Alice Munro: Η ζωή της σε ατάκες και 3 βιβλία της μετρ των διηγημάτων που έφυγε από τη ζωή
- 15 ΜΑΙ 2024
Η Alice Munro, που βραβεύτηκε με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2013 και θεωρήθηκε μία από τις καλύτερες διηγηματογράφους του κόσμου, πέθανε σε ηλικία 92 ετών σε γηροκομείο του Ontario, μετά από περισσότερα από 10 χρόνια μάχης της με την άνοια. Έχοντας γεννηθεί και μεγαλώσει στο Οντάριο του Καναδά, δεν ήταν τυχαίο που κάποτε η συγγραφέας Cynthia Ozick την αποκάλεσε «Καναδή Τσέχωφ», αφού στο έργο της ασχολήθηκε με τα πάθη και τα σκοτάδια της καθημερινότητας στον αγροτικό Καναδά και δημιούργησε κυρίως γυναίκες ηρωίδες, που απείχαν πολύ από τη mainstream απεικόνιση των «τέλειων» γυναικών της λογοτεχνίας.
Η αναγνώριση στη ζωή της ήρθε πολύ καιρό αφού η Alice Munro έκανε το συγγραφικό της ντεμπούτο με τη συλλογή διηγημάτων Dance of Happy Shades, το 1968. Ήταν τότε 37 ετών και ως νοικοκυρά και μητέρα 4 παιδιών, ένα εκ των οποίων πέθανε βρέφος, έγραφε ξεκλέβοντας χρόνο καθώς τα παιδιά της κοιμούνταν κι ανάμεσα στις δουλειές του σπιτιού, που καθημερινά έπεφταν στους δικούς της ώμους.
Οι ιστορίες της όμως για τους φαινομενικά απλούς ανθρώπους στην μη δραματική επαρχία του Καναδά, ήταν που κέρδισε τελικά το αναγνωστικό κοινό και το δικό της, συγγραφικό «συνάφι» που τη γέμισε βραβεία με αποκορύφωμα το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Όπως είχε πει η Margaret Atwood για εκείνη ήταν «ανάμεσα στις μεγαλύτερες αγγλόφωνες συγγραφείς της σύγχρονης λογοτεχνίας», ενώ ο Salman Rushdie την είχε αποκαλέσει «μετρ της φόρμας» για τα διηγήματά της. «Η Munro είναι μία από τους ελάχιστους συγγραφείς, κάποιοι ζουν και οι περισσότεροι έχουν πεθάνει, που έχω στο μυαλό μου όταν λέω ότι η λογοτεχνία είναι η θρησκεία μου», είχε πει για εκείνη ο Jonathan Franzen.
Συνέχισε τη συγγραφική της πορεία το 1971 με το Lives of Girls and Women, το μόνο της μυθιστόρημα, που στ’ αλήθεια αποτελούνταν από ιστορίες που συνδέονταν μεταξύ τους. Συνέχισε να γράφει διηγήματα όσο το μυαλό της το επέτρεπε, καθώς η άνοια έκανε την εμφάνισή της στη ζωή της πριν από 10 χρόνια. Το τελευταίο της βιβλίο ήταν το Dear Life, που εκδόθηκε το 2012.
Peter Morrison, file/AP Images
Η Alice Munro έγραφε υπέροχα και με ατέλειωτη ενσυναίσθηση για τους «απλοϊκούς ανθρώπους» γιατί έζησε μία ολόκληρη ζωή ανάμεσά τους. Η οικογένειά της πουλούσε αλεπούδες και πουλερικά στη φάρμα της, έξω από το Οντάριο, και πάλεψαν να τα βγάλουν πέρα την εποχή του οικονομικού Κραχ των ΗΠΑ. Έπειτα βρέθηκε στο Βανκούβερ με τον πρώτο της σύζυγο, James Munro το 1951, κι εκεί ήταν που ξεκίνησε να γράφει ενώ οι κόρες της κοιμούνταν. Οι ιστορίες της ξεκίνησαν να δημοσιεύονται σε περιοδικά, ενώ εκείνη δεν ένιωθε ακόμα ευχαριστημένη με την μορφή τους.
Ήταν στη δεκαετία του 1970 που μεταμορφώθηκε ως συγγραφέας και μαζί μεταμορφώθηκε και η ζωή της. Ο πρώτος της γάμος απέτυχε, επέστρεψε στη μικρή επαρχιακή πόλη έξω από το Οντάριο, όπου γεννήθηκε και συνέχισε να γράφει και να ψάχνει την αυθεντικότητα στα κείμενα της. Αυτά πάντοτε εμπνέονταν από προσωπικά βιώματα, από τις ερωτικές αποτυχίες, την εξαπάτηση, την επιθυμία, τη σεξουαλικότητα, ακόμα κι από τα προβλήματα υγείας της. Για παράδειγμα όταν δημοσίευσε την ιστορία Free Radicals, στο New Yorker το 2008, παραδέχτηκε ότι και η ίδια είχε διαγνωστεί με καρκίνο.
Όπως είχε πει και στον Guardian το 2013, τη χρονιά που βραβεύτηκε με Νόμπελ, «γράφω προσωπικές ιστορίες όλη μου τη ζωή. Ελπίζω ότι γίνονται καλά αναγνώσματα. Ελπίζω ότι συγκινούν τους ανθρώπους».
Οι ατάκες της Alice Munro που θα σε βοηθήσουν να καταλάβεις τη ζωή και το έργο της
Η Alice Munro έζησε μία γεμάτη ζωή κι αυτές είναι οι καλύτερες ατάκες της γι’ αυτή όπως τις έγραψε στα έργα της κι όπως τις είπε στις συνεντεύξεις της:
«Λέμε για κάποια πράγματα ότι είναι ασυγχώρητα ή ότι ποτέ δεν θα συγχωρήσουμε τον εαυτό μας για κάτι. Αλλά το κάνουμε, το κάνουμε όλη την ώρα» – Dear Life, 2012.
«Η συνομιλία των φιλιών. Λεπτά, συναρπαστικά, ατρόμητα, μεταμορφωτικά» – Runaway, 2004.
«Όταν ζεις σε ένα μέρος όπως το Wingham, έχεις μία πολύ μικρή ευκαιρία να φύγεις από αυτό. Αν περιμένεις μέχρι τα 30 γίνεσαι πολύ ντροπαλός και γνωρίζεις ελάχιστα για τον κόσμο κι αυτό δεν συμβαίνει ποτέ. Οπότε έφυγα. Παντρεύτηκα κι αυτό ήταν μεγάλη τύχη» – Guardian, 2013.
«Η μνήμη είναι ο τρόπος με τον οποίο συνεχίζουμε να λέμε στον εαυτό μας τις ιστορίες μας – και να λέμε σε άλλους ανθρώπους μια κάπως διαφορετική εκδοχή των ιστοριών μας. Δύσκολα μπορούμε να διαχειριστούμε τη ζωή μας χωρίς μια ισχυρή συνεχή αφήγηση.» – Knopf Doubleway, 2010
«Τα βιβλία μου φαίνονταν μαγικά και ήθελα να είμαι μέρος της μαγείας» – The Guardian, 2013
«Ποτέ δεν είχα σκοπό να γίνω διηγηματογράφος, άρχισα να τα γράφω γιατί δεν είχα χρόνο να γράψω κάτι άλλο – είχα 3 παιδιά. Και μετά συνήθισα να γράφω ιστορίες, οπότε είδα το υλικό μου έτσι και τώρα δεν νομίζω ότι θα γράψω ποτέ μυθιστόρημα» – The New York Times, 1986
3 βιβλία της στα ελληνικά για να γνωρίσεις την «Καναδή Τσέχωφ»
Πάρα πολλή ευτυχία
Μια μητέρα λυτρώνεται με τον πλέον απρόσμενο τρόπο από τον αβάσταχτο πόνο που της προκάλεσε η απώλεια των τριών παιδιών της, μια νέα γυναίκα αντιδρά με έξυπνο, αν και όχι ακριβώς αξιοθαύμαστο τρόπο, στην ασυνήθιστη και ταπεινωτική αποπλάνηση που υπέστη, οι «βαθιές-τρύπες» ενός γάμου. Και στην ιστορία που έδωσε στο βιβλίο τον τίτλο του, συνοδεύουμε τη Σοφία Κοβαλέφσκι –μια Ρωσίδα εμιγκρέ και μαθηματικό του τέλους του 19ου αιώνα– σ’ ένα ταξίδι στο καταχείμωνο από τη Ριβιέρα, όπου επισκέπτεται τον εραστή της, στο Παρίσι, τη Γερμανία, τη Δανία, όπου έχει μια μοιραία συνάντηση με έναν ντόπιο γιατρό, και τέλος στη Σουηδία, όπου διδάσκει στο μοναδικό πανεπιστήμιο της Ευρώπης που δέχτηκε να προσλάβει γυναίκα μαθηματικό.
Μ’ αγαπάει δεν μ’ αγαπάει
9 ανθρώπινες ιστορίες ξετυλίγονται από την πένα της κορυφαίας διηγηματογράφου Alice Munro. Η μοίρα μιας ανύπαντρης οικονόμου αλλάζει απροσδόκητα από μια φάρσα. Μια φοιτήτρια ανακαλύπτει κατά την επίσκεψή της σε μια θεία της ένα μυστικό του παρελθόντος. Μια γυναίκα αναπολεί τη σύντομη ερωτική της συνάντηση με έναν άγνωστο και πώς αυτή η ανάμνηση την έχει στηρίξει σε όλη της τη ζωή. Η συγγραφέας μάς μεταφέρει σ’ έναν κόσμο όπου ένα απροσδόκητο γεγονός ή μια ξανακερδισμένη ανάμνηση μπορεί να φωτίσει την πορεία μιας ολόκληρης ζωής.
Η αγάπη μιας καλής γυναίκας
Μια επιλογή από τα καλύτερα και αντιπροσωπευτικότερα διηγήματα της νομπελίστριας συγγραφέα που περιλαμβάνονταν σε άλλες συλλογές της εκτός από αυτές που έχουν ήδη εκδοθεί στα ελληνικά.
Η βραβευμένη με Νόμπελ Λογοτεχνίας Alice Munro στα διηγήματα της συλλογής, εστιάζει σε συνηθισμένα πρόσωπα, άγρυπνα παρακολουθώντας και καταγράφοντας τις πιο άχαρες στιγμές, τις πιο κοινές χειρονομίες όμως κάθε ιστορίας της κρύβει το αίνιγμα, το ανείπωτο. Αφηγείται μεγάλες ιστορίες για ανθρώπους που οι ζωές τους είναι ολοφάνερα μικρές. Μιλάει για οικογενειακές οδύνες, για τη φτώχεια, την ασθένεια και τα γηρατειά, για τις συζυγικές, χαώδεις και όμως αναγκαίες, απιστίες, για τη σεξουαλική επιθυμία, για το διαζύγιο, για τη μητρότητα, τη σφραγισμένη από αμφιθυμία. Με τον τρόπο της, επιμένει ότι η ιστορία μιας δυστυχισμένης μεσήλικης νοικοκυράς είναι εξίσου σημαντική με την εξιστόρηση της αναζήτησης της λευκής φάλαινας από τον Άχαμπ. Και αδιάκοπα μας υπενθυμίζει την κλίμακα και τον σκοπό του διηγήματος: να αναμετρηθεί με το περιττό και να το κατατροπώσει, να αποκαλύψει το μυστήριο των πραγμάτων.
Στο βιβλίο περιλαμβάνεται συνέντευξη της συγγραφέα με αφορμή τη βράβευσή της με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2013.
