Η καθημερινή συνήθεια που σε κάνει να χάνεις τη συγκέντρωση και τη μνήμη σου (και είναι εθιστική σαν ναρκωτικό)
- 1 ΔΕΚ 2025
Στην εποχή όπου το smartphone είναι προέκταση του χεριού μας, οι περισσότεροι πιστεύουμε πως το κοιτάμε «λίγο». Κι όμως, οι έρευνες δείχνουν ότι το κάνουμε δεκάδες ακόμα και εκατοντάδες φορές κάθε μέρα, συχνά χωρίς καν να το συνειδητοποιούμε.
Αυτή η φαινομενικά αθώα συνήθεια μπορεί να αποδειχθεί ύπουλος εχθρός της μνήμης, της συγκέντρωσης και της παραγωγικότητάς μας. Ας δούμε τι πραγματικά συμβαίνει στον εγκέφαλο όταν δεν αφήνουμε το κινητό από τα χέρια μας.
Μια καθημερινή συνήθεια που μας ελέγχει
Όπως αναδεικνύουν έρευνες από πανεπιστήμια σε Ηνωμένο Βασίλειο και Νότια Κορέα, το να κοιτάμε το κινητό πάνω από 110 φορές την ημέρα, είναι ένδειξη προβληματικής χρήσης. Οι περισσότεροι από εμάς ξεπερνάμε αυτό το όριο χωρίς δεύτερη σκέψη.
Ο ψυχολόγος Larry Rosen, σε 8ετή μελέτη, παρατήρησε ότι Gen Z και millennials, ξεκλειδώνουν το κινητό από 50 έως και πάνω από 100 φορές ημερησίως. Δηλαδή κάθε 10-20 λεπτά όταν είναι ξύπνιοι. Και το πιο ενδιαφέρον; Πιστεύουμε πως το κάνουμε μόλις 10 φορές τη μέρα.
Η εξάρτηση ξεκινά από το πρωί
iStock
Σε σχετική έρευνα στοιχεία δείχνουν ότι:
- 66% των Αμερικανών κοιτούν το κινητό μέσα στα πρώτα 10 λεπτά μετά το ξύπνημα
- 62% το ελέγχουν λίγο πριν κοιμηθούν
- 8 στους 10 το έχουν στο υπνοδωμάτιο, συνήθως ακριβώς δίπλα τους
Αυτό δεν είναι τυχαίο. Όπως εξηγεί η Anna Lembke, καθηγήτρια ψυχιατρικής στο Stanford, το smartphone ενεργοποιεί τα ίδια κυκλώματα ανταμοιβής με το αλκοόλ και τα ναρκωτικά. Δημιουργεί έναν «εθιστικό βρόχο»: Ελέγχω χωρίς λόγο, νιώθω καλά, θέλω να ξαναελέγξω. Και όταν δεν το κάνω; Εμφανίζονται σημάδια στέρησης.
Πώς καταστρέφεται η συγκέντρωση;
Έρευνα του Singapore Management University, έδειξε ότι τα συχνά, μικρά διαλείμματα για να κοιτάξουμε το κινητό προκαλούν πολύ περισσότερα κενά μνήμης και προσοχής απ’ ό,τι ο συνολικός χρόνος οθόνης.
Ο λόγος; Κάθε ξεκλείδωμα υποχρεώνει τον εγκέφαλο να αλλάξει άμεσα δραστηριότητα. Το συνεχές “task-switching”, το να κάνεις συνεχώς κάτι διαφορετικό, μειώνει τη συγκέντρωση και μπορεί να κόψει την παραγωγικότητα έως και 80%.
Στην καθημερινότητα αυτό φαίνεται ξεκάθαρα:
- Πάνω από τους μισούς ανθρώπους κοιτούν το κινητό ενώ τρώνε ή είναι με παρέα.
- Σε μια απλή 30λεπτη επαγγελματική συνάντηση, 1 στους 4 το τσεκάρει τουλάχιστον μια φορά.
- Μετά από κάθε τέτοια διακοπή, χρειάζονται 25+ λεπτά για να επανέλθει η προσοχή.
Δεν είναι «πρόβλημα των νέων»
Από όταν μπήκαν τα smartphone στη ζωή μας, η καθημερινότητά μας άλλαξε οριστικά. Σήμερα, σχεδόν όλοι οι ενήλικες χρησιμοποιούν smartphone και το 90% μπαίνουν καθημερινά στο διαδίκτυο. Οι γενεακές διαφορές σχεδόν έχουν εξαφανιστεί. Όλοι πλέον είμαστε εξαρτημένοι στην άμεση, ψηφιακή σύνδεση.
Το πιο εντυπωσιακό εύρημα έρχεται από τη Γερμανία: Ερευνητές του Πανεπιστημίου Heidelberg διαπίστωσαν ότι μόλις 72 ώρες χωρίς smartphone, ο εγκέφαλος παρουσιάζει μοτίβα παρόμοια με στέρηση ουσιών, μια ένδειξη πόσο βαθιά είναι η εξάρτηση.
Πώς μπορείς να «σπάσεις» αυτή τη συνήθεια;
Οι ειδικοί προτείνουν απλά, αλλά αποτελεσματικά βήματα:
- Κλείσε ειδοποιήσεις που δεν είναι απαραίτητες
- Διέγραψε εφαρμογές που απορροφούν άσκοπα χρόνο
- Βάλε το κινητό σε grayscale (μειώνει την ελκυστικότητα)
- Κλείνε εντελώς τη συσκευή ανάμεσα σε δραστηριότητες
- Άφησε το κινητό σου σπίτι κάποιες φορές
- Όρισε «τεχνολογικά διαλείμματα»
Το πρόβλημα δεν είναι πόση ώρα περνάμε στην οθόνη, αλλά πόσο συχνά διακόπτουμε τη ροή της ημέρας για μια «γρήγορη ματιά». Αυτή η τόσο κοινή συνήθεια είναι που καταστρέφουν τη μνήμη, τη συγκέντρωση και τη διαύγειά μας. Όσο μειώνεται η συχνότητα ελέγχων, ο εγκέφαλος ξεκινά να επαναρρυθμίζει τα κυκλώματα ανταμοιβής του και να μειώνει την εξάρτηση.
Το smartphone είναι εργαλείο και η επανάκτηση του ελέγχου ξεκινά από ένα απλό βήμα: να μειώσουμε τις αυτόματες, μηχανικές «ματιές» που μας αποσπούν χωρίς λόγο.
