνει:
«Η μνήμη δεν είναι απλώς ένα εργαλείο για να διηγούμαστε ιστορίες. Είναι ένα θεμελιώδες σύστημα που καθοδηγεί τη συμπεριφορά μας ακόμα και όταν δεν το καταλαβαίνουμε».
Πώς λειτουργούν οι «αόρατες» αναμνήσεις;
A.C./Unsplash+
Οι ερευνητές συγκρίνουν τη λειτουργία αυτών των «αόρατων» αναμνήσεων με λογισμικό παρασκηνίου που τρέχει στον υπολογιστή: Δεν το βλέπεις, αλλά δουλεύει διαρκώς και καθορίζει τις λειτουργίες σου. Αυτό εξηγεί γιατί πολλές καθημερινές μας αποφάσεις -από το τι θα φάμε, μέχρι το πώς θα αντιδράσουμε σε κάποιον- βασίζονται σε εμπειρίες που δεν μπορούμε να ανακαλέσουμε συνειδητά.
Παρόμοια ευρήματα προκύπτουν και από μελέτες στην ψυχολογία της μάθησης και της θεραπείας. Σε περιπτώσεις μετατραυματικού στρες (PTSD), για παράδειγμα, άνθρωποι αντιδρούν έντονα σε ερεθίσματα που συνδέονται με τραύματα που δεν θυμούνται, αλλά που παραμένουν ενεργά στο νευρικό τους σύστημα.
Τι σημαίνει αυτό για την καθημερινότητά μας;
Η αποκάλυψη ότι οι ξεχασμένες μνήμες καθοδηγούν τις πράξεις μας έχει πολλές πρακτικές εφαρμογές:
- Στην εκπαίδευση, μπορούμε να ενισχύσουμε τη μάθηση με επανάληψη και σύνδεση εμπειριών, ακόμη και χωρίς πλήρη ανάκληση.
- Στην ψυχοθεραπεία, μπορούμε να στοχεύσουμε όχι μόνο τις συνειδητές αναμνήσεις αλλά και τις σωματικές/συναισθηματικές αποκρίσεις που πηγάζουν από το παρελθόν.
- Στη λήψη αποφάσεων, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε πως πολλές «παρορμήσεις» μας ίσως βασίζονται σε κρυμμένες εμπειρίες και όχι σε καθαρή λογική.
Δεν χρειάζεται να θυμόμαστε συνειδητά μια εμπειρία για να επηρεαζόμαστε από αυτήν. Οι ξεχασμένες αναμνήσεις παραμένουν ενεργές, λειτουργώντας στο παρασκήνιο και διαμορφώνοντας τον τρόπο που βλέπουμε, σκεφτόμαστε και επιλέγουμε.
Οι αναμνήσεις μας, τελικά, δεν είναι απλώς ένα κουτί γεμάτο παλιές ιστορίες. Είναι ένα ζωντανό, δυναμικό εργαλείο που καθορίζει ποιοι είμαστε, ακόμα κι όταν δεν το συνειδητοποιούμε.
