“Η κίτρινη ταπετσαρία”: Ένα έργο- φόρος τιμής για το φεμινιστικό κίνημα

Το κλασσικό διήγημα της γοτθικής λογοτεχνίας γράφτηκε το 1890 και η θεατρική διασκευή της Μαρίας Μαλταμπέ το φέρνει μέχρι τις μέρες μας ως αφιερωμένο σε όλες τις γυναίκες, όλων των εποχών, φορτωμένο με μια λυπηρή διαχρονικότητα, όχι εξαιτίας των βημάτων που έχουν γίνει αλλά εξαιτίας των βημάτων που πρέπει ακόμα να γίνουν προκειμένου η γυναίκα να σταθεί στα πόδια της ως ισότιμο μέλος της ανθρωπότητας.

Μία γυναίκα έχει μόλις γεννήσει και οι ορμόνες της δεν έχουν ακόμα επανέλθει, δημιουργώντας αυτό που λέγεται επιλόχεια κατάθλιψη. Μία γυναίκα που της αρέσει να γράφει αλλά ο σύζυγος-γιατρός, με τις πατριαρχικές αντιλήψεις του δεν έχει υπόψιν του ότι τα χαρίσματα θεραπεύουν και δεν της το επιτρέπει. Ονομάζει την διαταραχή της “προσωρινή νευρική κατάπτωση” και της επιβάλλει τους δικούς του κώδικες θεραπείας και τις απαγορεύσεις που εκείνος πιστεύει. Όλα αυτά στο όνομα της αγάπης, της φροντίδας και του ενδιαφέροντος. Και κυρίως της αυθεντίας. Εκείνη εγκλωβισμένη μέσα στο δωμάτιο με την κίτρινη ταπετσαρία, σκέφτεται φωναχτά και μονολογεί απευθυνόμενη στον εαυτό της αρχικά.

Σταδιακά αρχίζει να προσωποποιεί την κίτρινη ταπετσαρία, να της δίνει ταυτότητα. Η ταπετσαρία γίνεται γυναίκα, πολλές γυναίκες, όλες οι γυναίκες μαζί, για να αναδυθεί μέσα από όλες τις γυναίκες του κόσμου ο εσωτερικός εαυτός της. Η κίτρινη ταπετσαρία γίνεται ο καθρέφτης όπου μέσα του βλέπει τον εαυτό της που κάτι θέλει να της πει, κάτι της ψιθυρίζει, τις νύχτες όταν όλοι κοιμούνται, όταν όλα ησυχάζουν και μπορούν να ακουστούν οι μέσα κόσμοι.

Αυτός ο εαυτός που στέκεται λίγο πιο πάνω από τις καταστάσεις τις επίγειες, διαθέτει τη δύναμη την ξεχασμένη από μας κι εκφραζόμενος μέσα από τις σκιές της ταπετσαρίας, γίνεται η θεραπεία και η απελευθέρωσή της από τα πατριαρχικά δεσμά της συζυγικής σχέσης. Την κακοποιητική αγάπη και φροντίδα του συζύγου-γιατρού-ειδήμονα και τον βαρύ ίσκιο του πάνω στην ελεύθερη έκφραση της.

Η Μαρία Μαλταμπέ βουτώντας μέσα στο εξαιρετικό έργο της Πέρκινς, δίνει μια ερμηνευτική μάχη μ’ ένα δύσκολο, εσωτερικό και γεμάτο συναισθήματα κείμενο, που επί πλέον είναι και μονόλογος (που δεν έχεις από πουθενά να κρατηθείς) και την κερδίζει. Η βαθιά ευαισθησία με την οποία προσεγγίζει τον μονόλογο, η εκφραστικότητα με την οποία κάνει διάφανη την απόγνωση και τη μοναξιά της, οι κινήσεις της, χαριτωμένες ή νευρικές ή θυμωμένες, κάνουν την ερμηνεία της συγκινητική, αφοπλιστικά αληθινή κι εντέλει συνταρακτική.

Η ποίηση που αναδύεται από το κείμενο, δένει αρμονικά με το ύφος και την ποιότητα της Μαλταμπέ και δίνει στην ταπετσαρία σαν σκηνικό αλλά και σε ολόκληρη την παράσταση μια ιδιαίτερη εικαστικότητα.

Το ότι και η συγγραφέας πέρασε επιλόχεια κατάθλιψη και το διήγημα της είναι βιωματικό, του χαρίζει αυτή την λαμπρότητα της αδιαμφισβήτητης αλήθειας που ανοίγει χώρο μέσα σου κι εγγράφεται ως αποτύπωμα αυθεντικότητας.

Η χειραγώγηση της γυναίκας μέσα από τα δικαιώματα που δίνει το πατριαρχικό καθεστώς στο ανδρικό φύλο, η ανελευθερία των γυναικών που πίστεψαν στην αντρική δύναμη ξεχνώντας την δική τους κι αυτοπαγιδεύτηκαν, το αναφαίρετο δικαίωμα μιας γυναίκας να ορίζει τα συναισθήματα της, το σώμα της, τον ψυχισμό της και να μπορεί να κάνει επιλογές, είναι μερικοί από τους οδοδείκτες του κειμένου.

Η σκηνοθετική γραμμή της Minutoli κινείται με ακρίβεια και υποδειγματική συνέπεια μέσα στους συναισθηματικούς δρόμους της ηρωίδας, μέσα στις αντιφάσεις στις αμφιθυμίες και στα αδιέξοδα της και στήνει έναν από τους πιο δυνατούς, τους πιο ενδιαφέροντες και πιο ευαίσθητους θεατρικούς μονολόγους που έχω δει.

Σημαντική η μουσική του Γιώργου Βαρσαμάκη, είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας. Μελωδικά μελαγχολική στις σχετικά ήρεμες στιγμές κι έντονη σαν κραυγή απελπισίας στις ταραγμένες, χαρίζει στη παράσταση ποιητικότητα και ροή.

Εντυπωσιακή η δουλειά στους φωτισμούς.Τα φώτα και οι σκιάσεις τους είναι ένα ζωντανό μέρος της παράστασης που μιλά, επικοινωνεί με τους θεατές, φανερώνει ή κρύβει πράγματα, συμπαραστέκεται, συμβαδίζει, συμπρωταγωνιστεί.

Το περίτεχνο και με συγκλονιστική λεπτομέρεια φτιαγμένο σκηνικό της κίτρινης ταπετσαρίας είναι μια έμπνευση του Βαγγέλη Αγναντόπουλου. Στην τελική του αποδόμηση φαίνεται καθαρά η ομορφιά και η εντυπωσιακή λεπτομέρειά του.

Στο θέατρο Αλκμήνη, είδα μια παράσταση προσεγμένη σε όλα τα μέρη της με μεράκι και πάθος, και μια ηθοποιό που έπαιξε καταθέτοντας κομμάτια από την ψυχή της.