Εσύ ξέρεις γιατί σουβλίζουμε αρνί το Πάσχα; Το έθιμο και οι συμβολισμοί
- 16 ΑΠΡ 2023
Το αρνί, το κατσίκι και το κοκορέτσι είναι από τα φαγητά, που δεν λείπουν από το πασχαλινό τραπέζι, καθώς είναι άμεσα συνδεδεμένα με παραδοσιακές συνταγές της Ελλάδας. Ωστόσο, λίγοι είναι εκείνοι που γνωρίζουν τον λόγο που το σούβλισμα, έχει επικρατήσει ως μέθοδος παρασκευής αυτών των πασχαλινών εδεσμάτων.
Το αρνί, το κατσίκι και το κοκορέτσι είναι από τα φαγητά, που δεν λείπουν από το πασχαλινό τραπέζι, καθώς είναι άμεσα συνδεδεμένα με παραδοσιακές συνταγές της Ελλάδας. Ωστόσο, λίγοι είναι εκείνοι που γνωρίζουν τον λόγο που το σούβλισμα, έχει επικρατήσει ως μέθοδος παρασκευής αυτών των πασχαλινών εδεσμάτων.
Γιατί σουβλίζουμε αρνί το Πάσχα;
Το σούβλισμα του αρνιού είναι ένα αμφιλεγόμενο έθιμο. Πολλοί το θεωρούν βάρβαρο, ενώ κάποιοι άλλοι μένουν πιστοί στην παράδοση της πασχαλινής κρεατοφαγίας. Πώς έχει όμως συνδεθεί το σούβλισμα του αρνιού με το Πάσχα;
Το αρνί και το εβραϊκό Πάσχα
Το έθιμο του σουβλίσματος του αρνιού, προέρχεται από το εβραϊκό Πάσχα και σχετίζεται με την έξοδο τους από την Αίγυπτο. Το βράδυ της Εξόδου, κάθε οικογένεια πρόσφερε ως θυσία στο Θεό ένα αρνί για τη σωτηρία του λαού. Με το αίμα του, έβαψαν τις πόρτες των σπιτιών τους. Το έφαγαν, χωρίς να σπάσουν τα κόκαλά του, συνοδεύοντας το με άζυμο ψωμί και πικρά χόρτα. Την έξοδό τους από την Αίγυπτο, οι Ισραηλίτες τη γιορτάζουν κάθε χρόνο στις 14 του μήνα Νισάν (μεταξύ Μαρτίου και Απριλίου). Την ονομάζουν Πάσχα (στα εβραϊκά Πεσάχ) που σημαίνει πέρασμα, διάβαση, γιατί με τη διέλευση της Ερυθράς Θάλασσας, πέρασαν από τη σκλαβιά της Αιγύπτου στην ελευθερία. Η γιορτή του Πάσχα είναι η μεγαλύτερη γιορτή των Εβραίων και μαζί με την Εβδομάδα των Αζύμων, διαρκεί οκτώ μέρες.
Στις εβραϊκές παραδόσεις, οι κάτοικοι έβαφαν την είσοδο των σπιτιών τους με το αίμα του θυσιαζόμενου αρνιού, κατ’ αναπαράσταση της νύχτας της εξόδου τους από την Αίγυπτο. Στο πασχαλινό δείπνο υπήρχαν και πικρά χόρτα σε ανάμνηση της πικρίας από την δουλεία στην Αίγυπτο, κρασί, αλλά και άζυμος άρτος σε υπενθύμιση της βιαστικής αναχώρησης από την Αίγυπτο.
Γιατί σουβλίζουμε αρνί στην Ελλάδα – Οι ρίζες του εθίμου
Το σούβλισμα του αρνιού το Πάσχα έχεις τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα. Οι αρχαίοι Έλληνες, 40 ημέρες μετά τον θάνατο των συγγενών τους, μαγείρευαν δίπλα από τον τάφο. Πίστευαν ότι στο γεύμα που δίνεται μετά την ταφή και στο μνημόσυνο, συμμετέχει και ο ίδιος ο νεκρός. Έψηναν αρνιά σε εστίες, έπιναν κρασί και χόρευαν για να τον τιμήσουν.
Στη χριστιανική λατρεία, το Πάσχα μεταφέρθηκε λίγες ημέρες μετά, για να γιορτάζεται την πρώτη, ημερολογιακή Κυριακή, μετά την πανσέληνο της εαρινής ισημερίας. Kυρίως για να υπάρχει αλληλουχία με το Πάθος και την Ανάσταση του Χριστού. Απέκτησε, βέβαια, και άλλο συμβολισμό. Πλέον δείχνει το πέρασμα από τον θάνατο στη ζωή και από τη λύπη στη χαρά. Στο χριστιανικό Πάσχα, το αρνί συμβολίζει τη θυσία του Χριστού για τη σωτηρία της ανθρωπότητας. O αμνός συμβολίζει τον Χριστό, διότι ο Ιωάννης ο Βαπτιστής είχε παρομοιάσει τον Ιησού με τον αμνό θεού που θα πάρει στις πλάτες του τις αμαρτίες του κόσμου. Έτσι την ημέρα του Πάσχα, οι πιστοί μοιράζονται το αρνί του Πάσχα, που συμβολίζει τον Χριστό.
Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, οι κλέφτες και οι αρματωλοί, όταν έκαναν ανακωχή, σούβλιζαν αρνιά λέγοντας ότι ο Χριστός θα χαρίσει την «ανάσταση» και στο πολύπαθο γένος τους. Τα χρόνια που ακολούθησαν, το σούβλισμα του αρνιού γινόταν στη Ρούμελη και στην Πελοπόννησο. Σήμερα στα περισσότερα μέρη της Ελλάδας, την Κυριακή του Πάσχα ψήνουν το αρνί στη σούβλα.
Πώς σουβλίζουμε αρνί ανά την Ελλάδα
Σε όλη την Ελλάδα, αρνί, κατσίκι και κοκορέτσι έχουν την ημέρα του Πάσχα την τιμητική τους. Στα περισσότερα μέρη της Ελλάδας την Κυριακή του Πάσχα ψήνουν το αρνί στη σούβλα, μαζί με το κοκορέτσι. Κάθε γωνιά της Ελλάδας αυτή τη μέρα γιορτάζει με το δικό της τρόπο:
- Στη Λιβαδειά οι κάτοικοι στήνουν σε σειρά υπαίθριες σούβλες και συγκεντρώνονται γύρω τους πίνοντας και τρώγοντας για ώρες.
- Στην Κύθνο σερβίρονται τα «αληφόνια», άγρια και πικρά ραδίκια, αλλά και τα περίφημα «τσιμπητά» -μυζηθροπιτάκια με κανέλα και μέλι!
- Στη Ρόδο, συνηθίζουν να σφάζουν στο σπίτι τους το αρνάκι τους και το λένε Πασκάτη ή Λαμπριώτη. Το γεμίζουν με χοντρό σιτάρι, αλεσμένο στον μύλο και το ψήνουν στον φούρνο. Το έθιμο αυτό συνηθίζεται και στη Σάμο, την Ικαρία και τη Λέσβο.
- Στην Κάρπαθο, το αρνί γίνεται στον φούρνο με ρύζι, πλιγούρι και εντόσθια.
- Στην Άνδρο, τo αρνάκι λέγεται Λαμπριάτης και μαγειρεύεται στο φούρνο με λαχανικά και ρύζι.
- Στη Σίφνο το αρνάκι ψήνεται στο «Μαστέλο», δηλαδή σε πήλινο δοχείο με άνηθο και κόκκινο κρασί.
- Στη Νάξο συνηθίζεται το παραδοσιακό «Μπατούδο», δηλαδή κατσικάκι γεμιστό με εντόσθια, λαχανικά, ρύζι, αυγά και τυρί ψημένο στο φούρνο.
- Σε Θεσσαλία, Ήπειρο, Μακεδονία, συνηθίζουν να γεμίζουν την μπόλια του αρνιού με εντόσθια και χορταρικά και να την ψήνουν στο φούρνο.
