Δόξα και τιμή στην Αναστασία Μίαρη που φροντίζει να μην χαθούν οι γιαγιαδίστικες συνταγές της Μεσογείου

Η Ελληνοβρετανίδα δημοσιογράφος και συγγραφέας Αναστασία Μίαρη μετα το βιβλίο της γιαγια (Yiayia: Time-perfected recipes from Greece’s grandmothers) και το Grand Dishes, κυκλοφόρησε το MEDITERRANEA: Life-perfected Recipes from Grandmothers. Και με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ηλικιωμένων τής ζητήσαμε μια γεύση ακαταμάχητης μητριαρχίας και γαστρονομικής κληρονομιάς. Γιατί κάθε γιαγιά που της έδωσε μια συνταγή, της έδωσε και την ιστορία της. Η «αποδελτίωση» και διατήρηση της γιαγιαδίστικης πολιτισμικής κληρονομιάς είναι ένα ongoing project που ξεκίνησε η Αναστασία Μίαρη (που έχει συνεργαστεί με το Monocle, The Telegraph, The Independent, The Guardian, The Sunday Times και The New York Times και είναι ανταποκρίτρια του περιοδικού Condé Nast Traveler) όταν ξεκίνησε να ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο και να μαγειρεύει με γιαγιάδες και να μοιράζεται (ποστάρει) τις ιστορίες στο Instagram. Αφορμή ήταν η δική της Κερκυραία γιαγιά, η Αναστασία.

– Γιατί άφησες το Λονδίνο και τη Βόρεια Αγγλία για τη Μεσόγειο και την Ελλάδα;

Μετά από τόσα χρόνια burnout στο Λονδίνο, συνειδητοποίησα ότι το φυσικό περιβάλλον μου είναι ο τόπος που μεγάλωσα. Πέρασα τα πρώτα 11 χρόνια της ζωής μου στην Κέρκυρα, η δική μου γιαγιά με μεγάλωσε και έτσι αποφάσισα να επιστρέψω στην Ελλάδα και να είμαι κοντά της και κοντά στον τρόπο ζωής που με κάνει να αισθάνομαι σαν το σπίτι μου. Κουράστηκα από τον καταπιεστικό, φρενήρη ρυθμό ζωής του Λονδίνου, τον καιρό, τα φρούτα και τα λαχανικά εκεί. 

– Πότε συνειδητοποίησες το αποτύπωμα της Κερκυραίας γιαγιάς στη ζωή σου, την καθημερινότητά σου και στον τρόπο που μαγειρεύεις ή απολαμβάνεις το φαγητό; 

Αυτό συνέβη τα χρόνια που πέρασα στο Λονδίνο. Κάθε Κυριακή προσπαθούσα να «αναβιώσω» τα οικογενειακά τραπεζώματα στην Κέρκυρα, μαγείρευα γιουβέτσι και παστιτσάδα για τους φίλους μου και τους καλούσα σπίτι μου. Ήταν ένας τρόπος να συνδεθώ με τη γιαγιά μου και με τη ζωή που άφησα πίσω στο νησί. 

– Γιατί έγραψες 3 βιβλία αφιερωμένα στις γιαγιάδες μας; 

Δεν είναι ότι έχουμε έλλειψη από γιαγιάδες στον κόσμο αλλά αυτή η γενιά είναι διαφορετική. Γεννήθηκαν σε μια εποχή κοινωνικών αναταραχών και ήταν η τελευταία γενιά γυναικών που δεν κατέγραφε τη ζωή της (όπως κάνουμε εμείς σήμερα). Οι γιαγιάδες μας είναι οι γυναίκες που κρατούν στα κιτάπια τους τη γαστρονομική κληρονομιά μας και επειδή εμείς δεν ζούμε μαζί τους στην ενήλικη ζωή μας, χάνουμε αυτό το κληροδότημα, τις συνταγές τους. Κι αν χαθούν οι γεύσεις της γιαγιάς από τις κουζίνες μας, τότε χάνονται και τα «σπίτια» μας. Είναι πραγματικά η αποστολή μου να διασφαλίσω, να περισώσω και να κάνω τα πάντα για να μείνει ζωντανή η μνήμη αυτή.

«Το τελευταίο μου βιβλίο, MEDITERRANEA, είναι ένας φόρος τιμής στις μητριαρχικές μεσογειακές κοινωνίες και στον τρόπο ζωής τους. Θέλω να αποδείξω στον εαυτό μου και σε όλους ότι μπορούμε να ζήσουμε τις ζωές μας ευτυχισμένες μέχρι τα γεράματά μας». 

– Πόσο εύκολο ήταν να πείσεις τις Ελληνίδες και τις Ιταλίδες γιαγιάδες να σου αποκαλύψουν τα μυστικά τους; 

Είμαι ευγνώμων σε όλες τις γιαγιάδες, στις Ελληνίδες, τις Ιταλίδες, τις Γαλλίδες, τις Ισπανίδες, τις Τουρκάλες, τις Βαλκάνιες και τις Βορειοαφρικανές που μοιράστηκαν τις συνταγές τους. Οι γιαγιάδες της Μεσογείου είναι γνωστές για τη φιλοξενία τους και ένιωσα ότι με υποδέχτηκαν με ανοιχτές αγκάλες. Δεν ήταν μυστικοπαθείς, αγκάλιασαν το project και με ενέπνευσαν να το μοιραστώ. Θέλουν να περάσουν τη γνώση τους στις επόμενες γενιές. 

– Πόσο σημαντικό ήταν να έχεις μια συνταγή από την Παλαιστίνη; 

Ήταν εξαιρετικά σημαντικό γιατί η γαστρονομική κληρονομιά της Παλαιστίνης είναι αντικείμενο σφετερισμού και εργαλοποιείται από τον στρατό του Ισραήλ (σαν άλλο ένα μέσο εξόντωσης και διαγραφής). Η Παλαιστίνη είναι στη Μεσόγειο, είναι το ίδιο σημαντικό να συμπεριληφθεί στο βιβλίο μου, όσο η κουζίνα της Ιταλίας. Η γαστρονομική κουλτούρα της Παλαιστίνης είναι πλούσια και πρέπει να διασωθεί και να περάσει στις επόμενες γενιές, ειδικά τώρα που κάποιοι επιθυμούν την εξάλειψή της. Δεν θα ήθελα με τίποτα να είναι αυτή η μοίρα της ελληνικής κουζίνας και είναι ξεκάθαρο για μένα, στέκομαι με τη σωστή πλευρά της Ιστορίας, είμαι με την Παλαιστίνη. 

– Ήθελαν να δουν τις φωτογραφίες τους από τον Marco Argüello; Ντρεπόντουσαν;

Κάποιες πόζαραν χαρούμενες, με άνεση. Άλλες γιαγιάδες ήταν πιο ντροπαλές. Έχει τρομερή ευαισθησία ο Marco και μπορεί να αποτυπώσει την ομορφιά του ανθρώπου με την κάμερά του. Δεν πιέζει για πόζες. Πατά το κλικ στις αυθόρμητες στιγμές τους. Είμαι πολύ τυχερή που συνεργαζόμαστε και είναι φίλος μου ένας τόσο ταλαντούχος φωτογράφος. 

– Τι έμαθες για τη γυναικεία φύση μέσα από την έρευνά σου και την επαφή με γυναίκες της Μεσογείου; 

Δεν είναι εύκολο πράγμα να ξεχωρίσω ένα μόνο πράγμα. Υπάρχουν άπειρες, διαφορετικές αποχρώσεις σε κάθε γυναίκα που γνώρισα. Δεν είναι ένα απλό βιβλίο συνταγών και μαγειρικής. Είναι μια συλλογή και καταγραφή ιστοριών της ζωής των γυναικών που άντεξαν πολλά και συνέχισαν απτόητες να απολαμβάνουν τη ζωή τους. Είναι δυνατές οι γιαγιάδες. Οι γιαγιάδες αυτές είναι η προσωποποίηση της ανθεκτικότητας όλων των γυναικών. Έχουν τη δύναμη να σηκώνονται κάθε πρωί από το κρεβάτι, ακόμη κι όταν όλα έχουν χαθεί, να μαγειρεύουν για όλη την οικογένεια και να βλέπουν τις φίλες τους. Αυτά δεν είναι δεδομένα και δεν πρέπει να τα θεωρούμε δεδομένα.

«Οι γιαγιάδες μας είναι ο ορισμός της έννοιας “κουράγιο”. Ακόμη και τις πιο σκοτεινές μέρες έχουν θέληση για ζωή, για μοίρασμα, για να απολαύσουν τις πιο μικρές χαρές της ζωής». 

– Πώς πείθεις τις γιαγιάδες να σου μιλούν για τη ζωή τους; 

Marco Argüello

Όταν μαγειρεύεις με κάποιον είναι το πιο φυσιολογικό πράγμα να μιλάς μαζί του. Είμαι δημοσιογράφος και είναι στις εργοστασιακές ρυθμίσεις μου να κάνω τους ανθρώπους να μου ανοιχτούν. Είναι θεραπευτικό να μαγειρεύεις, κάτι σαν διαλογισμός. Οι γεύσεις, οι θόρυβοι και οι μυρωδιές στην κουζίνα μπορούν να ενεργοποιήσουν τις μνήμες και τη νοσταλγία με έναν τρόπο που δεν θα το πετύχω με καμία συνέντευξη.

– Πόσο διάσημες είναι οι τσιπούρες σκορδαλιά της γιαγιάς σου; 

 Είναι το μόνο φαγητό που θέλω να τρώω στην Κέρκυρα. Από τότε που μπήκαν στο Nowness πιστεύω μπήκαν και στα ράφια πολλών ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Είναι όντως διάσημες. 

– Πόσα ταξίδια έκανες για το MEDITERRANEA;

Marco Argüello

Δύσκολο να τα μετρήσω, πέρυσι ταξίδεψα από την Ιταλία στην Ελλάδα, μετά στη Γαλλία, την Ισπανία, την Τουρκία, την Κύπρο, στη Μέση Ανατολή, τα Βαλκάνια και τη Βόρειο Αφρική. Αλλά, οι συνταγές στο βιβλίο είναι από τα ταξίδια που έχω κάνει εδώ και πάνω από μια δεκαετία. Ζούσα στη Σικελία το 2018 και κατέγραψα κάποιες συνταγές τότε. 

– Ποια είναι η πιο κοινή συμβουλή ζωής που σου έδωσαν οι γιαγιάδες; 

Η ζωή δεν είναι μικρή. Μην αναλώνεσαι με μικρά πράγματα γιατί θα ζήσεις πολλά, μην σκας για τίποτα γιατί σε 30 χρόνια από τώρα δεν θα θυμάσαι καν γιατί στεναχωριόσουν και δεν θα έχει και καμία σημασία.

– Πόσες granny dealers χρειάζεται ο μέσος άνθρωπος στη ζωή του;

Marco Argüello

Μια φαντασική γιαγιά είναι όλα όσα χρειάζεσαι στη ζωή σου. Η δική μου γιαγιά Αναστασία είναι για πάντα η μοναδική γιαγιά που έχω ανάγκη. 

– Η αποστολή σου είναι να γίνει το Matriarch Eats τρόπος ζωής; Να περνάμε δηλαδή χρόνο με τις γιαγιάδες μας; 

Είναι το μανιφέστο μου. Θέλω να ζω σαν τις γιαγιάδες αυτές, να κολυμπάω, να περνάω χρόνο με τους φίλους μου, να κάνω τη σιέστα μου, να τρώω λίγο από όλα όσα μου αρέσουν. 

– Πιστεύεις ότι χάνεται η παράδοση του γιαγιαδίστικου φαγητού; 

Θα κάνω ότι περνάω από το χέρι μου για να μη συμβεί αυτό. 

Info: Το βιβλίο MEDITERRANEA: Life-perfected Recipes from Grandmothers of the Mediterranean είναι διαθέσιμο στο βιβλιοπωλείο Hyper Hypo και στο Book Odyssey

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ

WOMEN TODAY

Πώς οι γιαγιάδες σεφ διασώζουν την κουζίνα της Αλβανίας;

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ

OPINIONS

Παγκόσμια Ημέρα Ηλικιωμένων: Οι super γιαγιάδες και το πρόβλημα της «καλής κόρης»