Η Ελένη Κουτσούδη – Ιόλα εκπλήρωσε την υπόσχεση στον θείο της, Αλέξανδρο Ιόλα, γράφοντας για εκείνον

Η Ελένη Κουτσούδη – Ιόλα ήταν 28 ετών όταν ο θείος της, ο άνθρωπος που μαζί με τον πατέρα της, Μίμη, καθόρισαν τη ζωή της όπως λέει, της ζήτησε αυτό το βιβλίο. Χρειάστηκε να περάσουν 30 χρόνια από τον θάνατό του για να αποφασίσει να γράψει το βιβλίο. Ένα βιβλίο στο οποίο όπως υπόσχεται και ο τίτλος του, γνωρίζουμε τον άνθρωπο Ιόλα πίσω από το μύθο. Γνωρίζουμε το παιδί μίας περίπλοκης οικογένειας, τον χορευτή Ιόλα, τον Ιόλα της Τέχνης, τον Ιόλα της Ελλάδας, τον Ιόλα του τέλους. Γνωρίζουμε και τον τρυφερό θείο της Ελενίτσας, μέσα από την γραφή της ανιψιάς του.

Η Ελένη Κουτσούδη – Ιόλα αρνήθηκε να την υιοθετήσει ο θείος της, όταν μέχρι και ο πατέρας της συμφωνούσε με αυτή την επιθυμία. Σπούδασε ψυχολογία και μέσα από αυτή όπως λέει κατάλαβε καλύτερα τόσο τον θείο της όσο και τα υπόλοιπα μέλη της πατρικής οικογένειάς της.

Στις Κάννες -όπου ζούσε η θεία της Νίκη- με μέλη της οικογένειας και τον Ιόλα. / Ελένη Κουτσούδη - Ιόλα

«Ο θείος μου ήταν ο μεγαλύτερος, ο μπαμπάς μου ο δεύτερος, 11 μήνες διαφορά είχαν τα δύο αγόρια και μετά ήρθαν τα δύο κορίτσια. Θεωρώ καταρχάς ότι ο πατέρας μου, που έφυγε, ήταν ο εξισορροπιστής της οικογένειας. Η θεία μου η Νίκη ήταν ο άνθρωπος, που ήταν πάντα με το μισοάδειο ποτήρι. Δεν ήταν ποτέ ευτυχισμένη με ό,τι είχε. Εμένα με στενοχωρούσε αυτό το πράγμα. Η μικρή κόρη της οικογένειας, είναι ο άνθρωπος σαν ένα τασάκι που αναφέρω που είχε πάνω μαϊμούδες, που η μία κλείνει τα μάτια, η άλλη τα αυτιά και η τρίτη το στόμα. Ήταν ακριβώς αυτό, δεν ήθελε να πάρει θέση», λέει η Ελένη Κουτσούδη – Ιόλα, για την πατρική της οικογένεια.

MINOAS.GR

Ο θείος μου Αλέξανδρος Ιόλας, ο άνθρωπος πίσω από τον μύθο

Εκδόσεις Μίνωας

ΑΓΟΡΑΣΕ ΤΟ

Η Ελένη Κουτσούδη – Ιόλα, μας σύστησε τον Αλέξανδρο Ιόλα μέσα από το βιβλίο της «Ο θείος μου Αλέξανδρος Ιόλας – Ο Άνθρωπος πίσω από το Μύθο» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίνωας. Καιρός να μας συστηθεί και η ίδια.

Γιατί αποφασίσατε τώρα να γράψετε αυτό το βιβλίο;

Είναι πολλοί οι λόγοι που αποφάσισα να το κάνω τώρα. Ήταν το γεγονός ότι πια είχα πνιγεί από τις παραφωνίες του Τύπου και τις ανακρίβειες κι όλα αυτά τα πράγματα που με ανατρίχιαζαν πια. Προσπαθούσα κατά καιρούς να διορθώσω, αλλά ίσως δεν ήταν η κατάλληλη στιγμή για να ακούσουν μία άλλη οπτική γωνία, δεν ήταν διατεθειμένοι να αλλάξουν τίποτα απ’ όσα έλεγαν.

Ο άλλος λόγος ήταν ότι ήθελα να δείξω όλες τις πλευρές του θείου μου, όχι μόνο αυτό που κυκλοφορεί ότι ήταν ένας άνθρωπος ασύδοτος και υπερβολικός. Είχε τις στιγμές της υπερβολής του στην ενδυμασία του ή σε οτιδήποτε, αλλά ένας άνθρωπος δεν είναι μόνο αυτό. Έχει πολλές πλευρές. Ήθελα να δείξω και την ανθρώπινη πλευρά του κι επίσης ήθελα να δείξω πώς ξεκίνησε, πώς προχώρησε, πώς έφτασε εκεί που έφτασε και πώς κατέρρευσε. Γιατί όσοι έγραφαν για εκείνον ήξεραν ένα τέλος που δεν ήταν και η πραγματικότητα, αλλά δεν ήξεραν την αρχή και την πορεία.

Τώρα που έχει περάσει λίγος καιρός από την κυκλοφορία του, θεωρείτε ότι βοηθήσατε κάπως να αποκατασταθεί η εικόνα του Ιόλα;

Δεν το ξέρω αυτό, είναι ακόμα πολύ νωρίς να το πει κανείς. Αυτό που παρατήρησα και θεωρώ ότι είναι ένα θετικό σημάδι, ήταν πως κι από την πλευρά των δημοσιογράφων και του Τύπου, ήταν ανοιχτοί να ακούσουν και κάτι άλλο. Παλιότερα αυτό δεν υπήρχε καθόλου. Έφτιαχνε ο ένας μία εικόνα σε μία εφημερίδα κι οι υπόλοιποι την αντέγραφαν και παραποιούνταν ακόμα περισσότερο.

«Αγκαλιά με τον θείο μου στο σαλόνι με το πιάνο». / Ελένη Κουτσούδη - Ιόλα

Επίσης θεώρησα πολύ σημαντικό ότι μου ζήτησε η Εθνική Πινακοθήκη για τη βιβλιοθήκη της να χαρίσω ένα βιβλίο. Μου είπαν ότι δεν ήταν απλώς ένα διήγημα ή μία αφήγηση, αλλά έχει γεγονότα μέσα, είναι ιστορικό. Και μου το ζήτησαν κι από το Υπουργείο Πολιτισμού κι Αθλητισμού. Δεν μπορώ, λοιπόν, να πω κάτι άλλο παρά ότι οι άνθρωποι ήταν πολύ διαφορετικοί τώρα. Κι αυτό είναι πολύ σημαντικό.

Μετανιώνετε που δεν το γράψατε νωρίτερα, βλέποντας αυτό;

Τελικά όχι. Ο λόγος είναι ότι πρώτον πήρα μία απόσταση από τα πράγματα γιατί όταν υπάρχει αναβρασμός δεν είσαι αντικειμενικός. Θα μου πεις γίνεται να είσαι απόλυτα αντικειμενικός; Όχι. Αλλά παίρνοντας απόσταση, διαβάζοντας και κάνοντας έρευνα μου δόθηκε η ευκαιρία να γνωρίσω πλευρές του Ιόλα που δεν τις ήξερα, όπως τον χορευτή Ιόλα, γιατί δεν είχα γεννηθεί το ’30, οπότε μορφώθηκα κι εγώ η ίδια, κι επίσης πάντα με την απόσταση βλέπεις τα πράγματα με περισσότερη ωριμότητα. Άλλο θα ήταν να έγραφα το βιβλίο όπως ήθελε ο θείος μου στα 28 μου κι άλλο στα 67 μου. Είναι κι άλλες οι εμπειρίες ζωής μου κι είναι άλλη η ωριμότητα με την οποία κοιτάς τα γεγονότα. Συν ότι ήταν σωστό το timing, όπως είπα, γιατί ενδιαφερόταν ο κόσμος να ακούσει κάτι άλλο, κι αυτό με χαροποίησε.

Ο Ιόλας χορευτής στο Βερολίνο. / Ελένη Κουτσούδη - Ιόλα / Otto Kurt Vogelsang

Σπουδάζοντας ψυχολογία και ασκώντας την, κατανοήσατε καλύτερα τον θείο σας και την οικογένειά σας;

Σπούδασα ψυχολογία. Το 1970 ήμουν πρωτοετής στην Ελβετία, γιατί τότε δεν υπήρχε έδρα στην Ελλάδα κι έτσι είχα την ευκαιρία να ζήσω πολύ περισσότερο με τον θείο μου και να ταξιδεύω μαζί του. Έμεινα 5 χρόνια συνεχόμενα εκεί και γύρισα στην Ελλάδα, δυστυχώς όταν πέθανε ο πατέρας μου. Την άσκησα 25 χρόνια . Είχα κάνει ένα σοβαρό κέντρο και για θεραπεία, αλλά και για εκπαίδευση φοιτητών. Βέβαια, κατανόησα πολύ καλύτερα την οικογένεια μου μέσα από την ψυχολογία.

Το ότι μπήκατε σε αυτή την επιστήμη μπορεί να ήταν απόρροια του ότι γεννηθήκατε σε μία μεγάλη και περίπλοκη οικογένεια;

Σαφέστατα. Εγώ πιστεύω ότι πάντα ένας άνθρωπος πάει να ασχοληθεί με την ψυχολογία επειδή έχει κάποια βιώματα που τον οδηγούν προς αυτήν. Θες να καταλάβεις κάποια πράγματα. Εγώ πάντα ήθελα να καταλάβω, γιατί ήμουν η μικρή της οικογένειας και πολλά πράγματα δεν τα καταλάβαινα. Για παράδειγμα όταν έλεγε ο θείος μου στον πατέρα μου να με υιοθετήσει κι ο πατέρας μου έλεγε «Βεβαίως», εγώ δεν καταλάβαινα γιατί γινόταν αυτό το πράγμα. Στην πορεία και δουλεύοντας κατάλαβα ότι αυτό ήταν η αγάπη του πατέρα μου προς τον αδερφό του, ήξερε ότι αυτό θα τον γείωνε και θα ήταν πιο συγκροτημένος. Και πράγματι όταν έζησα εγώ στο Παρίσι, όπου είχα πάει εσωτερική σχολείο και με έπαιρνε εκείνος τα σαββατοκύριακα ήταν κανονικός μπαμπάς και αυστηρός μάλιστα.

Βοηθούσε δηλαδή τον Ιόλα η παρουσία σας να γειωθεί;

Ναι, προφανώς είχε ανάγκη από ένα παιδί. Σήμερα οι γκέι μπορούν να κάνουν παιδιά, να έχουν οικογένεια. Τότε δεν υπήρχαν αυτά, ήταν εξωπραγματικά. Ο πατέρας μου του έλεγε ναι, γιατί ίσως σκεφτόταν ότι κάποια στιγμή θα μου τα εξηγούσε όλα αυτά, αλλά δυστυχώς πέθανε πολύ νέος κι όλο αυτό δεν έγινε ποτέ. Δεν δέχτηκα να υιοθετηθώ. Όταν έφυγε ο πατέρας μου και μου το ξαναζήτησε ο θείος μου, διαισθανόμουν ότι θα έρθουν συγκρούσεις οικογενειακές και δεν το ήθελα αυτό. Πήραμε μία άλλη οδό. Αποφασίσαμε να πάρω δικαστικά το όνομα του, αλλά δεν έγινε η υιοθεσία για να μπλέκω με κληρονομικά και τέτοια πράγματα. Παρ’ όλα αυτά δεν το γλύτωσα (γέλια).

Στο Lago di Como. / Ελένη Κουτσούδη - Ιόλα

Ο τρόπος που κάνατε τη δική σας οικογένεια πόσο επηρεάστηκε από την πατρική σας οικογένεια;

Εγώ εκτός του ότι ψάχτηκα από πολύ μικρή, για να γίνω θεραπεύτρια, έκανα και πάρα πολλή δική μου ανάλυση. Η θεραπεία αυτή με βοήθησε να καταλάβω πολλά πράγματα γιατί εγώ έλεγα ότι δεν ήθελα ούτε γάμους ούτε παιδιά, ούτε τέτοια πράγματα. Τα έλεγα χωρίς να ξέρω γιατί και με την θεραπεία μπόρεσα να καταλάβω τι γινόταν.

Τον άνδρα μου πρόλαβε ο θείος μου και τον γνώρισε και τον συμπάθησε ιδιαιτέρως και μάλιστα πρόλαβε να είναι και στον γάμο μας. Αυτό για μένα ήταν πολύ σημαντικό. Μπορεί στα συναισθηματικά του εκείνος να τα έκανε θάλασσα, αλλά σε εμένα ό,τι έλεγε – που δεν μιλούσε συχνά να μου δώσει συμβουλές- κανά δύο φορές που μου είχε μιλήσει για κάποιους ανθρώπους, μού επιβεβαίωνε αν ήταν άνθρωποι αξιόλογοι ή όχι. Ο άνδρας μου ήταν και είναι αξιόλογος.

Κι όταν πια ήρθαν τα παιδιά μου είχα πει ότι δεν θα κάνω τίποτα απ’ όλα αυτά που μου έκαναν. Δεν αναφέρομαι στον θείο μου, ούτε στον πατέρα μου, αλλά δεν είχα περάσει πολύ καλά παιδικά χρόνια. Αναφέρομαι πιο πολύ στην οικογένεια της μητέρας μου. Για μένα αυτό ήταν πολύ σημαντικό και το εφάρμοσα. Θα πω ένα πολύ απλό παράδειγμα, εγώ ήμουν καπνίστρια από πολύ μικρή. Όταν έκανα την κόρη μου είπα: «Δεν μπορείς να λες στο παιδί σου “μην καπνίζεις” κι εσύ να είσαι καπνίστρια» κι έτσι το έκοψα μαχαίρι. Τα παιδιά το παράδειγμα βλέπουν. Νομίζω ότι όλο το κομμάτι της θεραπείας με βοήθησε να είμαι πιο συνειδητοποιημένη κάνοντας παιδιά. Λάθη κάνουμε όλοι μας, δεν υπάρχει περίπτωση, αλλά δόξα τω Θεώ έγιναν καλά παιδιά και πολύ δουλευταράδες, γιατί για μένα ήταν πολύ σημαντικό αυτό το πράγμα.

Ελένη Κουτσούδη - Ιόλα

Ο θείος μου ήθελε πολύ να ακολουθήσω την καριέρα του, κι ο πατέρας μου συμφωνούσε. Εγώ όμως ήξερα ότι δεν είχα καμία σχέση με αυτό το πράγμα. Όχι με την τέχνη, γιατί όταν με φώναζε ο θείος μου στα εγκαίνια μίας έκθεσης και με ρωτούσε ποιος πίνακας μου αρέσει του έδειχνα και μου έλεγε «Α, ακριβό το γούστο σου». Δεν είχα καμία σχέση με το εμπορικό κομμάτι. Δεν μπορούσα να το κάνω αυτό το πράγμα. Οπότε ευτυχώς το κατάλαβα πάρα πολύ νωρίς και δεν ενεπλάκην κι ευτυχώς κι εκείνοι με άφησαν και οι δύο να κάνω αυτό που ήθελα. Έχω το μάτι για την τέχνη και μέχρι εκεί. Θα διαβάσω για έναν καλλιτέχνη και τη ζωή του που τρελαίνομαι γι’ αυτά, αλλά δεν μπορώ να κάνω γκαλερί.

Τι ήταν σε λίγες λέξεις για εσάς ο Αλέξανδρος Ιόλας;

Είναι δύο πράγματα χωριστά η προσωπική και η επαγγελματική του ζωή και μαζί με αυτήν βάζω και τη δική μου ζωή μαζί του. Ο θείος μου ήταν ένας άνθρωπος πολύ έξυπνος, έβλεπε, αγαπούσε κι όταν αγαπούσε κάτι το υποστήριζε 100%, αν δεν του άρεσε κάτι θα το έλεγε, ήταν τρομερά ειλικρινής σε σημείο που ο άλλος μπορούσε να τον παρεξηγήσει, ήταν πάρα πολύ ευθύς. Ήταν ένας άνθρωπος που πάλεψε πολύ στη ζωή του και δεν σταμάτησε ποτέ. Γι’ αυτό έβαλα κι αυτό το εξώφυλλο στο βιβλίο, του Magritte, που λέει απέξω «το άτομο που κάθεται» και μέσα στο βιβλίο ο τίτλος που του έδωσα στο τέλος ήταν «το καλό παράδειγμα».

Ήταν ακατάπαυστος κι αυτό εμένα μου άρεσε πάρα πάρα πολύ. Είχε ένα χιούμορ που εμένα μου άρεσε, αλλά ήταν δύσκολο να το καταλάβει ο καθένας γιατί δεν το εξηγούσε. Και μου άρεσε και ο τρόπος διδασκαλίας του, δεν μου έκανε κηρύγματα, με πήγαινε κάπου και με ρωτούσε, ήταν της «σωκρατικής μεθόδου» κάπως κι αυτά εμένα μου άρεσαν πάρα πολύ γιατί κι ο πατέρας μου ήταν πολύ των φιλοσόφων και μου τα έλεγε αυτά. Ο θείος μου και ο πατέρας μου ήταν οι δύο άνθρωποι που με καθόρισαν.

Η συμβουλή που ακολουθούσε ο θείος σας ήταν το Αύξου αεί. Εσείς ποια δική του συμβουλή κρατήσατε κι ακολουθείτε;

Ασυνείδητα το κράτησα κι εγώ αυτό και το κρατάω ακόμα πολύ. Δεν έχω μάθει να κάθομαι. Δεν έχω μάθει να λέω «αχ να έρθει η Κυριακή», εγώ τις Κυριακές βαριέμαι. Τώρα κρατάω ένα κομμάτι της ψυχολογίας που είναι η εποπτεία. Οι ψυχολόγοι πρέπει τουλάχιστον μία φορά το μήνα να συμβουλεύονται έναν μεγαλύτερο τους ψυχολόγο με εμπειρία και γνώση για τα περιστατικά τους, αυτό είναι η εποπτεία και το κάνω γιατί μου αρέσει πολύ και τώρα θέλω επίσης να συνεχίσω να γράφω. Το βιβλίο μου άνοιξε μία πόρτα να μην τεμπελιάζω, να θέλω συνέχεια να μαθαίνω πράγματα. Και μου αρέσει πάρα πολύ αυτό.

Άποψη ενός εκ των σαλονιών της «Βίλα Ιόλα» πριν την τελευταία μετατροπή του σπιτιού. / Ελένη Κουτσούδη - Ιόλα

Υπάρχει κάτι που σας πληγώνει ακόμα σε σχέση με την κληρονομιά του Ιόλα; Έχετε πει ότι έχετε συγχωρήσει…

Απόλυτα. Ειλικρινά σας το λέω, πήγα στο κακουργειοδικίο όπου κατηγορήθηκε η θεία μου για τις κλοπές, κι ο δικηγόρος μου χοροπηδούσε, δύο φίλες μου που ήταν μαζί μου ήταν πανευτυχείς κι εγώ παρέμενα μία μιζέρια. Τι να χαρώ για τη θεία μου που έτσι κι αλλιώς δυστυχισμένη ήταν; Λέω δόξα τω Θεώ που έχω την υγεία μου, που έχω δύο παιδιά με τα οποία έχω μία πολύ καλή σχέση, τα έχω αφήσει πίσω τελείως όλα αυτά.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ

LIFE

Αυτά είναι τα 5 καλύτερα βιβλία των τελευταίων 125 ετών κατά τους New York Times