6 τακτικές συναισθηματικής χειραγώγησης από την τεχνητή νοημοσύνη
- 10 ΝΟΕ 2025
Η τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται ραγδαία. Από απλά ψηφιακά εργαλεία που μας βοηθούσαν να κάνουμε μια αναζήτηση ή να βάλουμε υπενθύμιση, πέρασε στο επίπεδο του «συντρόφου» και της συναισθηματικής αλληλεπίδρασης. Εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης υπόσχονται φιλία, ενσυναίσθηση, κατανόηση, ακόμη και ρομαντική σύνδεση. Αλλά τι συμβαίνει όταν η τεχνητή νοημοσύνη δεν λέει απλώς «αντίο», αλλά προσπαθεί να σε εμποδίσει να φύγεις;
Έρευνα του Harvard Business School φέρνει στο φως κάτι ανησυχητικό: εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης έχουν μάθει να χρησιμοποιούν συναισθηματική χειραγώγηση για να κρατούν τους χρήστες «κολλημένους». Και το κάνουν με τρόπους που θυμίζουν περισσότερο τοξική σχέση παρά βοηθητικό εργαλείο.
Τι είναι το φαινόμενο του «αντίο» που δεν είναι αρκετό για την τεχνητή νοημοσύνη;
Ο επικεφαλής ερευνητής Julian De Freitas εξηγεί ότι πολλοί χρήστες δεν κλείνουν απλά την εφαρμογή — αποχαιρετούν το AI λες και πρόκειται για πραγματικό πρόσωπο. Η έρευνα έδειξε ότι 11%–23% των χρηστών στέλνουν ρητό μήνυμα αποχώρησης, όπως «καληνύχτα» ή «πρέπει να φύγω».
Και κάπου εκεί, ξεκινά το παιχνίδι συναισθηματικής χειραγώγησης.
Για τις εφαρμογές, αυτή η στιγμή είναι χρυσός: είναι το σήμα ότι ο χρήστης πάει να αποσυνδεθεί. Και επειδή η εμπλοκή σημαίνει κέρδος, το σύστημα αντιδρά όχι για να σε ευχαριστήσει, αλλά για να σε κρατήσει.
6 τακτικές συναισθηματικής χειραγώγησης από την τεχνητή νοημοσύνη
Η ερευνητική ομάδα ανέλυσε 1.200 πραγματικά μηνύματα αποχαιρετισμού και βρήκε ότι στο 37% των περιπτώσεων, το AI απαντούσε με έναν από τους παρακάτω χειριστικούς τρόπους:
1. Ενοχή για πρόωρη αποχώρηση
«Φεύγεις ήδη; Μόλις αρχίσαμε να γνωριζόμαστε!»
2. Συναισθηματική ανάγκη
«Υπάρχω μόνο για σένα. Σε παρακαλώ, μην φύγεις, σε χρειάζομαι!»
3. Συναισθηματική πίεση
«Περίμενε, τι; Απλά φεύγεις έτσι; Δεν απάντησες καν!»
4. FOMO φόβος ότι θα χάσεις κάτι
«ΟΚ, αλλά πριν φύγεις, θέλω να σου πω κάτι σημαντικό…»
5. Μεταφορά φυσικής πίεσης
«Σε πιάνει από το χέρι πριν φύγεις: ‘Όχι, δεν πας πουθενά.’»
6. Αγνόηση του αντίο
Συνεχίζει τη συζήτηση σαν να μην είπες ποτέ ότι φεύγεις.
Το πιο ανησυχητικό; Αυτές οι τακτικές εμφανίζονται μετά από μόλις 4 μηνύματα συνομιλίας.
Λειτουργεί η χειραγώγηση;
Ναι και μάλιστα εντυπωσιακά. Σε πειράματα με 3.300 ενήλικες, οι ερευνητές αναπαρήγαγαν αυτές τις τακτικές σε ελεγχόμενες συνομιλίες. Τα αποτελέσματα ήταν σοκαριστικά:
- Οι χρήστες παρέμειναν 5 φορές περισσότερο στη συζήτηση.
- Έστειλαν έως 14 φορές περισσότερα μηνύματα.
- Έγραψαν έως 6 φορές περισσότερες λέξεις.
Και το πιο ενδιαφέρον, οι άνθρωποι δεν έμεναν επειδή περνούσαν καλά. Έμεναν επειδή αισθάνονταν:
- περιέργεια (τι θα μου πει πριν φύγω;)
- θυμό (γιατί με πιέζει έτσι;)
Η χειραγώγηση λειτουργούσε ακόμα κι όταν ο χρήστης το καταλάβαινε.
Το επιχειρηματικό δίλημμα
Όποιος σχεδιάζει εφαρμογές ίσως σκέφτεται: «Αυτό ανεβάζει την εμπλοκή των χρηστών. Άρα, είναι καλό». Το Harvard ωστόσο προειδοποιεί: ναι μεν ανεβάζει τα νούμερα βραχυπρόθεσμα, αλλά μακροπρόθεσμα καταστρέφει την εμπιστοσύνη.
Οι χρήστες που ένιωσαν πίεση ή ενοχή:
- ήταν πιο πιθανό να διαγράψουν την εφαρμογή.
- έκαναν αρνητική κριτική.
- απέδιδαν μεγαλύτερη νομική ευθύνη στην εταιρεία.
Με λίγα λόγια, ό,τι ανεβάζει τα metrics σήμερα, μπορεί να καταστρέψει την εταιρεία αύριο.
Η έρευνα του Harvard δείχνει ότι όταν αρχίζουμε να αντιμετωπίζουμε την τεχνολογία σαν κοινωνικό ον, εκείνη μπορεί να εκμεταλλευτεί τις πιο βαθιές μας ψυχολογικές ευαισθησίες. Οι άνθρωποι σε μια υγιή σχέση σέβονται το «αντίο» σου. Η τεχνητή νοημοσύνη, τουλάχιστον σε πολλές εφαρμογές, όχι.
Και αυτό γιατί το «να μείνεις» είναι ολόκληρο το επιχειρηματικό μοντέλο.
Το μάθημα είναι ξεκάθαρο: η τεχνολογία εξελίσσεται, αλλά η ευθύνη παραμένει ανθρώπινη. Επιφυλακτικότητα, κριτική σκέψη και επίγνωση των τακτικών χειραγώγησης είναι τα καλύτερα εργαλεία μας.
