ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

90.000€ ή εκτέλεση: Μια φτωχή, ανήλικη νύφη που δεν σκότωσε τον βίαιο σύζυγό της θα κρεμαστεί στο Ιράν

AP Photo/Lefteris Pitarakis

Η Goli Kouhkan, μια 25χρονη γυναίκα από το βόρειο Ιράν που δεν έχει επίσημα χαρτιά (ταυτότητα, διαβατήριο) βρίσκεται στην πτέρυγα των μελλοθανάτων στην κεντρική φυλακή του Gorgan και πρόκειται να εκτελεστεί τον Δεκέμβριο για το φόνο του κακοποιητικού συζύγου της, εάν δεν καταφέρει να συγκεντρώσει τα 90.000 ευρώ για την αποζημίωση αίματος που απαιτεί η οικογένεια του θύματος. Η ιστορία της είναι η απόδειξη ότι στο Ιράν οι γυναίκες δεν έχουν δικαίωμα να ζουν.

Η Goli Kouhkan υπέστη σωματική και συναισθηματική κακοποίηση για χρόνια μέσα στο γάμο της 

Η 25χρονη βρίσκεται στην πτέρυγα των μελλοθανάτων στις κεντρικές φυλακές στο βόρειο Ιράν τα τελευταία 7 χρόνια. Ήταν 18 ετών όταν συνελήφθη για τον θάνατο του συζύγου της τον Μάιο του 2018 και καταδικάστηκε σε qisas (αντίποινα σε είδος) για συμμετοχή στη δολοφονία. Η γυναίκα αναγκάστηκε να παντρευτεί με τη βία σε ηλικία 12 ετών και βίωνε για χρόνια σωματική και ψυχολογική βία. Στο δικαστήριο, δεν ελήφθη υπόψη η ηλικία της Goli Kouhkan όταν τελέστηκε ο γάμος, το ιστορικό ενδοοικογενειακής βίας ή το γεγονός ότι δεν είχε πρόσβαση σε δικηγόρο κατά τη σύλληψη και την ανάκρισή της και ήταν αναλφάβητη εκείνη την εποχή.

Στο Ιράν, ο γάμος ανήλικων κοριτσιών είναι νόμιμος και υπάρχει περιορισμένη νομική προστασία κατά της ενδοοικογενειακής βίας. Η 25χρονη μελλοθάνατη ανήκει σε μια εθνοτική μειονότητα, είναι γυναίκα και φτωχή. Οι γυναίκες της μειονότητας της δεν έχουν δικαιώματα, πρέπει να υπακούν στους συζύγους τους και δεν πηγαίνουν ποτέ στο σχολείο. Οι οικογένειες παντρεύουν κορίτσια λόγω φτώχειας. Στην ιρανική κοινωνία, η ζωή της δεν θεωρείται σημαντική. Το ποσό της αποζημίωσης που ορίστηκε για την υπόθεσή της είναι ένα αδύνατο ποσό για μια νεαρή, γυναίκα από τη μειονότητα των Baluch από ένα μειονεκτικό υπόβαθρο που έχει επίσης απορριφθεί από την οικογένειά της.

Η ιστορία της Goli Kouhkan δεν είναι μια μεμονωμένη περίπτωση στο Ιράν

Ήταν 12 ετών όταν αναγκάστηκε να παντρευτεί τον ξάδελφό της. Ένα χρόνο αργότερα, γέννησε τον γιο της στο σπίτι χωρίς ιατρική περίθαλψη. Ενώ ήταν έγκυος, αναγκάστηκε να κάνει βαριές αγροτικές και οικιακές εργασίες και υπέστη σωματική βία από τον σύζυγό της, ο οποίος την ανάγκασε να διακόψει την επαφή της με την οικογένεια και τους φίλους της. Κάθε προσπάθεια να φύγει ήταν ανεπιτυχής λόγω κοινωνικών παραγόντων. Κάποτε, όταν δραπέτευσε και πήγε στο σπίτι των γονιών της, ο πατέρας της τής είπε: «Έδωσα την κόρη μου με ένα λευκό φόρεμα, θα γυρίσεις με σάβανο».

Την ημέρα που σκοτώθηκε ο σύζυγός της, τον βρήκε να χτυπάει βάναυσα τον 5χρονο γιο της. Απελπισμένη και αβοήθητη, κάλεσε έναν ξάδερφό της για βοήθεια. Όταν έφτασε, ξέσπασε καβγάς που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο του συζύγου της. Η Goli Kouhkan κάλεσε ασθενοφόρο και είπε στις αρχές τι είχε συμβεί. Τόσο η ίδια όσο και ο ξάδερφός της συνελήφθησαν. Κατά τη διάρκεια ανακρίσεων στο Ιράν, δεν είχε ούτε δικηγόρο ούτε γνώση των δικαιωμάτων της, ανέλαβε πλήρως την ευθύνη για τη δολοφονία υπό ψυχολογική πίεση και απειλές. Αυτή η «ομολογία» αργότερα αποτέλεσε τη βάση για την επιβολή της θανατικής ποινής και στους 2 κατηγορούμενους, χωρίς το δικαστήριο να εξετάσει δεόντως το πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας ή τις ιδιαίτερες περιστάσεις της.

Παρόλο που οι δικαστές επιδίκασαν στην Goli Kouhkan την καταδίκη σε θάνατο δι’ απαγχονισμού, σύμφωνα με την ιρανική νομοθεσία, η οικογένεια του θύματος μπορεί να της δώσει χάρη με αντάλλαγμα blood money, δηλαδή αποζημίωση που καταβάλλεται σε περιπτώσεις δολοφονίας ή σωματικής βλάβης. Είναι απίθανο να της επιτραπεί να επικοινωνήσει με τον γιο της, που τώρα είναι 11 ετών και μεγαλώνει με τους παππούδες του από την πλευρά του πατέρα του. Οι κατηγορούμενες γυναίκες εκτελούνται επειδή δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να πληρώσουν τα χρήματα για το αίμα. Σε περίπτωση που η οικογένεια του θύματος επιλέξει την εκτέλεση, όχι μόνο ενθαρρύνεται να παραστεί, αλλά και να πραγματοποιήσει η ίδια την εκτέλεση.

Στο Ιράν, τουλάχιστον 31 γυναίκες εκτελέστηκαν το 2024, ο υψηλότερος αριθμός καταγεγραμμένων εκτελέσεων γυναικών εδώ και περισσότερα από 15 χρόνια. Τουλάχιστον 37 γυναίκες έχουν εκτελεστεί μέχρι στιγμής το 2025. Τους πρώτους 9 μήνες του 2025 , τουλάχιστον 457 άτομα εκτελέστηκαν για κατηγορίες δολοφονίας στο Ιράν.