Τα animation της Δάφνης Ξουράφη έχουν πάει στις Κάννες και έχουν παίξει στα videoclips της Τάμτα

Εκτός από επέτειος του «Όχι», λοιπόν, η 28η Οκτωβρίου είναι και Παγκόσμια Ημέρα Κινουμένων Σχεδίων (Animation) και η Δάφνη Ξουράφη είναι το κατάλληλο πρόσωπο για να γνωρίσεις τη σημερινή ημέρα.

– Δάφνη Ξουράφη, πώς έγινες σκηνοθέτρια animation; 

Αγαπώ το σινεμά και μεγάλωσα θεωρώντας τις ταινίες animation (για ενήλικες κυρίως) μια μορφή κινηματογράφου απόλυτα ισότιμη με live action ταινίες. Έγραφα και ζωγράφιζα από πολύ μικρή πάντα, και ξεκίνησα να πειραματίζομαι με τα σχέδιά μου προσπαθώντας να δω πόση κίνηση και ζωή θα μπορούσα να τους δώσω.

Οι σπουδές μου στη δημοσιογραφία με βρήκαν, κατά την είσοδο μου στο πανεπιστήμιο και κατά την αποφοίτησή μου, ακριβώς σε πολύ σκοτεινές κοινωνικοπολιτικά στιγμές για την Ελλάδα. Στο μυαλό μου, λόγω της κατάστασης, το να βρω μια δουλειά την οποία αγαπάω και ενισχύει την δημιουργικότητά μου είχε παρόμοιο ρίσκο με το να βρω μια σταθερή, ίσως πιο βαρετή δουλειά, που δεν θα με γεμίζει αλλά έχει σταθερό εισόδημα. Με καμία από τις 2 θέσεις δεν μπορεί να επιβιώσει ένας νέος στην Ελλάδα ρεαλιστικά, οπότε εάν θα πεινάσεις ούτως ή άλλως, γιατί να μην ρισκάρεις να κάνεις κάτι που αγαπάς;

– Πόσο δύσκολο ή και όχι είναι το animation στην Ελλάδα; Πού μπορείς να το «μάθεις» και πώς μπορείς να βιοπορίζεσαι ως animator; Εσύ που λες ότι είσαι αυτοδίδακτη, πώς τα κατάφερες;

Η ιστορία μου νομίζω ήταν λίγο διαφορετική σε σχέση με άλλα άτομα που γνωρίζω ότι ασχολούνται με την τέχνη. Δεν είχα καμία βοήθεια από οικογένεια ή οποιουδήποτε είδους περιουσία, βρίσκομαι στο ενοίκιο, στο εξωτερικό μπόρεσα να κάνω ένα θεωρητικό (χωρίς πρακτικά μαθήματα animation) μεταπτυχιακό σχετικό με το animation μόνο μέσω πλήρους υποτροφίας που κέρδισε η αίτησή μου. Και έχω εργαστεί πολύ σκληρά σε εντελώς άσχετες μεταξύ τους δουλειές για πολλά χρόνια για να μπορέσω να επιβιώσω όσο μαθαίνω ως αυτοδίδακτη.

Η αλήθεια είναι η εξής: To animation, όπως και οι περισσότερες μορφές τέχνης, έχει 2 πτυχές: τη βιοποριστική, και την καλλιτεχνική. Εάν κάποιος έχει βοήθεια και στήριξη και δεν βρίσκεται στο μόνιμο άγχος επιβίωσης, μπορεί κατευθείαν να περάσει στο 2ο στάδιο και να φτιάχνει προσωπικά projects. Εμένα το ταξίδι μου σε αυτό τον χώρο σήμαινε πάρα πολλές θυσίες, ατελείωτα ξενύχτια και τρομερή σωματική και ψυχική εξάντληση, κυρίως για να εξασφαλιστεί το βιοποριστικό κομμάτι της δουλειάς μου.

 

Πρέπει, λοιπόν, κάποιος να είναι έτοιμος να εργαστεί σκληρά για να μάθει και να είναι προετοιμασμένος για το ότι μπορεί να του πάρει πολύ καιρό, να έχει μια πρώτη επαφή με το σχέδιο, και μετά να μάθει λίγο πιο «σχηματικό» animation στην αρχή, για να μπορέσει, ανεβάζοντας κυρίως τη δουλειά του στα social media, να προσελκύσει διαφημιστικές εταιρείες για την δημιουργία σποτ και βίντεο. Εάν μετά από κάποια χρόνια καταφέρει να χτίσει ένα προσωπικό στιλ και brand, τότε θα τον ζητάνε ίσως για πιο εξειδικευμένες δουλειές, βασισμένες στην καλλιτεχνική του ταυτότητα.

– Είναι το “Mine” ο δικός σου τρόπος να μιλήσεις για τη ψυχική υγεία και για τα δικά σου θέματα; Όταν διακρίθηκε η ταινία στις Κάννες, έκανες πάρτι;

Τυχαίνει να αντιμετωπίζω πολύ συγκεκριμένα θέματα ψυχικής υγείας, με τα οποία δεν ήθελα να βαρύνω τον θεατή τον οποίο τώρα γνώριζα για πρώτη φορά, μέσω της πρώτης μου ταινίας. Επέλεξα μια γλώσσα που θα ήταν κατανοητή από την πλειοψηφία του κόσμου και μια ίσως πιο ανάλαφρη εκδοχή μιας πλευράς ψυχικών ασθενειών. 

Μέσω αυτής της επιλογής συνδέθηκα με πάρα πολύ κόσμο, που είναι και το απίστευτο που συνέβη μέσω της ταινίας, και διαπίστωσα για άλλη μια φορά ότι παρά τις διαφορετικές εκφάνσεις και εντάσεις των ψυχικών ασθενειών, η γραμμή μεταξύ ψυχικής ηρεμίας και ταραχής είναι πάρα πολύ λεπτή και ίδια για όλους μας. Όταν η ταινία πήρε την διάκριση στις Κάννες, χάρηκα πάρα πολύ καθώς ήταν και η πρώτη μου διάκριση σε φεστιβάλ. Μετά γέλαγα γιατί σε καμία συνέντευξη δεν σημείωναν το όνομα του μικρού φεστιβάλ όπου διακρίθηκε η ταινία σωστά, ενώ τους το τόνιζα, οπότε όλοι μου οι γνωστοί και όσοι διάβασαν τα άρθρα νόμιζαν ότι κέρδισα πρώτο βραβείο στο μεγάλο φεστιβάλ Καννών.

– Πώς βρέθηκες στο “Chrome Hearts” της Τάμτα και του Saske;

Ήρθαν σε επαφή μαζί μου οι συνεργάτες της Τάμτας, Βασίλης Παξινός και Εβελίνα- Ευαγγελία Στολτίδου, οι οποίοι μου είπαν ότι μαζί της είχαν την ιδέα να κάνουν ένα τραγούδι από τον νέο δίσκο της animation και ότι ήθελαν να το δημιουργήσω και να το σκηνοθετήσω με το στιλ μου.

Ήταν μεγάλη χαρά μου και αποτελεί ένα από τα πιο αγαπημένα μου project πλέον, καθώς μου έδωσαν πλήρη καλλιτεχνική και σκηνοθετική ελευθερία να δημιουργήσω την κάθε σκηνή, μαζί με δικές τους φανταστικές ιδέες που νομίζω έφτιαξαν ένα πολύ ιδιαίτερο, pop και σουρεάλ βίντεο μέσα σε πραγματικά μόλις 4 εβδομάδες. Θαυμάζω και παρακολουθώ πολύ την πορεία της Τάμτα τα τελευταία χρόνια και η γνωριμία μαζί της ήταν φοβερή εμπειρία, καθώς είναι εξαιρετική επαγγελματίας με μεγάλο σεβασμό στους καλλιτέχνες και την δημιουργική διαδικασία.

– Γιατί δεν έμεινες στην Αγγλία για δουλειά; Ή μπορείς ως illustrator και animator να δουλεύεις παντού από την Αθήνα ως freelancer;

Η δουλειά μου ως freelancer μπορεί να γίνει από οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, αν και χρειάζεται συνήθως desktop υπολογιστή και όχι laptop. Η θέση του animator συγκεκριμένα υπάρχει σε διάφορα γραφιστικά και animation studios ανά τον κόσμο, είναι πολύ λίγα όμως ανά χώρα, και πολύ δύσκολο να σε πάρουν ως ξένο. 

Κυρίως, δεν θα μπορεί κανείς λόγω χρόνου να αφιερωθεί στο προσωπικό του στιλ και project εάν εργάζεται full time σε κάποιο studio, και ήξερα ότι ήθελα να ρισκάρω και να δω κατά πόσο μπορώ να χτίσω κάτι μόνη μου. Το εξωτερικό σε αυτή την περίπτωση δεν βοηθάει καθόλου μια τέτοια προοπτική, διότι παρότι η Ελλάδα είναι πανάκριβη τα τελευταία χρόνια, παραμένει αρκετά φθηνή και με καλύτερη ποιότητα ζωής από άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

– Κεφάλαιο funding: Τι θέλεις να μας πεις για τη χρηματοδότηση των animated σειρών ή ταινιών μικρού ή μεγάλου μήκους;

Υπάρχει ανά περιόδους μεγάλη κίνηση όσον αφορά τις χρηματοδοτήσεις από το κράτος και ταυτόχρονα μεγάλα προβλήματα και καθυστερήσεις. Οι καλλιτέχνες χρειάζονται σίγουρα πολύ μεγαλύτερη στήριξη, καθώς εάν δεν έχεις οικονομική και οικογενειακή βοήθεια δεν θα μπορέσεις ποτέ να φτιάξεις μια ταινία η οποία μπορεί να σταθεί ανάμεσα σε άλλες από όλο τον κόσμο σε φεστιβάλ και διαγωνισμούς. Έχουμε πραγματικά απίστευτους καλλιτέχνες στο κομμάτι του κινηματογράφου οι οποίοι αξίζουν να κάνουν τις ταινίες των ονείρων τους χωρίς τόσο μεγάλους χρηματοδοτικούς και χρονικούς περιορισμούς, κάτι που θα βοηθούσε φυσικά και την χώρα μας και την εκπροσώπησή της στο παγκόσμιο σινεμά.

– Όταν είσαι στο μετρό (ή και αλλού) μάς βλέπεις (τους υπόλοιπους επιβάτες) ως σκίτσα;

Το μετρό είναι τέλειος χώρος για people watching και έμπνευση.

«Σίγουρα βλέπω φοβερούς χαρακτήρες που θα μπορούσαν να έχουν ολόκληρες ταινίες γραμμένες για αυτούς, στεναχωριέμαι κυρίως όμως με το πόσο θλιμμένοι είναι οι Έλληνες (και εγώ επίσης) μέσα στο μετρό. Είμαστε υπερβολικά στεναχωρημένοι από τις ρίζες μας, ίσως θα μπορούσε να γραφτεί μια ταινία και για αυτό».

– Τι θέλεις να κάνεις και δεν μπορείς επειδή δεν έχεις budget; Στην ελληνική τηλεόραση γιατί δεν βλέπουμε animation;

Θα ήθελα να κάνω μία ταινία μεγάλου μήκους κάποια στιγμή, και κυρίως να φέρω στη ζωή τα 2 σενάρια για σειρές animation για ενήλικες που δουλεύω τα τελευταία χρόνια. Όσοι εργαζόμαστε στο χώρο ξέρουμε ότι κάτι τέτοιο μπορεί να μην γίνει ποτέ οπότε χρησιμοποιούμε αυτά τα προσωπικά projects σαν ευκαιρία για να φτιάξουμε νέο υλικό για τα portfolio μας και να εξασκηθούμε, οπότε η ενασχόληση μαζί τους προσφέρει μεγάλη χαρά και από μόνη της.

Στην ελληνική τηλεόραση έχουμε άλλα και άλλα που πρέπει να δούμε πριν να φτάσουμε στο animation, δυστυχώς. Ας ξεκινήσουμε από την επανεμφάνιση της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας, την πάταξη της μιντιακής προπαγάνδας και της παραποίησης της πραγματικότητας που έχει ξεφύγει τα τελευταία χρόνια. Ενώ γίνεται σοβαρή προσπάθεια δημιουργίας σειρών και ταινιών προδιαγραφών εξωτερικού, το animation είναι τελευταία στην λίστα προτεραιοτήτων.

 «Η Ελλάδα βλέπει το animation σαν κάτι ή παιδικό ή αποκλειστικά συνδεδεμένο με ιαπωνικά anime, οπότε πρέπει πρώτα να αλλάξει η γνώμη του κόσμου και να ξεκινήσουν να το επιλέγουν ως μέσο τέχνης για ενήλικες και μετά να περάσει αυτό και στην τηλεόραση».

Για να λέμε και όλη την αλήθεια όμως, σειρές animation για ενήλικες είναι τρομερά σπάνιο να δει κανείς οπουδήποτε αλλού εκτός των streaming platforms όπως Netflix, HBO κτλπ. Θα ήταν μεγάλη τιμή ένας Έλληνας να καταφέρει να είναι σε αυτή την πάρα πολύ μικρή μερίδα ανθρώπων από όλο τον κόσμο των οποίων η σειρά έγινε πραγματικότητα σε αυτές τις πλατφόρμες. Εγώ γνωρίζω ότι έχουμε μεγάλο κοινό που μέσω ανεξάρτητων πλατφόρμων ταινιών επιλέγει από περιέργεια το animation, και χαίρομαι πολύ να βλέπω νέα παιδιά από την Ελλάδα να το αποζητούν σαν μέσο.

– Αν έφτιαχνες ένα animated series για τη ζωή σου στην Αθήνα, πώς θα ήταν η ηρωίδα σου και τι θα ζούσε;

Η αλήθεια είναι πως όταν δεν ταξιδεύω, η ζωή μου και η δουλειά μου λαμβάνουν χώρο πολύ μέσα στο σπίτι. Ασχολούμαι πολύ με τα φυτά μου, παίζω πολλά video games και βλέπω ταινίες, ασχολούμαι ερασιτεχνικά με τη μουσική και την κινηματογράφηση και τον τελευταίο χρόνο έχω ξεκινήσει να εργάζομαι και ως dj. Περίεργο κράμα δραστηριοτήτων που ίσως όντως έφτιαχναν μια κωμική σειρά animation.

Θα με ενδιέφερε πολύ περισσότερο μια ιστορία επικεντρωμένη στην Αθήνα μετά-πανδημίας, τα απίστευτα προβλήματα και την παρατεταμένη εφηβεία της γενιάς μου, τις μπίρες στα πάρκα και τις άσκοπες βόλτες μας, τις τεράστιες και υπαρξιακές διαφορές με την γενιά των γονιών μας, και ένα κράτος που φροντίζει με κάθε του εκπροσώπηση να υποβαθμίζει και ευτελίζει την ενήλικη ζωή των Αθηναίων.

«Μια πολύ “Αθήνα” ταινία ίσως θα ήταν εγώ και οι φίλοι μου να συζητάμε σε κατάσταση απελπισίας σε κάποιο κρασάδικο το γιατί δεν θα μπορέσουμε ποτέ να αγοράσουμε δικό μας σπίτι και το επόμενο λεπτό να πηγαίνουμε κάπου για χορό και να μην έχει τίποτα ακριβώς τόση σημασία.

 

– Τι είναι η “Andromeda” σου;

Ο γαλαξίας της Ανδρομέδας, όπως και στη σειρά Andromeda που γράφω, εκπροσωπεί τις μικρές και απόμερες γωνιές του κόσμου που δεν έχει αγγίξει κανένας τουρίστας ακόμη και που θα ήθελα κάποτε να δω. Αντιπροσωπεύει όλα τα παιδιά σαν εμένα, χωμένα μονίμως μέσα σε ένα βιβλίο, που ονειρευόντουσαν να εξερευνήσουν τον κόσμο και να ξεφύγουν από ότι τα πόναγε. Είναι ένα μάντρα ζωής το οποίο προστάζει την κίνηση ως αντίδοτο στην θλίψη, την ασημαντότητά μας ως απάντηση στους υπαρξιακούς προβληματισμούς της εποχής μας, την επανένωση με τα κομμάτια της φύσης τα οποία δεν έχουν αγγιχτεί, καταστραφεί, εκμεταλλευτεί ακόμα.

Είναι ένας πιο μοντέρνος τρόπος να γυρίσουμε στις ρίζες της ανθρωπότητας, που είναι η εξερεύνηση και η μόνιμη αμφισβήτηση όσων θεωρούμε δεδομένα. Είναι το να μένεις πάντα, πιστά και ακλόνητα, παιδί.

– Πόσα άτομα έχεις γνωρίσει στο Animasyros ή σε αντίστοιχα φεστιβάλ και έχετε επικοινωνία;

Πάρα πολλά άτομα από όλο τον κόσμο, και ίσως τα φεστιβάλ είναι και το αγαπημένο κομμάτι της δουλειάς μου. Δεν μπορώ να περιγράψω την ενέργεια όταν καλλιτέχνες από κάθε γωνιά της Γης μαζεύονται, συζητάνε, πονάνε για τα ίδια θέματα, πίνουν όλοι μαζί και αγαπιούνται μια φορά το χρόνο σε μια γωνία της Ευρώπης. Είναι από τα πιο έντονα συναισθήματα και θα μπορούσα ίσως να το παρομοιάσω με κάποιου είδους κατασκήνωση για nerds.

Μερικές από τις πιο σημαντικές σχέσεις μου έχουν γεννηθεί στα φεστιβάλ, και σε κάποια μικρότερα, όπως το Animasyros, βρισκόμαστε σταθερά σχεδόν κάθε χρόνο σαν μια μικρή οικογένεια με άτομα από κάθε ηλικία και διαφορετική ειδικότητα στον χώρο του animation.

– Έχεις όντως “Scopophobia”;

Όλως παραδόξως, ναι. Την λέξη την υιοθέτησα στα παιδικά μου χρόνια, όταν η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και η κατάθλιψή που προκαλείται από αυτή βγήκε εκτός ορίων και βρέθηκα στα όρια της πλήρης αποσύνδεσης από την πραγματικότητα. Συμβολίζει λοιπόν όχι την προσοχή, αλλά εκείνη την συγκεκριμένη ψυχική φουρτούνα της διαταραχής, την οποία χαρακτηρίζουν εμμονικές και φοβερά σκοτεινές σκέψεις. Και είναι δύσκολο έως αδύνατον να εξηγηθεί σε κάποιον που δεν την έχει περάσει και που νομίζει ότι ως διαταραχή σχετίζεται με καθαριότητα ή τάξη (καμία σχέση).

Η καθημερινότητά μου είναι από τότε, ένας αγώνας ενάντια στο μυαλό μου και η προσπάθεια αποδοχής του πως δουλεύει και του πόσο με πολεμάει και με σαμποτάρει κάποιες φορές. Και μαζί με άπειρη αγάπη και όνειρα που δεν περίμενα πότε να γίνουν πραγματικότητα, όλο μου το καλλιτεχνικό ταξίδι και η πορεία μου ως άνθρωπος πλέον έχει στιγματιστεί από αυτό τον αγώνα κατά του φόβου, τον σκόπιμο εμπαιγμό και χλευασμό του, την πρόκλησή του ξανά και ξανά σαν παιχνίδι και την προσπάθεια κατανόησης του, μέχρι να εξαφανιστεί τελείως και οριστικά.