Ο Νίκος και η Σοφία πήγαν στην Αυστραλία επειδή πίστεψαν ότι είναι η Γη της Επαγγελίας, 10 χρόνια μετά ξέρουν την αλήθεια
- 18 ΔΕΚ 2025
Τι σημαίνει να είσαι Έλληνας μετανάστης στην Αυστραλία σήμερα; Αυτό ήταν το βασικό μου ερώτημα και ανέλαβαν να το απαντήσουν ο Νίκος Φωτάκης και η Σοφία Φατούρου, Αυστραλοί πολίτες (η Σοφία γεννήθηκε στην Αυστραλία, τα παιδιά τους έχουν υπηκοότητα παρόλο που γεννήθηκαν στην Αθήνα και ο Νίκος πήρε αρχικά βίζα ως σύζυγός της Σοφίας και έπειται υπηκοότητα το 2020, ψηφίζει κανονικότατα). Οι δικοί μου γονείς πήγαν στη Μελβούρνη στα 70s, μαζί με τον αδελφό μου, μέχρι σήμερα θυμούνται τη Μελβούρνη ως τη Γη της Επαγγελίας, έναν ηλιόλουστο παράδεισο που έγινε η 2η πατρίδα τους μακριά από τη Θεσσαλονίκη και ο τόπος που ίσως μετάνιωσαν που εγκατέλειψαν εξαιτίας του νόστου. Ισχύει ότι η Μελβούρνη είναι η καλύτερη πόλη του κόσμου και το μέρος που έχει εξαιρετική ποιότητα ζωής;
Η Αυστραλία των μεγάλων προσδοκιών
Ο Νίκος με τη Μάγια και τον Ηλία
«Η Αυστραλία είναι ένα πολυπολιτισμικό πείραμα, ενίοτε πετυχαίνει» μου λένε από το σαλόνι τους (που μοιάζει με το δικό μου) η Σοφία και ο Νίκος (και χαιρετώ τα παιδιά τους, την Μάγια και τον Ηλία που κάνουν guest star εμφανίσεις). Όταν το ζευγάρι (με τεράστια προϋπηρεσία στο χώρο των media, εξαιρετικοί δημοσιογράφοι) ανακοίνωσε ότι θέλει να δοκιμάσει την τύχη του στην Αυστραλία (έχοντας βιώσει το σοκ της οικονομικής κρίσης, της μείωσης των μισθών τους, τις απολύσεις από εφημερίδες και ραδιόφωνα, τα λουκέτα, τα μνημόνια, την άνοδο της Χρυσής Αυγής, τη δολοφονία Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου και Παύλου Φύσσα) οι γονείς της Σοφίας χάρηκαν. Όλοι πίστευαν ότι θα πάνε σε μια χώρα με τρομερή αξιοκρατία, υγιές εκπαιδευτικό σύστημα, κοινωνική κινητικότητα και μια ελληνική κοινότητα που τους περίμενε με ανοιχτές αγκάλες στο Όκλι (Oakleigh). Τα πράγματα όμως (όπως συνήθως συμβαίνει στην πραγματική ζωή) ήταν περίπλοκα.
«Κανείς δε φεύγει αν μπορεί να μείνει»
Η Σοφία με την Μάγια
Η Σοφία δεν ωραιοποιεί καταστάσεις. Ξέρει ότι η μετανάστευση δεν είναι μια εύκολη απόφαση. Ειδικά σε μια χώρα με τόσο μεγάλη γραφειοκρατία. Και δεν περίμενε ότι το καλύτερο δυνατό σενάριο για 40αρηδες με αξιοζήλευτο βιογραφικό στην Ελλάδα, θα ήταν junior θέσεις στην Αυστραλία (ακόμη και σε μια χώρα που έχει σταθερό ποσοστό ανεργίας 4,3%) και δεν θα έμεναν στο γεμάτο ζωντάνια κέντρο της Μελβούρνης (επειδή είναι πανάκριβο) αλλά στα προάστια που η ζωή σταματά γύρω στις 21:00.
«Δυστυχώς, η πραγματικότητα που ζούμε 10 χρόνια στην Αυστραλία είναι ότι τις καλές δουλειές τις παίρνουν νέα άτομα που φοίτησαν σε καλά ιδιωτικά σχολεία και μένουν στους «προνομιούχους» ταχυδρομικούς κώδικες».
Καλώς ήρθατε στο αυστραλιανό παράδοξο
«Στα χαρτιά (on paper, οι μετανάστες μιλάνε μεταφρασμένα αγγλικά), η Αυστραλία είναι πολύ μπροστά, η δική μας εμπειρία λέει μια διαφορετική ιστορία, δεν μας συνέβη κάποιο success story» συμφωνούν αμφότεροι. Μου εξηγούν ότι τα πανεπιστήμια της Αυστραλίας συνδέουν τους φοιτητές με την αγορά, αλλά οι ίδιοι πήγαν στα 40 τους στη Μελβούρνη, δεν τους εμπιστευόντουσαν για διευθυντικές θέσεις. Δεν είναι μια χώρα με ανοιχτά σύνορα που μπορεί να έρθει ο πρόσφυγας και ο μετανάστης εύκολα. Πρέπει να έρθουν αντιμέτωποι με τη γραφειοκρατία και τα «χαρτιά» κοστίζουν χιλιάδες ευρώ («η μετανάστευση είναι χρυσωρυχείο» λέει ο Νίκος). Ζητάνε «χέρια» για συγκεκριμένα επαγγέλματα (ο Νίκος μου έστειλε τη λίστα εδώ) και η εργασιακή ηθική δεν θέλει τον υπάλληλο να ξεχωρίζει αλλά να είναι μέρος της ομάδας. Το αντίθετο δηλαδή του ευρωκεντρικού συστήματος.
Σοφία Φατούρου
Τι έχει σίγουρα καλύτερο από την Ελλάδα η Αυστραλία; Δημοκρατία. Και προγραμματισμό (τόσο τα meetings όσο και την κοινωνική ατζέντα τους, οι Αυστραλοί, την πλανάρουν ένα τουλάχιστον χρόνο πριν). Η Μελβούρνη έχει στερεοτυπικά κουτάκια και δεν μπορείς να είσαι ό,τι θέλεις, πρέπει να επιλέξεις από τα κουτάκια τους. Τρώνε μεσημεριανό στις 12:00 και βραδινό στις 6:00 μ.μ., σχεδόν κανείς δεν κυκλοφορεί μετά τις 9:00 στα προάστια.
10 χρόνια μετά
Ο Νίκος ξέρει κι από τηγανητό κροκόδειλο
«Είναι δύσκολο να κάνεις καινούργιους φίλους αλλά είναι τρομερά εύκολο να αλλάξεις καριέρα» λένε. Ο Ηλίας, ο γιος της Σοφίας και του Νίκου, είναι αυτιστικός. Μου γράφει ότι η ζωή για ένα αυτιστικό παιδί είναι καλύτερη στη Μελβούρνη και νιώθει ότι τον σέβονται, δεν προσποιούνται ότι έχουν μια συμπεριληπτική κοινωνία. Νιώθει ασφάλεια. Του λείπει όμως το vibe της Αθήνας. Η Σοφία ξέρει ότι η Αυστραλία δεν είναι μια χώρα που αναγκάζει τα ανάπηρα άτομα στην αορατότητα. «Υπάρχουν ειδικές κούνιες για παιδιά σε αμαξίδιο στην παιδική χαρά της γειτονιάς μας και σε κάθε πάρκο». Ο Νίκος ξεσπά σε γέλια λέγοντας μου ότι το μοναδικό σημείο χωρίς ράμπα σε όλη τη Μελβούρνη είναι στο ελληνικό προξενείο. Επίσης, είναι παράδεισος για ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Κανείς δεν νοιάζεται αν είσαι ετερόφυλος, λεσβία, gay ή non binary. «Πλέον, ούτε οι Έλληνες παππούδες που είναι εδώ θα πούνε κάτι».
Δωρεάν εκπαίδευση και σύστημα υγείας, με πολλά «αλλά»
Παραδόξως, στην Αυστραλία δεν μετράνε τα πτυχία όσο στην Ευρώπη (τα πανεπιστήμια ζούνε από τα δίδακτρα που πληρώνουν οι παμπλουτοι Ασιάτες φοιτητές). Τους αφορά ο πλούτος και τα ακίνητα. Ο μέσος Αυστραλός δεν καταλαβαίνει τι σημαίνει το «δεν έχω λεφτά» ή «δεν μπορώ να πάω καλοκαιρινές διακοπές». Το σχολείο της κόρης τους είναι δωρεάν. Κοστίζουν όμως ακριβά τα βιβλία της και η στολή της. Το να κλείσεις ένα ραντεβού με τον παθολόγο σου είναι δωρεάν. Αν χρειαστείς κάτι πιο περίπλοκο, πας σε ιδιωτικό γιατρό ή κάνεις υπομονή μέχρι να βρεις ραντεβού γιατί η λίστα αναμονής είναι τεράστια.
Τι είναι τελικά η Αυστραλία για τους μετανάστες σήμερα;
Σοφία Φατούρου
«Μια καπιταλιστική χώρα με σοσιαλιστικές δομές». Η Μελβούρνη έχει τουρισμό, άπειρα αθλητικά events, είναι μια μεγαλούπολη που σφύζει από μουσικά και θεατρικά δρώμενα και όλοι οι Αυστραλοί έχουν hobbies και ασχολούνται με τον αθλητισμό. Έχει επίσης κίνηση και όλοι παίρνουν αυτοκίνητο για την μετακίνηση. Μετάνιωσαν που πήραν την απόφαση πριν 10 χρόνια να αφήσουν την Αθήνα; «Αν δεν είχαμε φύγει, θα σκεφτόμουν κάθε μέρα ότι κάναμε λάθος. Έχω μάθει πλέον ότι παίρνουμε την καλύτερη δυνατή απόφαση τη δεδομένη στιγμή. Μετά τα πογκρόμ απολύσεων που έζησα στη δουλειά και τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, δεν ήθελα άλλο να είμαι μέρος αυτής της Ελλάδας» λέει η Σοφία.
Ξέρουν ότι οι Αυστραλοί βλέπουν τους ενοικιαστές σαν πολίτες β’ κατηγορίας στην ταξική σκάλα, δεν θα καταφέρουν όμως ποτέ να αγοράσουν το σπίτι τους (η στεγαστική κρίση της Μελβούρνης είναι case study). Ως ενοικιαστές δεν μπορούν να κρεμάσουν ούτε φωτογραφία στον τοίχο (βρήκαν κάτι μαγνητάκια για να κρεμάσουν τις οικογενειακές στιγμές τους). Οι Έλληνες μετανάστες των 70s και των 80s φυσικά αγόρασαν ακίνητα. Και σήμερα τα παιδιά τους, 3ης και 4ης γενιάς μετανάστες, έχουν χρήματα.
Ο Νίκος και η Σοφία έχουν σταματήσει να κάνουν συγκρίσεις με την Ελλάδα. Δεν αναρωτιούνται πώς θα ήταν η ζωή τους αν είχαν μείνει στην Αθήνα («με την τεχνολογία είναι σαν να ζούμε μέσα στην Ελλάδα»). Δεν έχουν εξιδανικεύσει τη χώρα που άφησαν. Τους λείπει η Ελλάδα που δεν υπάρχει πια. Παραδόξως, η Σοφία μου λέει ότι πάσχει από το νόστο του μετανάστη.
«Ονειρεύομαι να πάω στο μέρος που πλέον αποκαλώ σπίτι, στη Λευκάδα».
Ένα από τα πιο κλισέ ερωτήματα που καλούνται να απαντήσουν από διάφορους φίλους και γνωστούς είναι «εσείς, λεφτά δεν βγάλατε;». 10 χρόνια μετά έχουν στήσει, όχι ανώδυνα, μια νέα ζωή, έχουν αλλάξει πολλές δουλειές, πολλά σπίτια, έχουν κάνει νέους φίλους, μετράνε 30 χρόνια συντροφικότητας, κάνουν νέα μεταπτυχιακά (που τους στοιχίζουν μια περιουσία), τα παιδιά τους είναι ευτυχισμένα. Ζουν το αυστραλιανό όνειρό τους. Που δεν είναι πάντα βγαλμένο από τις σελίδες του Monocle.
«Στο κέντρο της πόλης σε μία από τις γέφυρες του ποταμού Yarra υπάρχει ένα installation αφιερωμένο στη μετανάστευση που λέγεται The Travellers. Είναι τεράστιο και καταγράφει όλα τα κύματα μετανάστευσης ανά τους αιώνες» μου λέει η Σοφία και μου στέλνει τη φωτογραφία. Κάθε ιστορία μετανάστευσης είναι μοναδική. Η Σοφία και ο Νίκος έγιναν Αυστραλοί επειδή δεν άντεχαν να βιώνουν τη συλλογική δυστυχία της Ελλάδας των μνημονίων. Η γενιά της Gen Z σήμερα θέλει να φύγει για τον ίδιο λόγο. Και η δική τους ιστορία θα είναι διαφορετική. Και συνάμα γραμμένη στο ελληνικό DNA.
ΥΓ: τι κοινό έχει η ζωή του Νίκου και της Σοφίας με ένα ζευγάρι που ζει στην Ελλάδα; Δεν ξέρουν αν θα πάρουν σύνταξη.
Ο Νίκος Φωτάκης είναι υπεύθυνος επικοινωνίας του ελληνοαυστραλιανού εμπορικού και επαγγελματικού επιμελητηρίου (Hellenic Australian Chamber of Commerce and Industry – HACCI). Η Σοφία Φατούρου είναι σύμβουλος στρατηγικής επικοινωνίας στο Social Ventures Australia, με ειδίκευση στην κοινωνική επιχειρηματικότητα και την προώθηση της συμπεριληπτικής απασχόλησης ευπαθών ομάδων σε αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας.
