4 λέξεις που μαθαίνουν στους εφήβους υπευθυνότητα χωρίς φωνές ή πίεση
- 13 ΝΟΕ 2025
Σε μια εποχή όπου η προσοχή των εφήβων μοιράζεται ανάμεσα στα social media, το σχολείο και τη διαρκή πίεση να «πετύχουν», το να τους μάθουμε υπευθυνότητα μοιάζει πιο δύσκολο από ποτέ.
Τι σημαίνει όμως πραγματικά υπευθυνότητα;
Η Lythcott-Haims, ειδικός στη διαπαιδαγώγηση και συγγραφέας του βιβλίου Your Turn: How to Be an Adult, εξηγεί πως η υπευθυνότητα δεν είναι ένα χαρακτηριστικό που εμφανίζεται ξαφνικά στην εφηβεία, αλλά μια δεξιότητα που καλλιεργείται σταδιακά.
«Η υπευθυνότητα βασίζεται σε 4 λέξεις: ανάθεση, ικανότητα, αυτονομία και λογοδοσία», εξηγεί. «Αναθέτουμε κάτι, δίνουμε τα εφόδια να γίνει, επιτρέπουμε να γίνει με αυτονομία, και στο τέλος, αξιολογούμε το αποτέλεσμα». Με άλλα λόγια, το μυστικό δεν είναι να ελέγχεις τον έφηβο, αλλά να του δείχνεις εμπιστοσύνη, δημιουργώντας έναν χώρο όπου μπορεί να δοκιμάζει, να αποτυγχάνει και να μαθαίνει.
Πώς διδάσκεις υπευθυνότητα στους εφήβους;
Η ειδικός επιμένει ότι η διδασκαλία της υπευθυνότητας ξεκινά από αυτό που πολύ απλά έχουμε συνηθίσει να περιγράφουμε ως «καλό παράδειγμα»: «Αν θέλεις να διδάξεις υπευθυνότητα, πρέπει πρώτα να τη δείχνεις εσύ».
Πρακτικές στρατηγικές που λειτουργούν:
- Οργάνωση & συνέπεια: Καθιέρωσε οικογενειακές συναντήσεις ή δείπνα όπου όλοι συζητούν το εβδομαδιαίο πρόγραμμα και τις αρμοδιότητές τους.
- Συνεργατική προσέγγιση: Ενθάρρυνε τους εφήβους να επιλέγουν καθήκοντα που ταιριάζουν στα δυνατά τους σημεία, όπως συμβαίνει και στην εργασία ενηλίκων.
- Όχι στο micromanagement: «Είμαστε εδώ αν μας χρειαστείς, αλλά πιστεύουμε ότι τα καταφέρνεις» αυτή είναι η στάση που χτίζει εμπιστοσύνη.
- Κάνε εποικοδομητικές σημειώσεις: Αντί για επίμονες υπενθυμίσεις, κάνε ήρεμες συζητήσεις για το αποτέλεσμα και την προσπάθεια.
10 συμβουλές των ειδικών για υπεύθυνους εφήβους
- Μίλα ξεκάθαρα για τις προσδοκίες σου: Οι έφηβοι δεν «διαβάζουν το μυαλό σου». Η σαφής επικοινωνία μειώνει (όπως πάντα) τις συγκρούσεις.
- Σύνδεσε την προσπάθεια με ανταμοιβές Από βαθμούς έως προσωπικούς στόχους, οι έφηβοι μαθαίνουν μέσα από το κίνητρο.
- Μην κάνεις συνεχώς παρατηρήσεις. Η συνεχής γκρίνια μειώνει την αυτοπεποίθηση και τη διάθεση για δράση.
- Απόφυγε τη «διάσωση»: Άφησέ τους να βιώσουν συνέπειες, αφού έτσι γεννιέται η πραγματική ωριμότητα.
- Δείξε ενδιαφέρον για τα πάθη τους: Όταν ο έφηβος νιώθει ότι τον ακούν και τον κατανοούν, ανταποκρίνεται θετικά στις ευθύνες του.
- Αντιμετώπισε τα λάθη ως μαθήματα: Η αποτυχία δεν είναι ευκαιρία για τιμωρία, αλλά προπόνηση για την ενήλικη ζωή.
- Εξήγησε το «γιατί» πίσω από κάθε ευθύνη: Από την προσωπική υγιεινή έως την οργάνωση χρόνου, οι έφηβοι χρειάζονται το νόημα πίσω από τις οδηγίες.
- Ενίσχυσε την οικονομική τους παιδεία: Ένα μικρό χαρτζιλίκι με ξεκάθαρους όρους βοηθά να κατανοήσουν την αξία της εργασίας και της συνέπειας.
- Άφησε χώρο για αυτονομία: Ο υπερβολικός έλεγχος σκοτώνει τη διάθεση, ενώ η εμπιστοσύνη την ενισχύει.
- Κλείσε κάθε συζήτηση με θετική ενέργεια: Όπως λέει η Lythcott-Haims, «χαμογέλα και φύγε». Δείξε ότι νοιάζεσαι χωρίς να επιβλέπεις διαρκώς.
Η υπευθυνότητα δεν «επιβάλλεται»
Χτίζεται μέσα από σεβασμό, συνέπεια και εμπιστοσύνη. Οι έφηβοι χρειάζονται καθοδήγηση, αλλά και χώρο να βρουν τη δική τους πυξίδα. Αν λοιπόν, ψάχνεις τον τρόπο να μεγαλώσεις μία/ έναν έφηβο που παίρνει πρωτοβουλίες, αναλαμβάνει ευθύνες και πιστεύει στον εαυτό του, θυμήσου τις 4 λέξεις που συνοψίζουν τα πάντα: Ανάθεση. Ικανότητα. Αυτονομία. Λογοδοσία.
