O σεξισμός ειναι θέμα παιδείας και οι Πανελλήνιες μόλις το απέδειξαν με την πιο αχρείαστη ερώτηση
- 3 ΙΟΥΝ 2025
Σχεδόν σε κάθε συνέντευξη που έχω πάρει, μιλώντας για κοινωνικά θέματα θα ακούσω, μοιραία, ότι κάθε παθογένεια που βιώνουμε στην καθημερινότητά μας είναι θέμα παιδείας, ή καλύτερα έλλειψής της. Από τον πόλεμο ως τον σεξισμό όλα αποδίδονται στην παιδεία μας και όχι άδικα. Αποδίδουμε μεγάλο ρόλο στην παιδεία κι όχι άδικα. Η παιδεία μπορεί να συνδράμει στην κοινωνική αλλαγή. Μπορεί επίσης και να διαιωνίσει τα στερεότυπα που χρησιμεύουν στη συντήρηση της ανισότητας. Οι Πανελλήνιες 2025 και τα θέματα των Αρχαίων στην εξέταση των Γενικών Λυκείων είναι ένα καλό παράδειγμα για το δεύτερο.
Όλα είναι θέμα παιδείας. Ο σεξισμός είναι θέμα παιδείας. Δεν μας φταίει μόνο οι τραπ και οι στίχοι της, δεν φταίει μόνο το ότι τα παιδιά περνούν όλη τους την ημέρα στις οθόνες και ποιος ξέρει σε ποια λαγουδότρυπα της manosphere θα βρεθούν, φταίει και το τι μαθαίνουμε στο σχολείο. Στο ίδιο σχολείο από το οποίο αποφοιτήσαμε κι εμείς κάποτε, τότε που στα κορίτσια «την έλεγαν» αν φορούσαν κάποιο μπλουζάκι που άφηνε την κοιλιά τους να φανεί, αλλά στα αγόρια δεν είπε ποτέ κανείς πώς θα έρθουν στη σχολική αίθουσα. Στο ίδιο σχολείο που μέχρι το 2015 δεν είχαμε σεξουαλική αγωγή. Στο ίδιο σχολείο όπου ακόμα και σήμερα τα παιδιά εξετάζονται στις Πανελλήνιες στο πόσο καλά γνωρίζουν τα έμφυλα στερεότυπα.
Τα θέματα στα οποία κλήθηκαν να απαντήσουν οι μαθητές που εξετάστηκαν στις Πανελλήνιες 2025 στο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών Προσανατολισμού, τη Δευτέρα 2 Ιουνίου, σύμφωνα με τα φροντιστήρια Παπαδέα είναι τα εξής:
Στο 3 και το 5 βλέπεις το παράδειγμα του πώς μπορεί η Παιδεία να διαιωνίσει κι επίσημα μία στερεοτυπική αντίληψη για τα φύλα.
Στο 5ο παράδειγμα η απάντηση είναι «φερέφωνο» και η φράση είναι «Κατάντησες φερέφωνο της γυναίκας σου». Οι απόψεις των γυναικών δηλαδή δεν μπορεί να έχουν κάποια βαρύτητα και λόγω αυτής να επηρεάζουν τους γύρω τους. Αν ο σύντροφος/σύζυγός τους τις επαναλαμβάνει αυτό συμβαίνει επειδή έγινε «φερέφωνο» και θα έπρεπε να νιώθει ντροπή. Γιατί ντροπή; Γιατί σύμφωνα με τις πατριαρχικές επιταγές ο άντρας έχει τον τελευταίο λόγο, ο άντρας παίρνει τις αποφάσεις και εκείνος είναι που έχει τις απόψεις που πρέπει να επαναλαμβάνονται και να υιοθετούνται από τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Φυσικά δεν γράφονται όλα αυτά στα θέματα των Πανελληνίων. Αλλά η γλώσσα έχει δύναμη, μία δύναμη να επιβάλει ένα αφήγημα, τη δύναμη να πηγαίνει σύμφωνα με τις ηθικοπλαστικές αντιλήψεις της πατριαρχίας που έχουν εμποτίσει την κοινωνία ή κόντρα σε αυτές.
Στο 3 βλέπεις κάτι πιο ανώδυνο. Κάτι που θα μπορούσε εύκολα να αποφευχθεί αν αντί για κόρη, υπήρχε η λέξη παιδί ή ακόμα και γιος στην πρόταση. «Στις εκπτώσεις η κόρη μου συνήθως ψωνίζει πολλά φορέματα» αναφέρει η φράση που η επιτροπή που συγγράφει τα θέματα των Πανελληνίων έκρινε ανώδυνη. Και είναι με την πρώτη ματιά. Αλλά ξέρεις κάτι; Όλα όσα αναπαράγουν στερεότυπα τόσο καλά ριζωμένα μέσα μας ανώδυνα φαίνονται, σχεδόν τα προσπερνάμε χωρίς δεύτερη σκέψη. Κι έπειτα το συνειδητοποιούμε. Οι γυναίκες σύμφωνα με τα στερεότυπα για το φύλο τους είναι εκείνες που ψωνίζουν, που υπερκαταναλώνουν και τα αντικείμενα που θέλουν να καταναλώσουν είναι ρούχα και αντικείμενα μόδας. Η κόρη μας στις εκπτώσεις δεν θα ψώνιζε ποτέ πολλές φαρέτρες γιατί είναι αθλήτρια τοξοβολίας πχ. Η κόρη μας στις εκπτώσεις θα ψώνιζε πολλά φορέματα γιατί αυτό κάνουν οι γυναίκες.
Τι είναι τα έμφυλα στερεότυπα; Είναι προκαταλήψεις με βάση τις οποίες οι γυναίκες και οι άνδρες λαμβάνουν αυθαίρετα και συχνά μη λογικά χαρακτηριστικά διαφορετικά συνήθως μεταξύ τους , τα οποία εν πολλοίς διαμορφώνουν και συντηρούν τους κυρίαρχους έμφυλους ρόλους. Χρησιμοποιούνται για να δικαιολογήσουν και να συντηρήσουν τις ιστορικές σχέσεις εξουσίας των ανδρών επί των γυναικών, καθώς και τις σεξιστικές συμπεριφορές που εμποδίζουν την πρόοδο των γυναικών, όπως αναφέρει το eige.europa.eu.
Οι γυναίκες καταναλώνουν. Οι άντρες που τις ακούνε και εκτιμούν τη γνώμη τους θα έπρεπε να ντρέπονται. Οι γυναίκες είναι κόρες ή γυναίκες κάποιων. Αυτά είναι λίγα μόνο συμπεράσματα που διαπιστώνει κανείς βλέποντας τα θέματα των Αρχαίων. Και το χειρότερο είναι ότι αυτά τα συμπεράσματα είναι ήδη ριζωμένα μέσα μας. Απλά το υπουργείο Παιδείας δεν κρίνει σκόπιμο να τα ανατρέψει.
Είναι λυπηρό να βλέπεις πως η παιδεία δεν αναλαμβάνει έναν ρόλο που θα προωθούσε την πρόοδο στα κοινωνικάζητήματα για τα οποία παλεύουμε όλο και πιο έντονα τα τελευταία χρόνια. Είναι λυπηρό να ξέρει κανείς ότι μπορεί να κάνει τη διαφορά αλλά να επιλέγει να μην το κάνει.
Σύμφωνα με έρευνα που έχει δημοσιεύτει στο International Journal Of Research And Analytical Reviews η Παιδεία παίζει σημαντικό ρόλο στην κοινωνική αλλαγή. «Η κριτική παιδαγωγική αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο για την κοινωνική αλλαγή, καθώς ενθαρρύνει τους μαθητές να αμφισβητούν τις υπάρχουσες δομές εξουσίας και να συνηγορούν υπέρ της κοινωνικής δικαιοσύνης. Μέσα από την καλλιέργεια της κριτικής συνείδησης, η εκπαίδευση μπορεί να ενδυναμώσει άτομα και κοινότητες ώστε να αμφισβητήσουν την ανισότητα και τις διακρίσεις», αναφέρει. Αυτά συμβαίνουν όταν η παιδεία έχει στόχο να συμβάλλει από το δικό της μετερίζι στην αλλαγή που θέλουμε να δούμε. Όταν αδιαφορεί για τον κοινωνικό της ρόλο, συμβαίνουν πράγματα όπως τα παραπάνω.
