Οι ταινίες της Ελληνικής Επανάστασης του 1821

Σε κάθε περίπτωση, η 25η Μαρτίου είναι η αργία στην οποία γιορτάζουμε την επέτειο αυτή. Εκείνη την ημέρα γίνεται η παρέλαση. Κι εκείνη την ημέρα τα τηλεοπτικά κανάλια ανασύρουν και προβάλλουν από νωρίς το απόγευμα τις ελληνικές πατριωτικές ταινίες που έχουν γυριστεί πάνω στη θεματολογία της ελληνικής επανάστασης.

Ο αριθμός τους, σε αντίθεση με τις ταινίες για την 28η Οκτωβρίου, δεν είναι πολύ μεγάλος. Το καλτ τους, όμως, είναι αντάξιο. Ή, σε μερικές περιπτώσεις, μεγαλύτερο.

Η λίμνη των στεναγμών

Η ταινία του Γρηγόρη Γρηγορίου γυρίστηκε το 1959 και τον ρόλο της κυρα-Φροσύνης έπαιξε η Ειρήνη Παππά. Η κυρα – Φροσύνη, ιστορικό πρόσωπο, ήταν καλλονή της εποχής και είχε ερωτική σχέση με τον πρωτότοκο γιο του Αλή Πασά, τον Μουχτάρ (Αντρέας Μπάρκουλης). Η ιστορική αλήθεια είναι πιο περίπλοκη, γι’ αυτό και ο δημιουργός της ταινίας επέλεξε να δώσει έμφαση στην ερωτική αντιζηλία του Αλή Πασά και του γιου του, θύμα της οποίας ήταν η Φροσύνη κι άλλες 16 γυναίκες, τις οποίες έπνιξε ο Πασάς στη λίμνη των Ιωαννίνων.

Η άρνηση της Φροσύνης να υπακούσει στις παράλογες εντολές του Αλή Πασά ήταν μια πράξη φεμινισμού πολύ προχωρημένη για την εποχή, σε όποιο ιστορικό πλαίσιο κι αν τεθεί, είτε το περιορισμένο του σκηνοθέτη, είτε το ευρύτερο του ιστορικού.

Μπουμπουλίνα

Το δίδυμο Ειρήνη Παππά – Αντρέα Μπάρκουλη πρωταγωνίστησε και σ’ αυτή την ταινία (επίσης του 1959), υπό τη σκηνοθεσία του Κώστα Ανδρίτσου. Η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, δυο φορές χήρα, καπετάνισσα των Σπετσών και αποφασισμένη να συμβάλλει στον ελληνικό απελευθερωτικό αγώνα, δίνει την περιουσία της, τα καράβια της και τους άντρες που δουλεύουν γι’ αυτήν στην επανάσταση.

Πολλά χρόνια πριν συνδεθεί η ιστορία της Μπουμπουλίνας με την ομώνυμη παράσταση της Μιμής Ντενίση, η Ειρήνη Παππά στάθηκε επάξια στο ρόλο της Ελληνίδας επαναστάτριας που αποτέλεσε ένα ακόμα τρανταχτό παράδειγμα έμπρακτου φεμινισμού στην ιστορία της ελληνικής επανάστασης.

Μαντώ Μαυρογένους

Η ταινία του Κώστα Καραγιάννη προβλήθηκε το 1971 και έκοψε πάνω από 200.000 εισιτήρια. Τη Μαυρογένους υποδύθηκε η μοναδική Τζένη Καρέζη και τον Δημήτριο Υψηλάντη ο Πέτρος Φυσσούν. Η ταινία αφηγείται τη ζωή της ηρωίδας της επανάστασης από την κήρυξή της μέχρι και λίγο μετά την απελευθέρωση, δίνοντας έμφαση στη συμβολή της στον ελληνικό αγώνα. Ο απαγορευμένος της έρωτας με τον Δημήτριο Υψηλάντη είναι ένα από τα βασικά θέματα της ταινίας.

Θυμάμαι, όταν ήμουν μικρή, που γινόμουν έξαλλη με τον Ιωάννη Κωλέττη του Σταύρου Ξενίδη, που αφενός προσπάθησε να καταστρέψει τη σχέση της Μαυρογένους με τον Υψηλάντη (σαν κακιασμένη αντίζηλος σε μεξικάνικη σαπουνόπερα) κι αφετέρου προσπάθησε να απαξιώσει τον προσωπικό τεράστιο αγώνα της Μαυρογένους για την απελευθέρωση της Ελλάδας.

Οι Σουλιώτες

Ο παραγωγός των μεγάλων πατριωτικών επιτυχιών Τζέιμς Πάρις (Στα Σύνορα της Προδοσίας, Στη Μάχη της Κρήτης) ”κέντησε” ακόμα μια φορά. Η τελευταία του (πατριωτική) παραγωγή αφηγείται την ιστορία των Σουλιωτών, που, επιδιώκοντας να μην πέσουν ζωντανοί στα χέρια του Αλή Πασά, αντιστέκονται με κάθε τρόπο. Η ταινία δείχνει και τη θυσία των γυναικών του Σουλίου, που έπεσαν στο γκρεμό από το βουνό Ζάλογγο, για να μην αιχμαλωτιστούν από τους Οθωμανούς.

Πρωταγωνιστούν ο Χρήστος Πολίτης (μετέπειτα Γιάγκος Δράκος), η Κάτια Δανδουλάκη (μετέπειτα Βίρνα Δράκου) και, φυσικά, ο αγαπημένος Ισπανός ηθοποιός που πρωταγωνίστησε σε πολλές ελληνικές ταινίες τη δεκαετία του ’70, Φερνάντο Σάντσο. Φυσικά και ο Σάντσο υποδύεται τον Αλή Πασά. Διατρέχοντας τα καστ αυτής της κατηγορίας των ταινιών, είναι προφανές ότι χωρίς Σάντσο και Πολίτη, δε γύριζες αξιοπρεπή πατριωτική ταινία εκείνη την εποχή.

Παπαφλέσσας

Συμπαραγωγή – ποιου άλλου – του Τζέιμς Πάρις και της Φίνος Φιλμ, ο Παπαφλέσσας του 1971, σε σκηνοθεσία Ερρίκου Ανδρέου ήταν μια πανάκριβη ταινία, που απέσπασε πολλά βραβεία στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης.

Ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ υποδύεται τον Παπαφλέσσα, από την κήρυξη της ελληνικής επανάστασης μέχρι τον θάνατό του στο Μανιάκι. Γενικότερα, το καστ είναι υπέροχο: ο Χρήστος Πολίτης παίζει τον Δημήτριο Υψηλάντη, η Κάτια Δανδουλάκη την Κατερίνα, το (απαγορευμένο) crush του Παπαφλέσσα, ο Φερνάντο Σάντσο τον Δράμαλη, ο Στέφανος Στρατηγός τον Ιμπραήμ πασά και ο Δημήτρης Ιωακειμίδης, με περούκα που θα ζήλευε και ο Νίκος Καρβέλας, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη.

Μια φίλη μου είχε παλιά μια σχέση με έναν κύριο, που είχε για ρινγκτόουν του κινητού του τον λόγο που βγάζει ο Κολοκοτρώνης σ’ αυτή την ταινία, πριν τη μάχη των Δερβενακίων. Enough said.

Η Δίκη των Δικαστών

Μια λιγότερο γνωστή ταινία για την επανάσταση του 1821 ή, ακριβέστερα, για τις παθογένειες του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, γυρίστηκε το 1974 σε σενάριο και σκηνοθεσία του Πάνου Γλυκοφρύδη.

Η ταινία αφηγείται την ιστορία του Αθανασίου Πολυζωΐδη και του Γεωργίου Τερτσέτη, δικαστών στην κατάπτυστη δίκη του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, που αρνήθηκαν να υπογράψουν την καταδίκη του καθ’ υπαγόρευση της βαυαρικής Αντιβασιλείας. Τον Πολυζωΐδη έπαιξε ο Νίκος Κούρκουλος και τον Κολοκοτρώνη ο Μάνος Κατράκης.

Μετά την παρέλαση, το μπακαλιάρο και τη σκορδαλιά, μια καλτ ταινία προηγούμενων δεκαετιών είναι ό,τι πρέπει για τη χώνεψη.