Γιατί οι γυναίκες ζουν περισσότερο απ’ τους άντρες; Οι ειδικοί δίνουν απάντηση
- 19 ΟΚΤ 2025
Έχεις ποτέ αναρωτηθεί γιατί συχνά λέμε ότι οι γυναίκες ζουν περισσότερο από τους άντρες; Η απάντηση δεν κρύβεται μόνο στις συνήθειες, τη διατροφή ή το στρες, αλλά και στο DNA. Μια νέα, εντυπωσιακή μελέτη σε πάνω από 1.000 είδη ζώων αποκαλύπτει ότι τα χρωμοσώματα του φύλου παίζουν καθοριστικό ρόλο στη μακροζωία.
Το «γονιδιακό πλεονέκτημα» των γυναικών στη μακροζωία
Η επιστήμη γνωρίζει εδώ και χρόνια ότι οι γυναίκες ζουν, κατά μέσο όρο, περισσότερα χρόνια. Οι άντρες καπνίζουν, πίνουν και ρισκάρουν περισσότερο -όμως αυτά δεν εξηγούν πλήρως γιατί το φαινόμενο παραμένει ίδιο σε κάθε χώρα και εποχή.
Σύμφωνα με ερευνητές του Ινστιτούτου Max Planck για την Εξελικτική Ανθρωπολογία, το κλειδί βρίσκεται στο διπλό χρωμόσωμα Χ που έχουν οι γυναίκες. Αν μια μετάλλαξη επηρεάσει ένα από τα δύο Χ, το άλλο μπορεί να «διορθώσει» το πρόβλημα. Οι άντρες, με μόνο ένα Χ και ένα Υ, δεν έχουν αυτή την εφεδρεία. Kάτι που μπορεί να κάνει το σώμα τους πιο ευάλωτο σε γονιδιακές βλάβες και ασθένειες, που μειώνουν το προσδόκιμο ζωής.
Το μεγάλο πείραμα: 1.176 είδη υπό το μικροσκόπιο
Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science Advances, ανέλυσε δεδομένα από 528 είδη θηλαστικών και 648 είδη πουλιών που ζούσαν σε ζωολογικούς κήπους ανά τον κόσμο. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά:
- Σχεδόν 3 στα 4 θηλαστικά είδη, έχουν θηλυκά που ζουν περισσότερο.
- Αντίθετα, στα πουλιά, 68% των ειδών είχαν αρσενικά με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής.
- Και αυτό γιατί τα θηλυκά πτηνά έχουν διαφορετικά χρωμοσώματα (ZW/ ετερογαμετικό), ενώ τα αρσενικά ίδια (ZZ/ ομογαμετικά). Το μοτίβο λοιπόν αντιστρέφεται ανάλογα με το ποιο φύλο έχει τη «διπλή» προστασία στα γονίδια του.
Η μακροζωία δεν είναι μόνο θέμα DNA
Οι ερευνητές επισημαίνουν πως τα χρωμοσώματα δεν εξηγούν τα πάντα. Σημαντικό ρόλο παίζει και ο τρόπος ζωής του κάθε φύλου. Για παράδειγμα, αρσενικά σε είδη με έντονο ανταγωνισμό για ταίρι (π.χ. ελάφια, γορίλες) συνήθως πεθαίνουν νωρίτερα, επειδή δαπανούν τεράστια ενέργεια στην αναπαραγωγή και στην άμυνα.
Αντίθετα, σε μονογαμικά είδη ή σε εκείνα όπου και τα 2 φύλα συμμετέχουν στην ανατροφή των μικρών, το χάσμα στη μακροζωία μικραίνει. Ακόμα και μέσα σε προστατευμένο περιβάλλον -όπως οι ζωολογικοί κήποι- οι διαφορές παραμένουν, δείχνοντας ότι η γενετική βάση της μακροζωίας είναι βαθιά εξελικτική.
Οι εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα
Όπως συμβαίνει συχνά στη φύση, πάντα υπάρχουν και οι εξαιρέσεις. Ορισμένα είδη φαίνεται να αψηφούν τη βιολογική «λογική» της μακροζωίας.
Για παράδειγμα, στα αρπακτικά πουλιά- όπως τα γεράκια, οι αετοί και οι γύπες- τα θηλυκά όχι μόνο είναι μεγαλύτερα σε μέγεθος, αλλά ζουν και περισσότερα χρόνια από τα αρσενικά. Κι όμως, σύμφωνα με τη γενετική τους σύσταση, θα περίμενε κανείς το αντίθετο, καθώς στα πτηνά τα θηλυκά έχουν διαφορετικά χρωμοσώματα και θεωρητικά είναι το πιο «ευάλωτο» φύλο.
Παρόμοιο παράδειγμα αποτελούν και οι λεμούριοι. Παρά τη σεξουαλική τους δραστηριότητα και την έντονη κοινωνική συμπεριφορά, αρσενικά και θηλυκά ζουν περίπου το ίδιο χρονικό διάστημα. Κάτι που δείχνει ότι και άλλοι παράγοντες, πέρα από τα χρωμοσώματα, επηρεάζουν τη μακροζωία.
Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, τέτοιες περιπτώσεις αποδεικνύουν ότι η φύση σπάνια ακολουθεί αυστηρούς κανόνες. Το DNA θέτει τη βάση, αλλά το περιβάλλον, οι ορμόνες και η συμπεριφορά συχνά γράφουν τη δική τους ιστορία ζωής.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για τις γυναίκες
Η μελέτη δείχνει πως το ότι οι γυναίκες ζουν περισσότερο δεν είναι απλώς ζήτημα τύχης ή συμπεριφοράς, αλλά αποτέλεσμα βαθιών εξελικτικών μηχανισμών. Παρόλο που δεν γνωρίζουμε ακόμη ποια ακριβώς γονίδια στο Χ ή στο Υ επηρεάζουν τη μακροζωία, η επιστήμη συμφωνεί: το φύλο, το DNA και ο τρόπος ζωής συνδυάζονται για να καθορίσουν πόσο θα ζήσει κάποιος.
Η φύση μάς διδάσκει ότι η μακροζωία είναι πολυπαραγοντική: ένα μέρος της είναι στα γονίδιά μας, ένα άλλο στον τρόπο ζωής και ένα 3o στις εξελικτικές πιέσεις που διαμόρφωσαν το είδος μας. Οι γυναίκες φαίνεται να έχουν ένα φυσικό γενετικό πλεονέκτημα, αλλά τελικά όλοι μπορούμε να αυξήσουμε τα χρόνια και -κυρίως- την ποιότητα της ζωής μας, αν φροντίσουμε καλύτερα το σώμα και το περιβάλλον μας.
