Το “YOU” του Netflix μάς θυμίζει ότι η κουλτούρα των soft boys είναι εξίσου επικίνδυνη με την τοξική αρρενωπότητα
- 5 ΜΑΙ 2025
Έχεις ποτέ αναρωτηθεί γιατί κάποιοι χαρακτήρες στις σειρές ή στις ταινίες που υποτίθεται πως είναι «ρομαντικοί», τελικά σε κάνουν να νιώθεις άβολα; Όχι γιατί είναι κακοί με προφανή τρόπο, αλλά γιατί κάτι στη συμπεριφορά τους – αυτό το «κάτι» που δεν μπορείς ακριβώς να προσδιορίσεις – είναι απλώς… λάθος. Καλωσήρθες στον κόσμο της ρομαντικοποιημένης τοξικής αρρενωπότητας, όπου η επικίνδυνη συμπεριφορά ντύνεται με την προβιά του «καλού παιδιού».
Η σειρά YOU του Netflix είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Με έναν πρωταγωνιστή όπως ο Joe Goldberg, που κρατάει βιβλία στο χέρι και μαγειρεύει δείπνα υπό το φως των κεριών, ποια δεν θα γοητευόταν; Εκτός αν γνωρίζεις, φυσικά, ότι είναι και κατά συρροή δολοφόνος. Παρακάτω βουτάμε στο σκοτεινό βάθος της pop κουλτούρας και του πώς οι «καλοί τύποι» των οθονών μας, πολλές φορές καμουφλάρουν μια επικίνδυνη πραγματικότητα. Αλλά το θέμα δεν είναι μόνο η ψυχαγωγία είναι η επίδρασή της στην κοινωνία. Και αυτό, είναι κάτι που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε.
Το YOU και το φαινόμενο του Soft boy μισογυνισμού
Στο YOU του Netflix, ο Joe Goldberg είναι το απόλυτο παράδειγμα του soft boy, ενός «μαλακού» άντρα που γίνεται απειλητικός με τη μάσκα του σωτήρα. Είναι εκεί για να στηρίξει τη γυναίκα του, δεν έχει πρόβλημα με τη δύναμή της μέχρι να διαταραχτεί η ισορροπία. Μέχρι εκείνη να μην τον θέλει πια.
Όπως σημειώνουν οι ειδικοί, τέτοιες προσωπικότητες ζουν σε έναν διπολικό κόσμο: είτε είσαι θεά είτε απογοήτευση. Η μετάβαση από το ένα στο άλλο γίνεται με απρόβλεπτο τρόπο, και πίσω από κάθε ρομαντική χειρονομία μπορεί να καραδοκεί μια έκρηξη ελέγχου και χειραγώγησης.
Ο όρος soft boy έχει αποκτήσει ιδιαίτερο βάρος στην εποχή των dating apps και των memes. Πρόκειται για τον τύπο που μοιάζει να είναι «καλό παιδί»: μιλά για τα συναισθήματά του, λατρεύει τον κινηματογράφο και τις τέχνες, αλλά καταλήγει να χρησιμοποιεί αυτά τα χαρακτηριστικά σαν παγίδα. Όχι γιατί φοράει μάσκα επίτηδες, αλλά επειδή πιστεύει ακράδαντα ότι είναι σωστός, ακόμη κι όταν φέρεται χειριστικά ή βίαια.
Πέρα από το YOU
Η ρομαντικοποίηση της τοξικής συμπεριφοράς δεν είναι προνόμιο μιας μόνο σειράς. Μια ματιά σε διάφορα μέσα αποκαλύπτει μοτίβα:
Στο iconic 500 Days of Summer ο Tom παρουσιάζεται ως αθώο θύμα, ενώ στην πραγματικότητα προβάλλει εξιδανικευμένες προσδοκίες πάνω στη Summer, αγνοώντας την πραγματική της προσωπικότητα. Μια από τις μεγαλύτερες κινηματογραφικές εμπορικές επιτυχίες των ’00s το Twilight, ο Edward Cullen ελέγχει ποιοι μιλάνε με τη Bella, παρακολουθεί τον ύπνο της, και παρ’ όλα αυτά θεωρείται «ρομαντικός ήρωας». Αντίστοιχα παραδείγματα θα βρεις σε διαφημίσεις ή και μουσικά βίντεο, όπου το «κυνήγι» μιας γυναίκας προβάλλεται σαν απόδειξη πάθους, αντί για ένδειξη παρενοχλητικής εμμονής.
Αυτό που κάνει αυτές τις απεικονίσεις επικίνδυνες, σύμφωνα με έρευνες από το Journal of Interpersonal Violence (2021), είναι η κανονικοποίηση της ψυχολογικής βίας ως μέρος του έρωτα.
Όταν μεγαλώνουμε βομβαρδιζόμενοι με μηνύματα ότι η ζήλια, η κτητικότητα ή ο έλεγχος είναι ένδειξη αφοσίωσης, έχουμε πρόβλημα.
Η ψευδαίσθηση του «κανονικού»
Το χειρότερο στην υπόθεση δεν είναι οι καθαρά βίαιες σκηνές. Είναι η γκρίζα ζώνη: όταν δεν είσαι σίγουρη/ος αν αυτό που βιώνεις είναι ρομαντισμός ή συναισθηματικός εκβιασμός. Η γκρίζα ζώνη του: «Εγώ είμαι καλό παιδί, δεν θα σε πλήγωνα ποτέ». Ή: «Μα γιατί φέρεσαι έτσι; Σου προσφέρω τα πάντα». Αυτή η συναισθηματική υποχρέωση – ότι επειδή κάποιος είναι «καλός μαζί σου», του χρωστάς κάτι – είναι μια από τις πιο ύπουλες μορφές τοξικής συμπεριφοράς.
Και το βλέπουμε όλο και περισσότερο στην pop κουλτούρα: οι «ήρωες» δεν σηκώνουν χέρι, αλλά ψιθυρίζουν λόγια που μένουν στο μυαλό σαν μικρές νάρκες. Η κακοποίηση, έχει πολλές μορφές.
Τι μπορεί να αλλάξει;
Όχι, δεν χρειάζεται να κάψουμε τα DVD του Twilight. Δεν χρειάζεται να λογοκρίνουμε τα πάντα, ούτε να σταματήσουμε να καταναλώνουμε pop κουλτούρα. Όμως, όπως συμφωνούν και οι ειδικοί, υπάρχει κάτι άλλο πιο ουσιαστικό: εκπαίδευση στην αναγνώριση αυτών των μοτίβων. Σύμφωνα με τους ειδικούς η αλλαγή έρχεται όταν οι άνθρωποι – ειδικά οι νέοι – μάθουν να εντοπίζουν red flags, όπως:
- Εξιδανίκευση από το πρώτο ραντεβού.
- Ζήλια μεταμφιεσμένη σε φροντίδα.
- Απαίτηση αποκλειστικότητας από πολύ νωρίς.
- Σχόλια για το τι φοράς, με ποιους μιλάς, πού πας.
Η λύση δεν είναι να φοβόμαστε τους πάντες, αλλά να εκπαιδευτούμε να διαβάζουμε πίσω από τις λέξεις. Το ίδιο ισχύει και για τη μυθοπλασία: μπορούμε να απολαμβάνουμε σειρές όπως το YOU, αλλά με τα μάτια ανοιχτά. Και ίσως, όταν ξαναδείς τον Joe Goldberg να διαβάζει Marcel Proust, ενώ σκοτώνει με το άλλο χέρι, να καταλάβεις ότι δεν είναι απλώς «παρεξηγημένος».
Η pop κουλτούρα μπορεί να είναι καθρέφτης, αλλά και φίλτρο. Και κάποιες φορές αυτό το φίλτρο μαλακώνει επικίνδυνα σκληρές συμπεριφορές. Το ζητούμενο δεν είναι η απαγόρευση, αλλά η συνειδητοποίηση.
Αν αρχίσουμε να βλέπουμε τις ιστορίες με πιο κριτικό βλέμμα και να μιλάμε ανοιχτά για red flags, τότε ίσως οι επόμενες γενιές να μη μπερδεύουν πια την κακοποίηση με το πάθος.
Γιατί ναι, μπορεί κάποιος να σου φέρει λουλούδια, αλλά και να σου διαλύσει την αυτοπεποίθηση. Και εσύ αξίζεις να έχεις δίπλα σου όχι τον «καλό τύπο», αλλά τον σωστό άνθρωπο.
