Αυτή είναι η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που απαγορεύει τα social media σε παιδιά. Καλά θα πάει κι αυτό;
- 14 ΝΟΕ 2025
Πώς σου φαίνεται η ιδέα της απαγόρευσης κοινωνικών δικτύων για παιδιά κάτω των 15 ετών; Σε μια εποχή όπου τα social media γίνονται αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας, η κυβέρνηση της Δανίας επιχειρεί να βάλει όρια, επικαλούμενη ανησυχίες για την ψυχική υγεία των νέων. Το μέτρο αυτό ανοίγει τον δρόμο για μια σοβαρή δημόσια συζήτηση: πώς προστατεύουμε τα παιδιά από τον ψηφιακό «θόρυβο» χωρίς να καταπνίξουμε την ελευθερία τους;
Τι προβλέπει το νομοσχέδιο που απαγορεύει τα social media σε παιδιά κάτω των 15 ετών;
Η κυβέρνηση της Δανίας, ανακοίνωσε ότι τα παιδιά κάτω των 15 ετών δεν θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε ορισμένες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Ωστόσο, οι γονείς θα έχουν τη δυνατότητα να δώσουν άδεια ώστε τα παιδιά 13–14 ετών να χρησιμοποιούν τα social media. Οι πλατφόρμες που χρησιμοποιούνται συχνότερα από τους νέους στη Δανία περιλαμβάνουν το Snapchat, το YouTube, το Instagram και το TikTok.
Σύμφωνα με στοιχεία της Δανέζικης Αρχής Ανταγωνισμού και Καταναλωτών, οι νέοι περνούν κατά μέσο όρο 2 ώρες και 40 λεπτά την ημέρα στα social media, ενώ η κυβέρνηση προγραμματίζει να χρησιμοποιήσει εθνική ψηφιακή ταυτότητα και ειδική εφαρμογή για την επαλήθευση της ηλικίας. Παράλληλα, θα διατεθούν 160 εκατομμύρια δανέζικες κορόνες (περίπου 21,4 εκατ. €) για πρωτοβουλίες που θα ενισχύσουν την προστασία των παιδιών στο διαδίκτυο και θα δημιουργήσουν καλύτερο πλαίσιο για την ψηφιακή τους ζωή.
Η Δανία περιγράφει την πρωτοβουλία της ως μια τομή στην Ευρώπη, με στόχο να προστατευτούν τα παιδιά σε έναν ψηφιακό κόσμο όπου το επιβλαβές περιεχόμενο και τα εμπορικά συμφέροντα επηρεάζουν υπερβολικά την καθημερινότητά τους.
Τι συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο;
Η Δανία δεν είναι η μόνη χώρα που εξετάζει ή εφαρμόζει περιορισμούς στη χρήση social media από εφήβους και παιδιά. Στην Αυστραλία, από τον Δεκέμβριο, δεν θα επιτρέπεται σε παιδιά κάτω των 16 ετών να έχουν λογαριασμούς σε πλατφόρμες όπως το Instagram, το Snapchat, το TikTok, το YouTube και το X. Οι πλατφόρμες που δεν συμμορφώνονται αντιμετωπίζουν πρόστιμα έως 50 εκατ. αυστραλιανά δολάρια.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, από την πλευρά της, έχει επισημάνει τη ιδιαίτερη ευαλωτότητα των παιδιών και των εφήβων στα social media, λόγω της κρίσιμης φάσης ανάπτυξης του εγκεφάλου και της κοινωνικής τους ωρίμανσης.
Ορισμένα κράτη-μέλη έχουν ήδη θεσπίσει όρια ηλικίας για την επεξεργασία δεδομένων κάτω από τον γενικό κανόνα του GDPR, με όρια από τα 13 έως τα 16 έτη.
Στη Γαλλία, απαιτείται γονική συγκατάθεση για παιδιά κάτω των 15 ετών, ενώ στη Νορβηγία και την Ολλανδία συστήνεται η αποθάρρυνση χρήσης social media πριν τα 15 έτη, με στόχο την προστασία από κατάθλιψη, άγχος και προβλήματα ύπνου.
Πώς επηρεάζουν τα social media την ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων;
Τα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι τα social media επηρεάζουν σημαντικά την ψυχική υγεία των παιδιών και των εφήβων. Οι έφηβοι βρίσκονται σε κρίσιμη φάση ανάπτυξης, γεγονός που τους καθιστά ευάλωτους στην πίεση των κοινωνικών δικτύων. Η μακροχρόνια χρήση κινητών και social media συνδέεται με αυξημένα συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης και διαταραχών ύπνου, ενώ η σύγκριση με ιδανικές εικόνες άλλων επιβαρύνει ιδιαίτερα τα κορίτσια σε ηλικίες 11–13 ετών.
Μελέτες, δείχνουν επίσης ότι οι έφηβοι που εμφανίζουν εθισμό στα social media, έχουν 2-3 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για αυτοκτονικό ιδεασμό ή συναισθηματικά προβλήματα σε σχέση με τους συνομηλίκους τους, που δεν έχουν τέτοια μοτίβα. Το τοξικό περιεχόμενο, η νυχτερινή χρήση και η συνεχής πίεση για διαδικτυακή προβολή δημιουργούν ένα περιβάλλον που μπορεί να επηρεάσει βαθιά την ψυχική ευημερία παιδιών και εφήβων.
Mπορεί να είναι αποτελεσματική μια τέτοια απαγόρευση;
Η εφαρμογή του νόμου δεν είναι εύκολη υπόθεση. Η επαλήθευση της ηλικίας και η αποτροπή παραβίασής της μέσω VPN ή ψεύτικων στοιχείων είναι δύσκολες τεχνικά. Παρά τις δυσκολίες, η πρωτοβουλία θεωρείται από πολλούς απαραίτητη, καθώς οι μεγάλες τεχνολογικές πλατφόρμες δεν έχουν θέσει ως προτεραιότητα την προστασία των παιδιών.
Η πρωτοβουλία της Δανίας να απαγορεύσει τα social media για παιδιά κάτω των 15 ετών αποτελεί μια σημαντική τομή στην Ευρώπη, συνδυάζοντας την ανησυχία για την ψυχική υγεία των παιδιών με την ανάγκη ρύθμισης του ψηφιακού κόσμου. Παρά τις προκλήσεις εφαρμογής, η πρόταση μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα και για άλλες χώρες, ενώ τα επιστημονικά δεδομένα επιβεβαιώνουν ότι οι κίνδυνοι από την πρόωρη χρήση των social media είναι υπαρκτοί.
Μια ακόμα σημαντική πρόκληση ωστόσο (ίσως και η πιο δύσκολη) είναι να βρεθεί η σωστή ισορροπία: προστασία χωρίς καταπίεση της ελευθερίας και της δημιουργικότητας των παιδιών στον ψηφιακό κόσμο.
Να προστατεύονται τα παιδιά από τις επιπτώσεις του υπερβολικού χρόνου στα social media, το τοξικό περιεχόμενο και τις πιέσεις της ψηφιακής κοινωνικής ζωής, χωρίς να καταπιέζεται η ελευθερία τους να εκφράζονται, να δημιουργούν και να εξερευνούν τον κόσμο γύρω τους.
Πρόκειται για ένα λεπτό παιχνίδι ισορροπίας, καθώς η υπερβολική απαγόρευση μπορεί να στερήσει από τα παιδιά σημαντικές ευκαιρίες μάθησης, κοινωνικοποίησης και ανάπτυξης ψηφιακών δεξιοτήτων, ενώ η πλήρης ελευθερία μπορεί να τα εκθέσει σε κινδύνους που δεν μπορούν να διαχειριστούν μόνα τους.
Σε έναν ιδανικό κόσμο, η προστασία θα πρέπει να συνδυάζεται με εκπαίδευση, καθοδήγηση και εργαλεία που ενισχύουν τη συνειδητή και ασφαλή χρήση των social media, ώστε τα παιδιά να μπορούν να απολαμβάνουν τις δυνατότητες της ψηφιακής εποχής χωρίς να θυσιάζεται η ψυχική τους υγεία και η προσωπική τους ελευθερία.
Τι, όχι;
