Όχι εγώ, μια φίλη μου, νιώθει ότι ο γάμος της έχει γίνει απλά συνύπαρξη. (Πώς) αλλάζει αυτό;
- 3 ΔΕΚ 2025
Όχι εγώ, μια φίλη μου, είναι παντρεμένη εδώ και 20 χρόνια. Έχουν δύο παιδιά, σπίτι, ρυθμό, μια ζωή που “απ’ έξω” μοιάζει ήρεμη. Μόνο που, εδώ και καιρό, (εκείνη νιώθει ότι) δεν ζουν μαζί, απλώς συγκατοικούν. Ξυπνούν, μιλάνε για τα απολύτως πρακτικά, πάει ο καθένας στη δουλειά του και το βράδυ απλώς υπάρχουν στον ίδιο χώρο. Δεν τσακώνονται. Δεν φωνάζουν. Μα ούτε αγγίζονται, ούτε συζητούν, ούτε γελάνε όπως παλιά. Είναι σαν δύο παράλληλοι δρόμοι που απλώς δεν τέμνονται πια.
Τις προάλλες, τον κοίταξε την ώρα που έβλεπε τηλεόραση και σκέφτηκε κάτι που την τρόμαξε: “Αν δεν ήμασταν παντρεμένοι, δεν θα διαλέγαμε ο ένας τον άλλον.” Κουβαλάει μέσα της μια βαθιά θλίψη, αλλά και φόβο. Φόβο για το αν αυτό μπορεί να αλλάξει. Φόβο για το τι σημαίνει αν δεν αλλάξει, αλλά και για το πώς θα τολμήσει να το συζητήσει χωρίς να διαλυθεί η εύθραυστη ησυχία στο σπίτι. Πώς ξαναβρίσκεις την επαφή όταν μια σχέση έχει γίνει απλή συνύπαρξη; Πώς καταλαβαίνεις αν υπάρχει ελπίδα ή αν απλά η μόνη κόλλα που σας κρατάει μαζί είναι η συνήθεια;
Απαντά η ψυχολόγος/ ψυχοθεραπεύτρια, Αγγελική Τζάνου:
Αγαπητή φίλη της φίλης,
Αυτό που περιγράφεις μου ακούγεται βαθιά ενεργοβόρο και απίστευτα σιωπηλό. Κι όσο κι αν απ’ έξω ένα σπίτι φαίνεται “ήρεμο” και τακτοποιημένο – σπίτι, παιδιά, ρόλοι, ρυθμός- από μέσα μπορεί να υπάρχει μια ρουτίνα που δουλεύει μηχανικά και μια μοναξιά που κανείς δεν παραδέχεται δυνατά.
Στις σχέσεις, η απουσία σύγκρουσης συχνά σημαίνει πάγωμα. Ένα αόρατο τείχος ανάμεσα σε δύο ανθρώπους που κάποτε ήταν σύντροφοι και τώρα λειτουργούν σαν συγκάτοικοι με κοινό πρόγραμμα και μηδενική περιέργεια ο ένας για τον άλλον. Είναι δύσκολη αυτή η στιγμή που το συνειδητοποιείς. Βέβαια, οι συνειδητοποιήσεις, όσο τρομακτικές κι αν είναι, ανοίγουν δρόμο για αλήθεια.
Όταν δύο άνθρωποι λειτουργούν, αλλά δεν συναντιούνται, η σχέση παύει να είναι σχέση και γίνεται μηχανισμός. Κι εκεί εμφανίζονται οι πιο υπαρξιακοί φόβοι: Κι αν μείνουμε για πάντα έτσι; αλλά και τι θα γίνει αν τολμήσω να το πω;. Είναι σαν να ζει η φίλη σου ανάμεσα σε αυτούς τους δύο πόλους – και οι δύο με βάρος, και οι δύο με κόστος.
Μπορεί η σχέση τους να έχει παγώσει, αλλά η καθημερινότητα με τα παιδιά τούς κρατά σε ρόλους που απλώς “τρέχουν” το σπίτι, είναι αλήθεια αυτό. Μόνο που η λειτουργικότητα δεν αντικαθιστά τη σύνδεση και το κλίμα ανάμεσα στους ενήλικες πάντα περνάει, σιωπηλά αλλά ξεκάθαρα, στα παιδιά. Γι’ αυτό, κομμάτι της γονεϊκότητας δεν είναι η καραμέλα “μένουν μαζί για τα παιδιά”, αλλά το να έχουν μια αληθινή, ουσιαστική και ενήλικη σχέση με σεβασμό, ευθύνη και ειλικρίνεια, γιατί αυτό είναι που μαθαίνουν τα παιδιά: το πώς σχετίζονται οι μεγάλοι μέσα στο σπίτι.
Υπάρχει μια μικρή αλλά κομβική παράμετρος: η σχέση δεν αλλάζει επειδή πέρασαν χρόνια, αλλάζει μόνο όταν δύο άνθρωποι αποφασίζουν να ξανασυναντηθούν. Και για να συναντηθείς, πρέπει να εκτεθείς.
Να πεις μια πρόταση που μπορεί να αλλάξει το κλίμα του σπιτιού, να ρισκάρεις συζητώντας την αλήθεια σου.
Μπορεί μια σχέση που έχει γίνει απλή συνύπαρξη να ξαναγίνει σχέση, αν υπάρχει διάθεση και πρόθεση και από τους δύο.
Αλλά αυτό απαιτεί θάρρος: να μιλήσουν χωρίς άμυνα, να ακούσουν χωρίς να διορθώσουν, να παραδεχτούν ότι έχουν απομακρυνθεί χωρίς να το δουν ως αποτυχία.
Και αν η “κόλλα” που τους κρατάει είναι μόνο η συνήθεια, τότε η ειλικρίνεια γίνεται ακόμη πιο απαραίτητη. Γιατί η συνήθεια μπορεί να κρατάει το πρόγραμμα σταθερό, αλλά δεν ζεσταίνει την καρδιά. Κι αν θέλουν να μεγαλώσουν μαζί, χρειάζεται να συναντιούνται ξανά και ξανά.
Η φίλη σου δεν χρειάζεται να πάρει απόφαση για το μέλλον σήμερα. Αυτό που χρειάζεται, είναι να κάνει κάτι πιο μικρό, αλλά πολύ πιο αληθινό: να σπάσει τη σιωπή πρώτα προς τον εαυτό της και να δει τι νιώθει, τι λείπει, τι αντέχει, τι θέλει. Κι όταν αυτό γίνει ξεκάθαρο, τότε να στραφεί προς τον άλλον.
Οι σχέσεις δεν χάνονται από τις φωνές, χάνονται από τη σιωπή.
Τι λέει γι’ αυτό, ο Μιχάλης:
Θα πω στη φίλη σου κάτι που μπορεί να μην της αρέσει: αυτό που περιγράφεις, δυστυχώς, είναι η πραγματικότητα για πάρα πολλά ζευγάρια μετά από τόσα χρόνια. Η ζωή αλλάζει, οι ρυθμοί τρώνε χώρο και χρόνο από το συναίσθημα, και χωρίς να το καταλάβεις μια μέρα και συνειδητοποιείς ότι ζεις δίπλα σε έναν άνθρωπο, όχι μαζί με έναν άνθρωπο.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι όλα έχουν τελειώσει μεταξύ σας. Μπορεί να υπάρχει ηρεμία, σταθερότητα, ασφάλεια. Κι αυτά έχουν τεράστια αξία. Το ότι λειτουργείτε σαν οικογένεια, στηρίζετε ο ένας τον άλλον στα πρακτικά και υπάρχει ένας ρυθμός που κρατάει το σπίτι όρθιο, είναι ένα σύνολο πραγμάτων που πολλές οικογένειες προσπαθούν, αλλά δεν πετυχαίνουν ποτέ.
Το να ανοίξεις μια κουβέντα για το τι συμβαίνει μεταξύ σας είναι δύσκολο. Εγώ δεν ξέρω αν θα μου άρεσε. Κανείς δεν θέλει να μπει σε νερά που δεν ξέρει πού θα τον βγάλουν. Όταν κάτι, έστω και χλιαρό, λειτουργεί, φοβάσαι να το κουνήσεις γιατί αμφισβητείς τελικά πόσο σταθερά είναι και τα θεμέλιά του. Ίσως η λύση δεν είναι να “ανακαλύψετε από την αρχή τον έρωτα”, ούτε να ψάχνετε το πάθος που είχατε στα 25. Ίσως είναι να βρείτε μικρούς τρόπους να είστε ξανά ομάδα. Ένα κοινό ενδιαφέρον, μια έξοδος χωρίς τα παιδιά, μια συζήτηση που δεν αφορά λογαριασμούς και υποχρεώσεις. Κάτι απλό, αλλά σταθερό.
Δεν είναι ανάγκη να λυθούν όλα με μια μεγάλη, δραματική κουβέντα. Μερικές φορές, τα πράγματα αλλάζουν χωρίς φωνές και χαμό.
Μερικές φορές η αγάπη – ή ό,τι μένει απ’ αυτή – είναι περισσότερο επιλογή παρά συναίσθημα. Και αν υπάρχει ακόμη έστω μια μικρή διάθεση να μείνετε μαζί, τότε ίσως αξίζει να τη στηρίξετε, χωρίς πανικούς, χωρίς να θεωρείς πως όλα χάθηκαν.
