Τι γιορτάζουμε την Εργατική Πρωτομαγιά; Η συμβολή των γυναικών στο εργατικό κίνημα
- 1 ΜΑΙ 2025
Η Πρωτομαγιά για πολλούς είναι απλώς μια ανοιξιάτικη ημέρα, γεμάτη λουλούδια και εξορμήσεις στη φύση. Όμως η Εργατική Πρωτομαγιά, ή αλλιώς 1η Μαΐου, είναι πολύ περισσότερα από αυτό. Είναι μια παγκόσμια ημέρα απεργίας, αγώνα και μνήμης για τα δικαιώματα των εργαζομένων, με βαθιές ιστορικές ρίζες και ισχυρούς κοινωνικούς συμβολισμούς.
Στην πραγματικότητα, η Πρωτομαγιά αποτελεί ορόσημο του παγκόσμιου εργατικού κινήματος, με στόχο την κατάκτηση καλύτερων συνθηκών εργασίας, δικαιοσύνης και αξιοπρέπειας. Και πίσω από τις μεγάλες αυτές κατακτήσεις, οι γυναίκες έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς.
Η ιστορία της Εργατικής Πρωτομαγιάς – Από το Σικάγο στην παγκόσμια μνήμη
Η αφετηρία της Εργατικής Πρωτομαγιάς βρίσκεται στις Ηνωμένες Πολιτείες, και συγκεκριμένα στο Σικάγο, το 1886. Εκεί, χιλιάδες εργάτες κατέβηκαν στους δρόμους διεκδικώντας 8ωρη εργασία. Η ειρηνική αυτή διαμαρτυρία εξελίχθηκε σε βίαιη σύγκρουση με την αστυνομία στην πλατεία Χέιμαρκετ (Haymarket), με αποτέλεσμα νεκρούς εργάτες και συλλήψεις συνδικαλιστών.
Αυτή η θυσία στάθηκε σημείο καμπής για το παγκόσμιο εργατικό κίνημα. Το 1889, το Συνέδριο της Δεύτερης Διεθνούς στο Παρίσι ανακήρυξε την 1η Μαΐου ως παγκόσμια ημέρα των εργατών. Από τότε, η ημέρα αυτή τιμάται ως απεργία και όχι αργία — ως πράξη διεκδίκησης, και όχι απλής ανάπαυσης.
Γιατί η Πρωτομαγιά είναι απεργία και όχι αργία
Η Πρωτομαγιά δεν είναι «γιορτή» με την εορταστική έννοια. Είναι ημέρα τιμής στους αγώνες της εργατικής τάξης, και γι’ αυτό καθιερώθηκε ως απεργία, με σκοπό την υπενθύμιση ότι τα εργασιακά δικαιώματα κατακτήθηκαν με αγώνες, και όχι παραχωρήθηκαν.
Ακόμη και σήμερα, πολλές συλλογικότητες επιμένουν στο σύνθημα: «Δεν είναι αργία, είναι απεργία»
Η ουσία της ημέρας είναι να διατηρείται ζωντανή η μνήμη των αγώνων και να συνεχίζεται η πίεση για κοινωνική δικαιοσύνη και ισότητα, σε μια εποχή που τα εργασιακά δικαιώματα συχνά απειλούνται.
Η συμβολή των γυναικών στο εργατικό κίνημα
Η ιστορία των εργατικών αγώνων δεν είναι μόνο αντρική υπόθεση. Γυναίκες εργάτριες βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή των διεκδικήσεων για καλύτερες συνθήκες εργασίας, ισότητα και αξιοπρέπεια.
Διεθνώς:
- 1911 – Τρίγωνο Shirtwaist Factory Fire, Νέα Υόρκη: Πάνω από 140 γυναίκες εργάτριες, κυρίως μετανάστριες, πέθαναν σε πυρκαγιά λόγω τραγικών συνθηκών ασφάλειας. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε τεράστιες αλλαγές στη νομοθεσία εργασίας στις ΗΠΑ.
- Clara Zetkin (1857–1933): Μαρξίστρια ακτιβίστρια και από τις ιδρύτριες της Διεθνούς Ημέρας της Γυναίκας, που συνδέει το φεμινιστικό και εργατικό κίνημα.
Στην Ελλάδα:
- Καπνεργάτριες του Βόλου και της Καβάλας (δεκαετίες 1920–30): Πρωτοστάτησαν σε απεργίες για ανθρώπινες συνθήκες δουλειάς και δίκαιες αμοιβές.
- Μάης 1936, Θεσσαλονίκη: Γυναίκες εργάτριες συμμετείχαν στην αιματηρή απεργία που κατέληξε στη δολοφονία του εργάτη Τάσου Τούση. Ένα γεγονός που ενέπνευσε τον Γιάννη Ρίτσο να γράψει τον Επιτάφιο.
- Μεταπολεμική περίοδος: Γυναίκες οργανώθηκαν μαζικά σε εργοστάσια, σχολεία και δημόσιες υπηρεσίες, συμμετέχοντας σε συνδικάτα και διεκδικώντας ισότιμη εργασία και αμοιβή.
Η εργατική Πρωτομαγιά σήμερα
Στην εποχή της επισφαλούς εργασίας, των ελαστικών σχέσεων και της τεχνητής νοημοσύνης, η Εργατική Πρωτομαγιά παραμένει επίκαιρη όσο ποτέ. Οι εργαζόμενοι παγκοσμίως καλούνται να διεκδικήσουν ασφαλείς συνθήκες, δίκαιη αμοιβή, ψυχική υγεία και σεβασμό στον χρόνο τους.
Και φυσικά, οι γυναίκες συνεχίζουν να αγωνίζονται ενάντια σε σεξισμό, εργασιακές διακρίσεις και διπλή καταπίεση — στο σπίτι και στην εργασία.
Η Εργατική Πρωτομαγιά δεν είναι απλώς μια ημέρα ξεκούρασης. Είναι ημέρα ιστορικής μνήμης, κοινωνικής συνείδησης και διεκδίκησης. Είναι μια υπενθύμιση ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο: ούτε το 8ωρο, ούτε η ασφάλιση, ούτε οι ίσοι μισθοί.
Και πάνω απ’ όλα, είναι ένας φόρος τιμής στους χιλιάδες αγωνιστές – άνδρες και γυναίκες – που πάλεψαν για το αυτονόητο: να ζουν και να εργάζονται με αξιοπρέπεια.
