Iryna Zarutska: Πώς ο φόνος μίας Ουκρανής προσφύγισσας «φουντώνει» το πολιτικό debate για την εγκληματικότητα
- 12 ΣΕΠ 2025
Η σοκαριστική σκηνή του μαχαιρώματος μέχρι θανάτου της 23χρονης Ουκρανής προσφύγισσας, Iryna Zarutska σε ένα τρένο στη Νότια Καρολίνα στις 22 Αυγούστου ρίχνει λάδι στη φωτιά του ήδη τεταμένου πολιτικού debate για την εγκληματικότητα στις πόλεις των ΗΠΑ, την ίδια στιγμή που ο Donald Trump συνεχίζει να επεκτείνει την ανάπτυξη της Εθνοφρουράς σε ολόκληρη τη χώρα. Ο θάνατος εργαλειοποιείται πολιτικά κάθε μέρα στις ΗΠΑ.
Ο 34χρονος Decarlos Brown που είναι ύποπτος για τον φόνο της, είναι ένας μαύρος άντρας με ποινικό μητρώο και διαγνωσμένη ψυχική διαταραχή. Η -όπως φαίνεται απρόκλητη- φονική επίθεση συνέβη σε ένα μέσο μαζικής μεταφοράς σε ένα αστικό κέντρο (την πόλη Σαρλότ) και καταγράφηκε από κάμερες ασφαλείας. Η Iryna Zarutska είχε όλα όσα χρειαζόταν για να γίνει poster girl της άκρας δεξιάς για τα θύματα της βίας στους δρόμους των ΗΠΑ. O ύποπτος για τον φόνο της είναι ένας μαύρος άντρας, ήταν λευκή ξανθιά και νέα γυναίκα και ήταν και επιζώσα του πολέμου της Ρωσίας- Ουκρανίας.
Η είδηση του θανάτου της καθυστέρησε να καλυφθεί από τα Media, καθώς το βίντεο από τις κάμερες ασφαλείας δεν δόθηκε στη δημοσιότητα πριν από τις 5 Σεπτεμβρίου. Είχε ήδη γίνει viral στα social media και αυτό οδήγησε σε αντιδράσεις του κοινού που κατηγόρησε τον Τύπο ότι προσπάθησε να «θάψει το θέμα».
Ο συντηρητικός ακτιβιστής Charlie Kirk, πριν δολοφονηθεί εν ψυχρώ ενώ συζητούσε για την ελεύθερη οπλοκατοχή σε πανεπιστήμιο των ΗΠΑ, είχε αναφερθεί στον φόνο της Iryna Zarutska, αναφερόμενος στα φυλετικά χαρακτηριστικά δράστη και θύματος και την ανάγκη να πολιτικοποιηθεί ο φόνος της.
«Αυτή ήταν μία από τις πιο ψυχρές και ανούσιες δολοφονίες που έχω δει ποτέ. Δεν είχε καμία απολύτως αλληλεπίδραση με αυτόν τον άντρα. Καθόταν απλώς, ασχολούμενη με τη δική της ζωή, και εκείνος βγάζει ένα μαχαίρι και αποφασίζει να τη μαχαιρώσει. Το λέω αυτό με κάποιο βάρος. Δεν μου αρέσει να πολιτικοποιώ τέτοιες καταστάσεις, αλλά αυτό είναι αναγκαίο, γιατί υπάρχουν τόσες δυναμικές που εμπλέκονται εδώ. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουμε, ο δράστης είπε: “Πέτυχα εκείνο το λευκό κορίτσι.” Ο ίδιος ο δράστης προσέδωσε φυλετική διάσταση στην πράξη του. Αν θέλουμε να αλλάξουν τα πράγματα, είναι 100% αναγκαίο να πολιτικοποιήσουμε τη χωρίς νόημα δολοφονία της Iryna Zarutska, γιατί ήταν η πολιτική που επέτρεψε σε ένα άγριο τέρας με 14 προηγούμενες καταδίκες να κυκλοφορεί ελεύθερος στους δρόμους και να τη σκοτώσει», ανέφερε σε βίντεο στο οποίο μιλούσε για το θύμα.
Οι προσπάθειες ο φόνος της Zarutska να πολιτικοποιηθεί δημιουργούν θόρυβο. Αυτά είναι όσα ξέρουμε γι’ αυτή την τραγική υπόθεση, που το μόνο σίγουρο είναι ότι μαρτυρά κάτι πολύ αληθινό: Η βία δεν μας σοκάρει πια ακόμα κι αν συμβαίνει δίπλα μας.
Η Iryna Zarutska είχε ξεκινήσει μία νέα ζωή στις ΗΠΑ
Γεννήθηκε το 2002 στο Κίεβο και το 2022 έφυγε από την Ουκρανία με τη μητέρα, την αδερφή και τον αδερφό της λόγω του πολέμου. Σύμφωνα με τη νεκρολογία της «είχε αγκαλιάσει γρήγορα τη νέα της ζωή στις ΗΠΑ», μιλώντας τέλεια τη γλώσσα σε μικρό χρονικό διάστημα. «Είχε ήδη πτυχίο στην αποκατάσταση έργων τέχνης από το Κίεβο και στις ΗΠΑ σπούδαζε στο Κοινοτικό Κολέγιο Rowan- Cabarrus για να γίνει βοηθός κτηνιάτρου». Δούλευε σε ένα εστιατόριο.
Ο φόνος της δεν αντανακλά τα στατιστικά για την εγκληματικότητα στη Νότια Καρολίνα
Μπορεί ο Donald Trump να σχολίασε «όταν έχεις φρικτούς φόνους πρέπει να πάρεις φρικτά μέτρα» και «το αίμα της είναι στα χέρια των Δημοκρατικών που αρνούνται να βάλουν στη φυλακή τους κακούς ανθρώπους» όπως και «η Νότια Καρολίνα και κάθε Πολιτεία, χρειάζεται ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΤΑΞΗ και μόνο οι Ρεπουμπλικάνοι μπορούν να της τα δώσουν», αλλά η βία δεν είναι σε κάποια έξαρση στη συγκεκριμένη πολιτεία.
Όπως αναφέρει το Rolling Stone, τον Ιούλιο το CMPD έδωσε στη δημοσιότητα στατιστικά για το πρώτο μισό του 2025 που δείχνουν 25% μείωση στο βίαιο έγκλημα στη Νότιο Καρολίνα, συγκριτικά με την ίδια περίοδο του 2024, και 29% μείωση στις δολοφονίες.
Τα στατιστικά που αφορούν τα εγκλήματα στα ΜΜΜ, έχουν μειωθεί επίσης σημαντικά από την πανδημία και μετά.
Τι έκανε ο Τύπος
«Επιπλέον, πού είναι η οργή των Mainstream Media γι’ αυτή τη φρικτή τραγωδία;» αναρωτιέται σε post του στο Truth Social ο Donald Trump. Influencers της δεξιάς στις ΗΠΑ έκαναν σχόλια για τη διαφορά στην κάλυψη των ΜΜΕ για τον φόνο της Irina Zarutska συγκριτικά με τον φόνο του George Floyd από αστυνομικό το 2020, θέλοντας να τονίσουν ότι τα Media προσπάθησαν να ασποσιωπήσουν το έγκλημα. Στην πραγματικότητα το τραγικό περιστατικό καλύφθηκε από τοπικά Μέσα και η δημοσίευση του βίντεο ήταν που το έκανε δυνατό να καλυφθεί σε ευρύτερο επίπεδο.
Το φαινόμενο του bystander effect
Περισσότερο από το να δαιμονοποιούμε τις ψυχικές διαταραχές (ο Donald Trump αποκάλεσε τον ύποπτο για τον φόνο «διαταραγμένο παράφρονα» θα έπρεπε να μιλήσουμε για το πώς η βία έχει κανονικοποιηθεί σε τέτοιο βαθμό που ένα βίντεο όπως αυτό του φόνου της Iryna Zarutska προβάλλεται παντού στα social media και ίσως το βλέπουμε χωρίς να ανοίγει καν διάπλατα το στόμα μας από τη φρίκη. Όπως ακριβώς οι γύρω της δεν αντέδρασαν καθόλου στην επίθεση που δέχτηκε είτε κατάλαβαν ότι ήταν φονική είτε όχι.
Charlotte Area Transit System via AP Images
Οι κοινωνικοί ψυχολόγοι John M. Darley και Bibb Latane το 1968 ξεκίνησαν μία σειρά πειραμάτων που κατέληξαν σε ένα από τα πιο δυνατά και πιο σταθερά αποτελέσματα στην κοινωνική ψυχολογία. Σε ένα τυπικό πείραμά τους οι συμμετέχοντες είναι είτε μόνοι τους είτε ανάμεσα σε ένα γκρουπ ανθρώπων. Μία έκτακτη ανάγκη παρουσιάζεται και οι ερευνητές μετρούν πόσο τους παίρνει να παρέμβουν, αν παρέμβουν. Τα πειράματα έχουν δείξει ότι η παρουσία άλλων ανθρώπων δεν σημαίνει και προσφορά βοήθειας, συχνά σε μεγάλο βαθμό. Το bystander effect είναι το φαινόμενο κατά το οποίο τα άτομα είναι λιγότερο πιθανό να βοηθήσουν κάποιον σε ανάγκη όταν άλλοι άνθρωποι είναι παρόντες στο περιστατικό. Κάτι σαν την περίπτωση του φόνου της Iryna Zarutska δηλαδή.
Ίσως η αλληλεγγύη να μπορούσε να σώσει την Iryna Zarutska ίσως και όχι. Σίγουρα η αλληλεγγύη μπορεί να γίνει ένα μέτρο προστασίας κατά της ακραίας ρητορικής που κατηγοριοποιεί τους ανθρώπους ανάλογα με το φύλο τους, την εθνικότητά τους, το ιατρικό τους ιστορικό, κρίνοντας κάποιους «κατάλληλους» για προστασία και άλλους για τον Καιάδα. Ίσως είναι μέτρο προστασίας για την αναγνώριση της εργαλειοποίησης δολοφονιών για πολιτικούς σκοπούς. Ας μην την ξεχνάμε.
