Ανατριχιάζεις όταν ακούς μουσική; Μάθε τι σημαίνει αυτό και γιατί συμβαίνει μόνο σε λίγους
- 8 ΜΑΙ 2025
Ίσως έχεις βιώσει κάποια στιγμή αυτή την απότομη ανατριχίλα, το ρίγος που σε διαπερνά ακούγοντας ένα κομμάτι μουσικής. Δεν είναι τυχαίο και σίγουρα δεν το βιώνουν όλοι.
Αυτό το ιδιαίτερο συναίσθημα που νιώθεις όταν μια μελωδία ή ένα μουσικό πέρασμα σε «χτυπάει» απρόσμενα, έχει όνομα: λέγεται frisson και δεν είναι απλώς συγκίνηση ή χαρά. Είναι ένα ψυχοφυσιολογικό φαινόμενο που σε μερικούς ανθρώπους προκαλεί ρίγη, φτερούγισμα στο στήθος, ακόμα και δάκρυα. Κι αν είσαι ένας από αυτούς, ανήκεις σε ένα σχετικά μικρό, ξεχωριστό ποσοστό ανθρώπων.
Τι είναι το frisson και πώς «γεννιέται» στον εγκέφαλό σου
Το frisson, γνωστό και ως «μουσική ανατριχίλα», είναι μια έντονη σωματική και συναισθηματική αντίδραση σε ακουστικά ή οπτικά ερεθίσματα, με πιο χαρακτηριστικό αυτό της μουσικής. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι περίπου το 50% των ανθρώπων έχουν την ικανότητα να το νιώσουν, με τη μορφή ρίγους, ανατριχίλας ή στιγμιαίας συναισθηματικής έκρηξης.
Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Psychology of Music, ο εγκέφαλός σου, όταν βιώνει frisson, ενεργοποιεί περιοχές που σχετίζονται με την ανταμοιβή και την ευχαρίστηση:
- Τον προμετωπιαίο φλοιό (συναισθηματική επεξεργασία).
- Τον συμπληρωματικό κινητικό φλοιό (σχετίζεται με την πρόβλεψη και τον συντονισμό).
- Και τον δεξιό κροταφικό λοβό, που είναι υπεύθυνος για την ακουστική αντίληψη και την εκτίμηση της μουσικής.
Χρησιμοποιώντας εγκεφαλογράφημα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι αυτά τα μέρη του εγκεφάλου λειτουργούν συντονισμένα για να ενεργοποιήσουν το σύστημα ανταμοιβής, με την απελευθέρωση ντοπαμίνης — της χημικής ουσίας που σε κάνει να νιώθεις ευφορία.
Με απλά λόγια: όταν η μουσική «χτυπάει» σωστά, ο εγκέφαλός σου επιβραβεύει τον εαυτό του.
Ποιοι βιώνουν frisson και γιατί όχι όλοι;
Η κορύφωση του frisson σχετίζεται με τη συνεργασία 2 βασικών τμημάτων του εγκεφάλου:
- Το ραβδωτό σώμα που προετοιμάζει την απόκριση στην ευχαρίστηση.
- Και τον επικλινή πυρήνα, που ενεργοποιείται αμέσως μετά, με την απελευθέρωση ντοπαμίνης.
Αυτό δείχνει ότι το frisson δεν προκαλείται από μία μόνο «μονάδα» στον εγκέφαλο, αλλά από ένα δίκτυο περιοχών που σχετίζονται με απόλαυση και συναισθηματική αντίδραση. Όπως έδειξαν και οι μετρήσεις της ροής του αίματος στον εγκέφαλο, η εμπειρία αυτή μοιάζει σε φυσιολογία με την επιθυμία για φαγητό, σεξ ή ακόμα και εθιστικές ουσίες.
Κι όμως, δεν είναι όλοι ικανοί να το νιώσουν. Επιστημονικά στοιχεία δείχνουν ότι το αν θα βιώσεις frisson εξαρτάται από:
- Τις πρώτες εμπειρίες σου με τη μουσική (συνήθως από 1 έως 6 ετών).
- Τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζεις τη μουσική – αν την «καταναλώνεις» παθητικά ή την επεξεργάζεσαι ενεργά, με σκέψη και συναίσθημα.
- Την ευαισθησία του νευρικού σου συστήματος στην απελευθέρωση χημικών όπως η ντοπαμίνη και η σεροτονίνη.
Ποια η σχέση του frisson με την ψυχική υγεία και τη μουσικοθεραπεία;
Η επιστημονική κοινότητα μελετά πλέον πώς μπορεί το frisson να χρησιμοποιηθεί στη μουσικοθεραπεία. Η μουσική έχει ήδη αποδειχθεί πολύτιμη σε θεραπείες για κατάθλιψη, άγχος, αυτισμό, Αλτσχάιμερ και μετατραυματικό στρες.
Η πρόκληση frisson μπορεί να αποτελέσει μέσο για την αύξηση της ευημερίας και της συναισθηματικής αποφόρτισης, ιδιαίτερα σε άτομα που δυσκολεύονται να εκφράσουν λεκτικά τα συναισθήματά τους.
Οι ερευνητές μάλιστα συγκρίνουν το frisson με το ASMR (Autonomous Sensory Meridian Response) — ένα άλλο φαινόμενο που προκαλεί παρόμοιες σωματικές αντιδράσεις, όπως αίσθημα ηρεμίας και υπνηλίας. Αν και τα ερεθίσματα είναι διαφορετικά (μουσικά στο frisson, ήχοι και εικόνες στο ASMR), οι εγκεφαλικές περιοχές που ενεργοποιούνται είναι παρόμοιες, κάτι που καθιστά και τα 2 πολύτιμα εργαλεία για μελλοντική θεραπευτική χρήση.
Μουσική που σε ανατριχιάζει
Αν ανατριχιάζεις με μια καλή μελωδία, αν τα μάτια σου βουρκώνουν χωρίς λόγο στο άκουσμα ενός τραγουδιού ή αν νιώθεις μια εσωτερική έκρηξη με μια μουσική κορύφωση, τότε ίσως ανήκεις στο ξεχωριστό εκείνο ποσοστό ανθρώπων που βιώνουν frisson.
Δεν είναι τυχαίο. Είναι ο εγκέφαλός σου που απαντά στη μουσική σαν να είναι μια βαθιά συναισθηματική εμπειρία, ενεργοποιώντας το σύστημα ανταμοιβής και προσφέροντάς σου μια δόση καθαρής, γνήσιας συγκίνησης.
Ίσως να είναι το δικό σου (νευρολογικό) superpower.
