Η λεκτική βία μπορεί να μεταβάλει τον εγκέφαλο των παιδιών
- 4 ΜΑΙ 2025

Η ψυχική υγεία των παιδιών αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ολιστικής ανάπτυξής τους, όμως μια συχνά υποτιμημένη απειλή, η λεκτική βία αποδεικνύεται ιδιαίτερα επιβλαβής. Σύμφωνα με όσα παρουσιάστηκαν πρόσφατα στο βρετανικό κοινοβούλιο από κορυφαίους επιστήμονες, οι φωνές και η προσβλητική γλώσσα από γονείς προς τα παιδιά μπορούν να προκαλέσουν βαθιές βιολογικές αλλαγές στον εγκέφαλό τους, με μακροχρόνιες συνέπειες στην ψυχική τους υγεία και στις κοινωνικές τους σχέσεις.
Η λεκτική βία και οι αλλαγές στον παιδικό εγκέφαλο
Ο καθηγητής Eamon McCrory, κλινικός ψυχολόγος και καθηγητής Νευροεπιστημών στο University College London, παρουσίασε σύμφωνα με τον Guardian αποκαλυπτικά ευρήματα από λειτουργικές μαγνητικές τομογραφίες εγκεφάλου παιδιών. Οι τομογραφίες έδειξαν ότι η παρατεταμένη έκθεση σε λεκτική βία προκαλεί σημαντικές αλλοιώσεις τόσο στη δομή όσο και στη λειτουργία του εγκεφάλου.
Συγκεκριμένα, επηρεάζονται τα νευρωνικά κυκλώματα που σχετίζονται με την αντίληψη απειλών και την ανταπόκριση σε ανταμοιβές – 2 βασικά συστήματα για την κοινωνική αλληλεπίδραση και την αυτοεκτίμηση. Ως αποτέλεσμα, τα παιδιά που δέχονται λεκτική βία μπορεί να αρχίσουν να αντιλαμβάνονται ουδέτερες εκφράσεις προσώπου ή σχόλια ως απειλητικά, οδηγούμενα σε κοινωνική απόσυρση ή επιθετική συμπεριφορά.
Λεκτική βία: Η πιο διαδεδομένη μορφή παιδικής κακοποίησης
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης στο Westminster, τονίστηκε πως η λεκτική βία είναι η πιο συχνή και συστηματική μορφή κακοποίησης ανηλίκων, ασκούμενη όχι μόνο από γονείς, αλλά και από δασκάλους, προπονητές και φροντιστές. Σύμφωνα με έρευνα του 2023, το 41% των παιδιών στο Ηνωμένο Βασίλειο υφίσταται λεκτική κακοποίηση περιστασιακά ή τακτικά.
Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) αναγνωρίζει την συναισθηματική κακοποίηση, που περιλαμβάνει και τη λεκτική βία, ως σημαντική μορφή βίας κατά των παιδιών.
Οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία
Ο καθηγητής Peter Fonagy, διευθυντής του Τμήματος Ψυχολογίας στο UCL, υπογράμμισε ότι τα προσβλητικά λόγια μπορούν να αποδυναμώσουν τις νευρολογικές βάσεις της ανάπτυξης του παιδιού και αποτελούν παράγοντα κινδύνου ψυχικής νόσου, που μπορούμε να προλάβουμε
Η κατανόηση αυτή αντικρούει το παραδοσιακό βρετανικό παιδικό τραγούδι «μπαστούνια και πέτρες σπάνε κόκκαλα, αλλά οι λέξεις δεν με πληγώνουν». Όπως σημείωσε η καθηγήτρια Παιδοψυχιατρικής Andrea Danese, η λεκτική βία πληγώνει βαθιά την ψυχική υγεία του παιδιού, αφήνοντας δια βίου ψυχολογικά τραύματα.
Αντίθετα, τα ενθαρρυντικά λόγια, η ζεστασιά και η αποδοχή, προάγουν την αυτοεκτίμηση, ενισχύουν την ανθεκτικότητα και καλλιεργούν υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις.
Έκκληση για πολιτική δράση
Σύμφωνα με τον Guardian, η Βρετανίδα βουλεύτρια Sharon Hodgson, πρώην υπουργός Υγείας του Εργατικού Κόμματος, τόνισε πως η λεκτική βία έχει παραμείνει αόρατη για τη δημόσια πολιτική για υπερβολικά μεγάλο διάστημα και ζήτησε την ένταξή της στον εθνικό στρατηγικό σχεδιασμό για την ψυχική υγεία.
Αντίστοιχα, η Jessica Bondy, ιδρύτρια της φιλανθρωπικής οργάνωσης Words Matter, κάλεσε τη βρετανική κυβέρνηση να ενεργήσει: «Η νευροεπιστήμη αποδεικνύει ξεκάθαρα ότι η λεκτική βία βλάπτει βαθιά τον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο των παιδιών. Αν θέλουμε πραγματικά να έχουμε την υγιέστερη γενιά στην ιστορία, η καταπολέμηση της λεκτικής βίας πρέπει να γίνει βασικός άξονας της εθνικής στρατηγικής για την ψυχική υγεία».
Η λεκτική βία δεν είναι απλώς λόγια που ξεχνιούνται. Είναι βαθιά εγγεγραμμένα μηνύματα που διαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο ένα παιδί αντιλαμβάνεται τον εαυτό του, τον κόσμο και τις σχέσεις του. Η επιστημονική τεκμηρίωση που παρουσιάστηκε στο βρετανικό κοινοβούλιο καθιστά σαφές ότι η λεκτική επιθετικότητα αποτελεί σοβαρό παράγοντα κινδύνου για την ψυχική υγεία και πρέπει να αντιμετωπίζεται με την ίδια σοβαρότητα όπως και άλλες μορφές κακοποίησης.
Αν θέλουμε να χτίσουμε μια κοινωνία ψυχικά ανθεκτική, η αλλαγή πρέπει να ξεκινήσει από τα ίδια μας τα λόγια.