Ιβάν Σβιτάιλο: Γεννημένος χορευτής

Λίγες μέρες πριν τον τελικό του So You Think You Can Dance συναντηθήκαμε σε μία πλαγιά στο Καβούρι, γεμάτη πεύκα και ξύλινα εγκαταλελειμμένα σπιτάκια, απομεινάρια μιας παλιάς παιδικής κατασκήνωσης. Ο Ιβάν Σβιτάιλο, 32 ετών, χορευτής, ηθοποιός, καλλιτέχνης με ακόρεστη ενέργεια, μια φιγούρα αρρενωπή και ταυτόχρονα τόσο ευγενική ξεδίπλωσε με ρυθμό το νήμα της ζωής του. It’s his life.

Ιβάν, ποιος είσαι;

“Η μάνα μου είναι Ελληνίδα. Η οικογένειά μας έχει αίμα από διάφορους λαούς. Από τη μία πλευρά, ο παππούς μου είναι Πολωνός Εβραίος, ο πατέρας μου Ουκρανός- Ρώσος, υπαρχουν και ρίζες από την Τραπεζούντα. Η μάνα μου δεν έχει ανοικτά χρώματα, είναι μελαχρινή. Το πρώτο βιβλίο που διάβασα στη ζωή μου ήταν οι 12 Άθλοι του Ηρακλή στα ρώσικα. Υπήρχε λόγος. Η μητέρα μου έγινε ιστορικός με αφορμή την ελληνική καταγωγή της και κάποια στιγμή αποφάσισε να έρθει στην Ελλάδα για ν’ ανακαλύψει όσα τις αφηγούνταν οι δικοί της. Η γιαγιά μου στα 12 της εξορίστηκε από την Κριμαία στα Ουράλια Όρη από το σταλινικό καθεστώς γιατί ήταν Ελληνίδα, μαζί με όλη της την οικογένεια. Ο παππούς, ο οποίος ήταν επίσης Έλληνας, γυρνώντας από τον πόλεμο δεν βρήκε κανέναν στο σπίτι. Ήταν όλοι εξόριστοι”.

Στην Κριμαία είναι όλοι μου οι συγγενείς, ουσιαστικά στην Αθήνα είμαι μόνος μου. Η μητέρα μου είναι πρόεδρος της ελληνικής κοινότητας και διδάσκει ελληνικά

“Ήμασταν πάντα οι Έλληνες της Κριμαίας. Ο τόπος αυτός ήταν ανέκαθεν πέρασμα, ένα ψηφιδωτό πολιτισμών όπου οι άνθρωποι νιώθουν περήφανοι για την καταγωγή τους είτε είναι Έλληνες, Εβραίοι, Τάταροι, Σκύθες. Υπάρχουν ομοσπονδίες, κοινότητες, ελληνικά σχολεία. Στις 26 Ιουλίου θα ταξιδέψω στην Κριμαία μ’ έναν οπερατέρ. Ετοιμάζουμε ένα ντοκιμαντέρ 2 επεισοδίων για τον ελληνισμό στην περιοχή αυτή. Η ιδέα προέκυψε στο τελευταίο ταξίδι μου εκεί, πριν 3 χρόνια, παρατηρώντας τα τοπία και ακούγοντας ιστορίες από τη γιαγιά μου. Δύο παιδικοί μου φίλοι ασχολούνται με τη φωτογραφία και βλέποντας γενικά τη δουλειά τους αποφάσισα να κάνω κάτι για να επικοινωνήσω την ομορφιά αυτού του τόπου και το έντονο ελληνικό στοιχείο του. Θα είναι μία ανεξάρτητη παραγωγή. Το νήμα θα ξεκινάει από Β’ Αποικισμό, τους Ίωνες και τους Δωριείς και θα καταλήγει στη σύγχρονη διάσταση της ελληνικότητας στην περιοχή”.

Ο χορός μετά μουσικής

“Στον χορό μπήκα μέσω μουσικής. ‘Η μουσική επιβάλλεται’ έλεγε ο Σωκράτης γι’ αυτό και ο ίδιος αρνούνταν να βρίσκεται σε χώρους που υπήρχε μουσική. Η μητέρα μου είναι μουσικός, έπαιζε βιολί και πιάνο. Η ‘ζημιά’ πρέπει να έγινε με μία σονάτα του Μπετόβεν. Προφανώς μου επιβλήθηκε, το συνειδητοποιώ μετά από 15 χρόνια πορείας στον χορό. Πλέον το να χορεύω από πάθος έγινε επάγγελμα. Αλλά η μουσική παραμένει πάθος”.

Παίζω έγχορδα, κρουστά, ασχολούμαι με τη μουσική σοβαρά τα τελευταία 3-4 χρόνια. Ο ήχος με ενθουσιάζει κάθε μέρα σαν να τον ανακάλυψα χθες

Ο Ιβάν μαθαίνει χορό

Στις σχολές χορού άρχισα να μπαινοβγαίνω από πολύ μικρός. Όλα ξεκίνησαν στην Κριμαία, γύρω στα 7. Δύο χρόνια μετά, όταν μετακομίσαμε στην Αθήνα, κάναμε ένα πέρασμα με τη μητέρα μου από μερικές σχολές χορού. Αλλά στην Ελλάδα η αντίληψη για το χορό είναι παρεξηγημένη, ξένιζε και ξενίζει μέχρι και σήμερα το γεγονός ότι ένα μικρό αγόρι νιώθει την ανάγκη να μάθει να χορεύει. Άδικο για μία μορφή έκφρασης που εμπεριέχει τόσες μορφές τέχνης. Μουσική, υποκριτική, τόσους πολλούς καλλιτέχνες.

Όταν λέμε “χορός” εδώ στην Ελλάδα πολλοί κάνουν συνειρμό με το στριπτίζ και το τσάμικο.Θεωρείται περίεργο χόμπι. Όταν κάποιος άντρας θέλει να μάθει να χορεύει θεωρείται παραπάνω Ευρωπαίος

Για αρκετά χρόνια απλά αξιοποιούσα τις όποιες ευκαιρίες. Για παράδειγμα στο Δημοτικό έκανα παραδοσιακούς. Εκεί ένας ωραίος δάσκαλος είπε στη μητέρα μου πως πρέπει να δοκιμάσω και κάτι πιο απαιτητικό γιατί είχα χορευτική αντίληψη. Έκανα μία προσπάθεια, μπήκα στο Φυτώριο της Κρατικής Σχολής αλλά από αγορίστικο εγωισμό και κυρίως λόγω της προκατάληψης που υπήρχε, το άφησα και το ‘ριξα κυρίως στο μπάσκετ. Ασχολήθηκα ξανά στα 17 μου.

Όπως μου αποκαλύπτει, αφορμή για να γραφτεί και πάλι σε σχολή χορού ήταν μια πολύ όμορφη καθηγήτρια.

“Έκανα μαθήματα στη σχολή χορού απέναντι από το σπίτι που νοικιάζαμε. Στην αρχή οι φίλοι μου αντιμετώπιζαν τη σχέση μου με τον χορό κάπως περίεργα. Άλλαξαν γνώμη όταν μια μέρα τρύπωσαν και είδαν ότι είμαι μέσα με 15 πανέμορφα κορίτσια. Τους κόπηκε το γέλιο και, εντελώς τυχαία (γέλια) άρχισαν να περνάνε συχνά από τη σχολή. Ήταν η εποχή που άρχισα να δυναμώνω και ν’ αποκτάω τεχνική κι ευλυγισία. Έπρεπε να έβλεπες τα πρόσωπά τους όταν με είδαν να κάνω διπλή στροφή στον αέρα. Αυτό έχει πολύ ενδιαφέρον, να γίνεσαι η αφορμή ώστε οι άνθρωποι ν’ αλλάζουν γνώμη για κάτι που θεωρούν παρεξηγημένο, βλέποντας ότι σου δίνει τόση χαρά”. 

– Οι φίλοι σου παραμένουν οι ίδιοι;

– Ολόιδιοι. Και φοβάμαι πως ούτε εγώ έχω αλλάξει πολύ. 

Το κεφάλαιο So You Think You Can Dance

“Ήταν μία σύνθετη εμπειρία, θα έλεγα. Το So You Think You Can Dance δεν είναι αμιγώς χορευτικός διαγωνισμός. Εμπεριέχει έντονο τηλεοπτικό στοιχείο. Είναι τηλεοπτικό προϊόν και ως τέτοιο απευθύνεται σε κόσμο που δεν εξειδικεύεται στον χορό, οπότε μοιραία πρέπει να εστιάζει και στους παίκτες ως προσωπικότητες. Τα παιδιά που επιλέχθηκαν, συμμετείχαν και κατόπιν πέρασαν στους 24 δεν ήταν απαραίτητα οι τεχνικά καλύτεροι χορευτές της Ελλάδας. Ανάμεσά τους ήταν και αυτοδίδακτοι άνθρωποι που απέδειξαν ότι έχουν φοβερή ικανότητα να εξελίσσονται, αλλά και πολύ καλοί χορευτές σε συγκεκριμένα είδη χορού. Ο τρόπος του διαγωνισμού, ο χαρακτήρας της εκπομπής προσαρμόστηκε πάνω στο υλικό αυτό.  Εμείς είμαστε η κριτική επιτροπή, ναι, αλλά ο κόσμος τελικά αποφασίζει ποιος είναι αυτός που θα μείνει ή θα φύγει. Ο κόσμος επιλέγει τα πιο επικοινωνιακά και εκφραστικά πρόσωπα, κρίνει τους χαρακτήρες κι όχι τόσο το αν κάποιος είναι ο καλύτερος χορευτής ή όχι. Γι’ αυτό από το πρώτο και το δεύτερο live βρέθηκαν προτεινόμενοι παίκτες που πίστευαμε ότι είναι οι καλύτεροι χορευτές του διαγωνισμού.

Θυμάμαι πως αυτό ήταν κάτι που μας είχε επισημάνει και ο Αμερικανός παραγωγός της εκπομπής από την αρχή, “Το τηλεοπτικό κοινό δεν ψηφίζει τον καλύτερο χορευτή”.

-Τι είναι γραμμένο στο DNA ενός χορευτή;

– Να ενεργοποιείται κάτι μαγικό στον εγκέφαλό του όταν χορεύει, να μην τον νοιάζει αν πονάει, αν κουράζεται, αν δεν παίρνει χρήματα

 Κερδίζει πάντα ο μαχητής, εκείνος ο οποίος έχει το φυσικό ένστικτο του χορού, το οποίο δεν διδάσκεται σε καμία σχολή. Αυτή την αγριάδα, την τρέλα την έκρηξη που βγαίνει από μέσα του. Το λέω και ανατριχιάζω.

Για τα παιδιά που θέλουν μόνο να χορεύουν

“Από προσωπική πορεία και εμπειρία εκτιμώ πάρα πολύ τους ανθρώπους που ανακαλύπτουν τον χορό από ανάγκη και βρίσκουν μόνοι τους τρόπους να τον κάνουν δικό τους. Γιατί για να είσαι αυτοδίδακτος σημαίνει ότι το θέλεις τόσο πολύ που δεσμεύεσαι από επιλογή κι όχι επειδή κάποιος σου επέβαλε μία διαδικασία εκπαίδευσης κι ένα πρόγραμμα. Καμιά φορά τα αυτοδίδακτα παιδιά έχουν καλύτερη αντίληψη σε σχέση με εκείνα που έχουν τελειώσει μια επαγγλεματική σχολή. Το ότι είναι κάποιος αυτοδίδακτος μπορεί να σημαίνει ότι δεν έχει τα χρήματα για να πάει σε σχολή ή να πληρώσει τον δάσκαλο.Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν υπάρχουν οι υποδομές ώστε να σπουδάζουν χορό τα παιδιά που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να σπουδάσουν μπαλέτο, τζαζ, σύγχρονο χορό. Εννοείται πως εκτιμάς πιο πολύ ένα παιδί που αφοσιώνεται σε όλο αυτό μόνο του”.

 Ο χορός είναι πολυτέλεια. Δεν είναι κάτι που σου αποφέρει έσοδα ή εγγυάται την επιτυχία και την αναγνώριση. Είναι ένα δύσκολο σπορ μέσα από το οποίο δοκιμάζεται το σώμα και το πνεύμα

Τον ρωτάω αν γνωρίζει να μου πει ποιοι ήταν οι  πρώτοι άνθρωποι που ξέρουμε ότι χόρεψαν πάνω στη γη.

“Αυτό είναι το σημείο στο οποίο κυρίως διαφωνούμε με τον Κωνσταντίνο Ρήγο”. Μου απαντάει. “Εκείνος πιστεύει πως στην αρχή γεννήθηκε ο χορός και μετά η μουσική, θεωρεί πως η κίνηση δεν εξαρτάται από τη  μουσική, ενώ εγώ για κάποιο λόγο πιστεύω πως οι άνθρωποι αντιλήφθηκαν ότι ο επαναλαμβανόμενος χτύπος έχει μια περιοδικότητα και μια σταθερή ροή πάνω στην οποία μπορεί να πατήσει η κίνηση του σώματος και πως όλο αυτό να είναι ρυθμός”. “Ο άνθρωπος, μου λέει,”κατάλαβε πως ο συνδυασμός παράγει μια δύναμη, ένα τριπάρισμα, μια trance κατάσταση που την χρησιμοποίησε για να πάει στη μάχη, στο συγχρονισμό του βήματός του με τους υπόλοιπους σαν ένα σώμα”.

Θεωρώ πως όλοι οι χοροί προέρχονται από μουσικά ρεύματα, αμερικάνικα, αφρικανικά, λατινοαμερικάνικα, παραδοσικά ελληνικά, βαλκανικά. Ο ρυθμός είναι αυτός που δίνει την ώθηση και ο άνθρωπος τον σωματοποιεί αυθόρμητα

Για το Survivor

Μου είχαν κάνει πρόταση να πάω στο Survivor και κατανοώ τον λόγο. Είμαι αθλητικός τύπος και αρκετά μαχητής. Το μισό κομμάτι της εμπειρίας έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον: Να βρεθείς στην άλλη άκρη της γης, να βιώσεις συνθήκες τόσο δύσκολες και διαφορετικές, να δοκιμαστείς σε νέες σχέσεις. Αλλά δεν ξέρω το κατά πόσο βιώνεται ρεαλιστικά και φυσικά ως εμπειρία από τη στιγμή που είναι ένα τηλεοπτικό προϊόν, το να είσαι σε μια παραλία κι από πάνω σου να στέκεται μια κάμερα, το να φτιάξεις έναν χαρακτήρα, όχι απλά να δοκιμάζεσαι, αλλά να εκτίθεσαι και σε τόσο μεγάλο βαθμό. Πολύ περίεργη συνθήκη. Προσωπικά με ενδιαφέρει η προβολή που αφορά στο αντικείμενό μου, ώστε να μπορώ να έχω λόγο σ’ αυτό. Νιώθω άβολα με την προσωπική έκθεση.

Έχω μάθει να προβάλλομαι μέσα από έναν ρόλο, έναν χορό κι αυτό είναι διαφορετικό γιατί προετοιμάζεσαι μέσα σ’ ένα ασφαλές περιβάλλον, έχεις ήδη δουλέψει γι’ αυτό που πας να κάνεις

Για τους κριτές που έγιναν φίλοι

“Με τον Κωνσταντίνο Ρήγο δεν ήμασταν φίλοι, είχαμε υπάρξει καλοί συνεργάτες. Κάναμε μαζί το Rocky Horror Show, μια παράσταση που θα θυμάμαι για πάντα χάρη στον Κωνσταντίνο. Η πρώτη μεγάλη έκπληξη λοιπόν για μένα στο So You Think You Can Dance ήταν το πόσο εύκολα ο ίδιος από τη θέση του σκηνοθέτη μπήκε σε μία ουδέτερη θέση και με αντιμετώπισε στα ίσα με ελευθερία, χιούμορ και πολλή επικοινωνία. Συμφωνούμε και διαφωνούμε σε πολλά πράγματα, μέσα από το οποίο προκύπτει ένας όμορφος διάλογος. Ένας πολύ δίκαιος και τίμιος συνεργάτης.  Από την άλλη, η πορεία και η εξέλιξη της Ελένης Φουρέιρα στο διαγωνισμό, είναι ένα πολύ ταλαντούχο πλάσμα που χορεύει δίπλα σε επαγγελματίες χορεύτριες ενώ τραγουδάει και το κάνει τόσο φυσικά και πηγαία. Μου αρέσει που ενώ σίγουρα αντιμετώπισε ανασφάλεια στην αρχή, στη συνέχεια της βγήκε μια ωραία ηρεμία. Ο Πάνος Μεταξόπουλος ήταν επίσης έκπληξη για μένα, αφού δεν γνωριζόμασταν. Είναι ο πιο έμπειρος και σοφός λόγω εμπειρίας και ηλικίας. Ένας πολύ γλυκός άνθρωπος, του έχω μεγάλη αδυναμία.

Ο Ιωάννης Μελισσανίδης είναι στρατιώτης, πρωταθλητής, δεν μπορεί να το αποβάλλει κι αυτό είναι το πιο αξιοσημείωτο σ’ εκείνον. Το πόσο αφοσιωμένος και πειθαρχημένος είναι στο ταλέντο του. Διακρίθηκε και έγινε Ολυμπιονίκης ακριβώς γιατί το εμπλούτισε, το τελειοποίησε, κι ακόμα το εξελίσσει. Κάνει μπαλέτο, δοκιμάζεται στο θέατρο, την υποκριτική, έχει ανοιχτές προσλαμβάνουσες”.

Στο τέλος της κουβέντας μας τον ρωτάω τι έχει σκοπό να κάνει αυτό το καλοκαίρι, πέρα από το ταξίδι στην Κριμαία. Διακοπές στην Κέρκυρα και πρόβες για τον Υπηρέτη 2 αφεντάδων, το οποίο θα ανέβει από Σεπτέμβρη στο θέατρο Άλφα Ιδέα σε σκηνοθεσία Κώστα Γάκη με πολλούς εκλεκτούς συναδέλφους του, όπως ο Κωνσταντίνος Μπιμπής και η Κατερίνα Παπουτσάκη. “Θα είναι ένα πολύ ενδιαφέρον καλοκαίρι”, μου λέει και τα μάτια του χορεύουν από χαρά.

Φωτογραφίες: Φραντζέσκα Γιαϊτζόγλου-Watkinson