Σε αυτή τη χώρα οι άντρες μπορούν πλέον να παίρνουν το επίθετο της συζύγου τους
- 12 ΣΕΠ 2025
Μια απόφαση- ορόσημο ήρθε από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Νότιας Αφρικής, ανοίγοντας τον δρόμο για περισσότερη ισότητα στα ζευγάρια. Το ανώτατο δικαστήριο έκρινε ότι οι άντρες μπορούν πλέον να πάρουν το επίθετο της συζύγου τους ή να το συνδυάσουν με το δικό τους, καταργώντας έναν νόμο που θεωρήθηκε «αποικιακό κατάλοιπο» και έμφυλη διάκριση.
Η ιστορική απόφαση, προέκυψε ύστερα από την προσφυγή 2 ζευγαριών. Ο Henry van der Merwe, σύμφωνα με το BBC, είχε ζητήσει να πάρει το επίθετο της συζύγου του, Jana Jordaan, ενώ ο Andreas Nicolas Bornman ήθελε να προσθέσει το επίθετο της δικής του συζύγου, Jess Donnelly, στο δικό του. Και στις 2 περιπτώσεις το αίτημά τους είχε απορριφθεί με βάση τον ισχύοντα νόμο.
Το δικαστήριο έκρινε ότι η απαγόρευση αυτή παραβίαζε τα συνταγματικά δικαιώματα στην ισότητα και προερχόταν από ρωμανο-ολλανδικό δίκαιο που εισήγαγαν οι αποικιοκράτες, αλλά και από τις δυτικές αξίες που επιβλήθηκαν σε αφρικανικές κοινωνίες. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε πολλές αφρικανικές παραδόσεις, οι γυναίκες κρατούσαν το πατρικό τους όνομα μετά τον γάμο, ενώ τα παιδιά έπαιρναν το όνομα της μητρικής φυλής.
Τι ισχύει στην Ευρώπη και στην Ελλάδα
Στην Ευρώπη, η νομοθεσία διαφέρει σημαντικά από χώρα σε χώρα. Σε πολλές χώρες, όπως η Ισπανία, η Ιταλία ή η Γαλλία, η γυναίκα δεν χάνει το επίθετό της μετά τον γάμο, μπορεί απλώς να προσθέσει το επίθετο του συζύγου εάν το επιθυμεί, κυρίως για κοινωνικούς λόγους.
Στην Ελλάδα, από το 1983 ισχύει ο νόμος που καθιέρωσε την ισότητα στο όνομα: οι γυναίκες δεν υποχρεούνται να πάρουν το επίθετο του συζύγου τους και κρατούν το πατρικό τους. Ωστόσο, τα παιδιά παίρνουν το επίθετο που δηλώνουν οι γονείς στο ληξιαρχείο. Στην πράξη, συνήθως επιλέγεται το επίθετο του πατέρα, κάτι που πολλοί θεωρούν ακόμα πατριαρχικό κατάλοιπο.
Δεν είμαι του πατρός μου, δεν είμαι του ανδρός μου, θέλω να’ μαι ο εαυτός μου
Η υποχρεωτική αλλαγή επιθέτου μετά τον γάμο, έχει ιστορικές ρίζες σε κοινωνίες όπου η γυναίκα θεωρούνταν μέλος της οικογένειας του συζύγου και όχι ανεξάρτητο πρόσωπο. Το ίδιο ισχύει και για την αυτόματη επιλογή του πατρικού επιθέτου στα παιδιά, καθώς ουσιαστικά διαιωνίζει την πατρική γραμμή.
Η απόφαση της Νότιας Αφρικής ανοίγει τη συζήτηση για το αν πρέπει να υπάρχει απόλυτη ελευθερία επιλογής, όχι μόνο για τις γυναίκες αλλά και για τους άνδρες.
Θα μπορούσε να είναι ένα πρώτο βήμα ώστε σε επόμενες γενιές να δούμε περισσότερα παιδιά να φέρουν το επίθετο της μητέρας τους. Βέβαια, αν σκεφτεί κανείς ότι οι περισσότερες μητέρες έχουν το επίθετο του πατέρα τους, ίσως χρειαστούν πολλές γενιές για να «απελευθερωθούμε» πραγματικά από την πατριαρχική λογική του επωνύμου.
Η απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου στη Νότια Αφρική είναι μια σημαντική νίκη για την ισότητα των φύλων. Δίνει το δικαίωμα στους άνδρες να επιλέγουν το επίθετο της συζύγου τους ή να το συνδυάζουν, κάτι που μέχρι τώρα ήταν απαγορευμένο.
Πέρα από νομικό ζήτημα, πρόκειται για ένα ισχυρό μήνυμα: η ταυτότητά μας δεν πρέπει να καθορίζεται από ξεπερασμένες κοινωνικές νόρμες.
Ίσως, με τέτοιες αποφάσεις, ανοίξει η συζήτηση και σε άλλες χώρες – συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας – ώστε τα ζευγάρια και τα παιδιά τους, να έχουν πλήρη ελευθερία επιλογής στο ποιο επίθετο θα φέρουν.
Στο τέλος της ημέρας, μπορεί να μην είναι το πιο σημαντικό ζήτημα της ζωής μας, αλλά η δυνατότητα να επιλέγουμε τι μάς εκφράζει είναι ένα ακόμα βήμα προς την ισότητα.
