Ξεχνάς τα σημαντικά και θυμάσαι τα πιο «άσχετα» πράγματα; Οι ειδικοί εξηγούν γιατί
- 26 ΣΕΠ 2025
Σου έχει τύχει να ξεχνάς ένα σημαντικό ραντεβού, το όνομα ενός σημαντικού προσώπου, σημαντικές ημερομηνίες αλλά να θυμάσαι λεπτομέρειες που δεν φαίνονται καθόλου σημαντικές; Η μνήμη μας δεν λειτουργεί σαν φωτογραφική μηχανή, αλλά όπως εξηγούν οι ειδικοί, επιλέγει τι θα κρατήσει και τι θα αφήσει να χαθεί. Μια νέα μελέτη του Πανεπιστημίου της Βοστώνης μάλιστα, ρίχνει φως στο γιατί κάποια «ασήμαντα» γεγονότα παραμένουν χαραγμένα στο μυαλό μας.
Πώς ακριβώς λειτουργεί η μνήμη: Γιατί θυμόμαστε κάποια πράγματα και άλλα όχι;
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το ανθρώπινο μυαλό ενισχύει επιλεκτικά κάποιες αναμνήσεις όταν αυτές συνδέονται με συναισθηματικά σημαντικά γεγονότα μια διαδικασία που ονομάζεται «ενίσχυση μνήμης» (memory enhancement). Αυτό σημαίνει ότι οι στιγμές που διαφορετικά θα ξεχαστούν, μπορεί να «σταθεροποιηθούν» αν προηγούνται ή ακολουθούν πράγματα σημαντικά ή συναισθηματικά φορτισμένα.
Σε πειράματα, οι συμμετέχοντες έβλεπαν εικόνες που είτε ήταν ουδέτερες, είτε συνδέονταν με κάποια «ανταμοιβή» ή ήπια ηλεκτροσόκ. Οι συμμετέχοντες θυμόντουσαν πολύ καλύτερα τις ουδέτερες εικόνες που είχαν εμφανιστεί ακριβώς πριν ή μετά από ένα συναισθηματικά σημαντικό γεγονός, ιδιαίτερα όταν είχαν κάποια οπτική ή χρωματική ομοιότητα με αυτό.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί «κανόνες» ανάλογα με το χρονικό πλαίσιο: δεν ενισχύονται το ίδιο όλες οι μνήμες κοντά σε ένα δυνατό γεγονός. Οι πιο «εύθραυστες» αναμνήσεις, αυτές δηλαδή που αλλιώς θα χάνονταν, επωφελούνται περισσότερο από τη διαδικασία.
Πρακτικές εφαρμογές για «μνήμη ελέφαντα»
Η ανακάλυψη έχει ενδιαφέρουσες εφαρμογές:
- Σχολεία: Οι δάσκαλοι μπορούν να συνδέουν τη διδασκαλία με ανταμοιβές ή ενδιαφέρουσες δραστηριότητες, ώστε οι μαθητές να θυμούνται καλύτερα το μάθημα.
- Άτομα με άνοια: Μια εύθραυστη ανάμνηση, όπως πού άφησε κάποιος τα γυαλιά του, μπορεί να «σταθεροποιηθεί» αν συνδεθεί με αγαπημένα τραγούδια, φωτογραφίες ή μικρά δώρα.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η μνήμη είναι δυναμική και επηρεάζεται από το τι συμβαίνει γύρω μας. Δεν είναι απλά αποθηκευτικός χώρος, αλλά ένα σύστημα που επιλέγει τι αξίζει να θυμηθεί και τι να ξεχαστεί.
Η έρευνα μάς δείχνει ότι η μνήμη δεν λειτουργεί τυχαία. Αν και συχνά ξεχνάμε τα «σημαντικά» και θυμόμαστε ασήμαντες λεπτομέρειες, μπορούμε να ενισχύσουμε τις κρίσιμες αναμνήσεις συνδέοντάς τες με συναισθηματικά ή ουσιαστικά γεγονότα.
Είτε θέλεις να ακονίσεις το μυαλό σου είτε φροντίζεις κάποιο άτομο με άνοια, ακόμα και μικρές στρατηγικές μπορούν να κάνουν τη μνήμη πιο ισχυρή και πιο αξιόπιστη.
