2 μισθοί, 2 παιδιά και 1 γιαγιά: Πάμε στοίχημα ότι μεγάλωσες σε οικογένεια sandwich και δεν το ξέρεις;
- 10 ΦΕΒ 2024
Όλοι έχουμε ζήσει το δικό μας μοντέλο sandwich family. Μεσηλικές γονείς που φροντίζουν τα παιδιά τους και τους ηλικιωμένους γονείς τους. Δεν είναι μια συγκεκριμένη γενιά, Μπορεί να είναι οι boomers γονείς μας, αλλά μπορεί να είναι και οι Gen X γονείς.
Η οικογένεια sandwich είναι πλέον (μεταπανδημικά) παγκόσμιο φαινόμενο και γεμάτη άγχος, στρες, υποχρεώσεις και χρέη. Πώς προέκυψε; Κάποτε η γυναίκα αποκτούσε το πρώτο της παιδί γύρω στα 20, αυτό σήμαινε ότι οι γονείς της ήταν γύρω στα 40 και δεν χρειαζόταν κάποιον να τους φροντίζει. Δεν το λέμε εμείς, υπάρχουν αποδείξεις και ονόματα. Οι γυναίκες αναβάλουν την απόκτηση παιδιού για διάφορους λόγους (όπως η εκπαίδευση, η καριέρα ή ακόμη η αδυναμία εύρεσης σωστού συντρόφου). Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής για τις γεννήσεις στην Ελλάδα, ο μέσος όρος ηλικίας των γυναικών που απέκτησαν το πρώτο τους παιδί το 2019 είναι περίπου τα 32 χρόνια, πολύ υψηλότερος από το 1979 που ήταν τα 22 τους χρόνια.
Άρα η sandwich οικογένεια συνδέεται και με το δημογραφικό πρόβλημα; Ναι. Κάνουμε λιγότερα παιδιά και σε μεγαλύτερη ηλικία (στην Ελλάδα έχει διαμορφωθεί ένα μεγάλο ποσοστό ατεκνίας, δηλαδή γυναικών που δεν γεννούν. Σήμερα είναι στο 24%. Και οι γυναίκες που γίνονται μητέρες άνω των 30 ετών την περίοδο 2016-2025 είναι στο 69%). Τι σημαίνει αυτό; Ότι μαζί με το παιδί πρέπει να φροντίσουμε και τους γονείς μας που είναι 60 (και βάλε). Δηλαδη οι sandwich γονείς φροντίζουν για τις οικονομικές και συναισθηματικές ανάγκες παιδιών και παππούδων. Είναι ένα νοικοκυριό για πολλές γενιές. Και αυτό δημιουργεί τεράστια οικονομικά βάρη στους σύγχρονους μεσήλικες.
Ο πληθυσμός γερνάει και η Gen Z αγωνίζεται (μάταια) να πετύχει την οικονομική ανεξαρτησία της. Αν είσαι 40 με 55 έχεις να φροντίσεις έναν η παραπάνω γονείς 65+ και ένα μικρό/ έφηβο/ 18χρονο παιδί. Στην Αμερική 1 στους 7 ενήλικες μέσης ηλικίας, φροντίζει έναν ηλικιωμένο γονέα κι ένα παιδί. Αλλά η μεγαλύτερη οικονομική πίεση ασκείται από τα ενήλικα παιδιά στους μεσήλικες γονείς.
Κάποιοι το ζούμε μέσα στο σπίτι μας, άλλοι το βλέπουμε στα σπίτια των φίλων ή συγγενών. 50χρονοι γονείς φροντίζουν τους 85χρονους ανοϊκούς γονείς τους. Αλλάζει η δυναμική της οικογένειας από μια ασθένεια. Στις οικογένειες sandwich η φροντίδα έπεφτε αποκλειστικά στη γυναίκα κατά το παρελθόν. Μια γυναίκα που ήταν εξαντλημένη και απογοητευμένη. Αυτό αλλάζει. Γιατί πολλοί ενήλικοι 18 ως 29 ζουν ή επιστρέφουν στο πατρικό εξαιτίας της οικονομικής κρίσης και του υψηλού κόστους ζωής (με 800€ μισθό δεν βγαίνει το ενοίκιο των 500€ για ένα δυάρι στο Παγκράτι).
Η οικογένεια sandwich προκαλεί κατάθλιψη;
Η χρήση αντικαταθλιπτικών αυξήθηκε κατά σχεδόν 2,5 φορές από το 2000 έως το 2020 σε 18 ευρωπαϊκές χώρες, σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Η αύξηση στην Ελλάδα είναι 248% την περίοδο 2000 με 2020 και βάσει δαπάνης (129 εκατ. δολ.) η χώρα καταλαμβάνει την 6η θέση επί συνόλου 21 κρατών. Αλλά η ευτυχία δεν συνδέεται με τη χρήση αντικαταθλιπτικών. Η Ισλανδία, η οποία ήταν η δεύτερη πιο ευτυχισμένη χώρα στον κόσμο το 2020 σύμφωνα με την World Happiness Report, έχει την υψηλότερη κατανάλωση αντικαταθλιπτικών στην Ευρώπη. Πάντως, ένα 15%των Ελλήνων αντιμετωπίζει αγχώδεις διαταραχές.
Τι ξέρουμε για το φαινόμενο sandwich οικογένεια;
Το 23% των ενήλικων στις Ηνωμένες Πολιτείες ανήκει στη γενιά sandwich (εδώ το λένε οι Forbes) και σε μια έρευνα του Policygenius Sandwich Generation πάνω από το 60% αγχώνεται με τα έξοδα αυτής της οικογένειας (τρομάζω με το πόσο μπορεί να κοστίζει μηνιαίως η συνύπαρξη τριών γενεών σε ένα σπίτι). Τα παιδιά ζητούν χρήμα, οι ηλικιωμένοι γονείς τον χρόνο των μεσήλικων φροντιστών. Και σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία η μεσήλικη μητέρα σε αυτή την οικογένεια αισθάνεται περισσότερο άγχος από κάθε άλλη ηλικιακή ομάδα. Υπέροχα #νοτ.
