Το μυαλό σου θυμάται μια προσβολή για 20 χρόνια αλλά ξεχνά ένα κομπλιμέντο σε λίγες μέρες
- 3 ΟΚΤ 2025
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ένα πανίσχυρο όργανο που καθορίζει πώς αντιλαμβανόμαστε και πώς θυμόμαστε τις εμπειρίες μας. Ωστόσο, έρευνες δείχνουν ότι οι αρνητικές μνήμες, όπως η αρνητική κριτική, η απόρριψη ή ένας έντονος φόβος, αποτυπώνονται πολύ πιο έντονα από τα θετικά βιώματα. Αυτό δεν είναι τυχαίο, αλλά αποτέλεσμα χιλιάδων ετών εξέλιξης, όταν η επιβίωση εξαρτιόταν από την ικανότητά μας να εντοπίζουμε και να θυμόμαστε απειλές.
Σήμερα, αυτή η αρχαία λειτουργία του εγκεφάλου εξακολουθεί να επηρεάζει τη ζωή μας, συχνά με τρόπο που τροφοδοτεί άγχος και χαμηλή αυτοεκτίμηση. Το θετικό είναι ότι μπορούμε να «εκπαιδεύσουμε» το μυαλό μας να δίνει μεγαλύτερη έμφαση και στις θετικές εμπειρίες.
Γιατί οι αρνητικές μνήμες μένουν πιο έντονα
- Ο ρόλος της αμυγδαλής
Στο κέντρο αυτής της διαδικασίας βρίσκεται η αμυγδαλή, μια μικρή αλλά ισχυρή περιοχή του εγκεφάλου που ενεργοποιείται έντονα σε συνθήκες απειλής. Σύμφωνα με την Cleveland Clinic (2023), η αμυγδαλή «κλειδώνει» τις αρνητικές μνήμες πιο βαθιά στη μνήμη μας, λειτουργώντας σαν συναγερμός.
- Συνεργασία με τον ιππόκαμπο
Η αμυγδαλή συνεργάζεται με τον ιππόκαμπο, το βασικό κέντρο μνήμης του εγκεφάλου. Έτσι, τα αρνητικά γεγονότα γίνονται πιο εύκολα ανακλητά, ενώ οι θετικές εμπειρίες συχνά ξεθωριάζουν πιο γρήγορα.
- Το φαινόμενο της «αρνητικής προκατάληψης»
Επιστημονική μελέτη έδειξε ότι ένα αρνητικό γεγονός μπορεί να υπερισχύσει αρκετών θετικών. Αυτό είναι γνωστό ως negativity bias (αρνητική προκατάληψη) και επηρεάζει τα συναισθήματα, τη μάθηση, τις σχέσεις αλλά και την παιδική ανάπτυξη.
Από την εξέλιξη στην καθημερινότητα
Για τους προγόνους μας, η μνήμη ενός κινδύνου μπορούσε να σώσει ζωές. Στον σύγχρονο κόσμο όμως, ο εγκέφαλος συχνά αντιδρά σε κριτική, απόρριψη ή στρες σαν να πρόκειται για απειλή στη ζωή μας. Αυτό έχει ως συνέπεια:
- Υπερβολικό άγχος.
- Εμμονή σε αρνητικές εμπειρίες.
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση.
- Τάση για αρνητική σκέψη.
Μπορεί να αλλάξει ο τρόπος που θυμόμαστε;
Η απάντηση είναι ναι, χάρη στη νευροπλαστικότητα – την ικανότητα του εγκεφάλου να δημιουργεί νέες συνδέσεις και να αλλάζει μοτίβα σκέψης. Έρευνες στο Psychology Today (2023) δείχνουν ότι με καθημερινές πρακτικές, μπορούμε να ενισχύσουμε την ικανότητά μας να συγκρατούμε θετικές εμπειρίες.
Τεχνικές που βοηθούν:
- Ημερολόγιο ευγνωμοσύνης: Καταγραφή καθημερινών θετικών στιγμών.
- Επανάληψη θετικών επιβεβαιώσεων: Δημιουργούν νέα μονοπάτια σκέψης.
- Ενσυνειδητότητα (mindfulness): Βοηθά στη διαχείριση αρνητικών σκέψεων.
Ο εγκέφαλος έχει εξελιχθεί να θυμάται πιο έντονα τον πόνο και την κριτική από ό,τι την καλοσύνη και τον έπαινο. Αυτό το εξελικτικό πλεονέκτημα όμως, στη σύγχρονη κοινωνία, συχνά μετατρέπεται σε ψυχικό βάρος. Η καλή είδηση είναι ότι μπορούμε να επαναπρογραμματίσουμε τον τρόπο που λειτουργεί το μυαλό μας. Με την καθημερινή πρακτική της ευγνωμοσύνης, της ενσυνειδητότητας και της θετικής σκέψης, μπορούμε να δημιουργήσουμε έναν εγκέφαλο που δεν θυμάται μόνο τον πόνο, αλλά και τη χαρά, την καλοσύνη και την προσωπική ανάπτυξη.
