Tα σημάδια ότι κάποιος πάσχει από διαταραχή πρόσληψης τροφής και τι να κάνεις για να τον βοηθήσεις

Μια τέτοια επιστροφή προάγει ο Σύλλογος «Επιστρέφω»,που ιδρύθηκε το 2015 από γονείς και φίλους πασχόντων από Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής (ΔΠΤ) και με πρωτοβουλία της επιστημονικής ομάδας ΔΠΤ του Αιγινήτειου Νοσοκομείου, οι οποίοι είναι και ιδρυτικά μέλη. Το έργο του Συλλόγου αφορά στην παροχή βοήθειας και κάθε είδους υποστήριξης σε άτομα που πάσχουν από ΔΠΤ καθώς και στις οικογένειές τους. Κάθε χρόνο, τουλάχιστον 80 οικογένειες στρέφονται στο Σύλλογο «Επιστρέφω» για οικογενειακές και ατομικές συμβουλευτικές συνεδρίες, αλλά και υποστηρικτικές ομάδες γονέων.

Για τον σύλλογο μάθαμε μέσα από την συνεργασία του με το πρόγραμμα Million Chances του Schwarzkopf για την ενδυνάμωση γυναικών με στόχο να διεκδικούν ευκαιρίες για κάτι καλύτερο ακόμα και όταν φαίνεται ότι αυτές δεν υπάρχουν. Το πρόγραμμα υποστηρίζει το έργο του Συλλόγου «Επιστρέφω» για την παροχή ενημέρωσης και υποστήριξης σε πάσχουσες από ΔΠΤ. Μαζί ετοίμασαν με ιδιαίτερο σεβασμό και ευαισθησία, μια digital καμπάνια με ισχυρό κοινωνικό μήνυμα, που τη στιγμή που την είδαμε μας κίνησε ώστε να μάθουμε ακόμα περισσότερα για τις διαταραχές αυτές. Άλλωστε αυτός είναι και ο στόχος της καμπάνιας, η ευρύτερη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού σε θέματα ΔΠΤ που, δυστυχώς, πλήττουν κυρίως τις γυναίκες. 

Ζητήσαμε, λοιπόν, τη βοήθεια του Δρ. Φραγκίσκου Γονιδάκη, ( Assistant Professor of Psychiatry, Head of Eating Disorders Unit, 1st Psychiatric Department, Athens University, Medical School, Eginition Hospital) για να καταλάβουμε καλύτερα τις ΔΠΤ, αυτές τις διαταραχές που χαρακτηρίζονται από ακραία συναισθήματα, σκέψεις και συμπεριφορές σχετικά με τη λήψη τροφής, το βάρος και την εικόνα του σώματος και το πώς μπορούμε να ανακαλύψουμε από νωρίς αν ένας δικός μας άνθρωπος κινδυνεύει. «Πρόκειται για ψυχικές διαταραχές που η συμπτωματολογία τους εκδηλώνεται κυρίως στη σχέση του ατόμου με την πρόσληψη τροφής και στο πώς αντιλαμβάνεται και σχετίζεται με το σώμα του. Οι διαταραχές πρόσληψης τροφής είναι οι: Ψυχογενής Ανορεξία, Ψυχογενής Βουλιμία, Διαταραχή Υπερφαγίας», μας εξηγεί ο Φραγκίσκος Γονιδάκης και στην συνέχεια ρωτάμε αν η ανορεξία και η βουλιμία συνδέονται με κάποιον τρόπο. «Η Ψυχογενής Ανορεξία και η Ψυχογενής Βουλιμία είναι δυο διαφορετικές κλινικές οντότητες αλλά πολλές φορές ένας πάσχων περνάει από τη μία διαταραχή στην άλλη (10% από ανορεξία σε βουλιμία και 1% το αντίστροφο)», σημειώνει.

«Αυτού του είδους οι διαταραχές εμφανίζονται κυρίως σε νέους αλλά μπορούν να εμφανιστούν και στη μέση ηλικία»

Ο Φραγκίσκος Γονιδάκης διευκρινίζει ότι οι γυναίκες, δυστυχώς, είναι πιο επιρρεπείς στην εμφάνιση των διαταραχών πρόσληψης τροφής αποτελώντας μάλιστα το 90% των πασχόντων από ανορεξία και βουλιμία και το 60 – 70% σε ό,τι αφορά τη διαταραχή υπερφαγίας.

Όπως αναφέρει ο Φραγκίσκος Γονιδάκης, δεν γνωρίζουμε ακριβώς αν οι διαταραχές αυτές ξεκινούν από ψυχολογικά ή παθολογικά αίτια. «Δεν ξέρουμε ακριβώς, πιθανώς η στέρηση φαγητού για οποιοδήποτε λόγο (όχι μόνο λόγω δίαιτας) πυροδοτεί την ανάγκη για συνεχή στέρηση ή για τα βουλιμικά επεισόδια» εξηγεί ο ίδιος.

Δεν είμαστε αβοήθητοι απέναντι στις ΔΠΤ, ούτε εμείς ούτε οι δικοί μας άνθρωποι, κι αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Όπως και σε κάθε άλλη ασθένεια έτσι και στην περίπτωση των ΔΠΤ είναι σημαντική η έγκαιρη διάγνωσή τους για την όσο καλύτερη πρόγνωση και θεραπεία, η άμεση αναζήτηση των αρμόδιων φορέων, η ενημέρωση και η άμεση παραπομπή των πασχόντων σε ειδικούς. Από εκεί και πέρα, η διεπιστημονική ομάδα (γενικός ιατρός, ψυχίατρος, ψυχολόγος, διατροφολόγος, εργοθεραπευτής) διαμορφώνει εξατομικευμένο θεραπευτικό-υποστηρικτικό πρόγραμμα για τον κάθε ασθενή. Πώς όμως μπορούμε να φτάσουμε σε αυτό το σημείο της διάγνωσης; Πρέπει να είμαστε ευαισθητοποιημένοι και ενήμεροι για τα σημάδια που μπορεί να προδίδουν την ύπαρξη των ΔΠΤ στους κοντινούς μας ανθρώπους. Ρωτάμε γι’ αυτά τον Φραγκίσκο Γονιδάκη.

Τα σημάδια είναι τα εξής:

> Έναρξη δίαιτας με σκοπό την απώλεια βάρους χωρίς «ιδιαίτερο» λόγο. Ή, ακόμα κι αν συντρέχει λόγος, συνέχιση της δίαιτας σε ακραία επίπεδα.

> Σοβαρή και απότομη απώλεια βάρους, η οποία μπορεί να συνοδεύεται και από διαστρεβλωμένη αντίληψη/«προσωπική αίσθηση» για τη σωματική διάπλαση. Στην περίπτωση της ανορεξίας, το βάρος φτάνει και κατά 15% κάτω του κατώτατου φυσιολογικού.

> Εμμονή γύρω από το σωματικό βάρος, έντονη ανησυχία κι ενασχόληση με την εικόνα, εκρήξεις θυμού σε ενδεχόμενα σχόλια γύρω από αυτά τα ζητήματα.

> Αποκλεισμός, εκλεκτικότητα ή περιορισμός τροφών, συχνό ζύγισμα, μέτρηση θερμίδων.

> Κατανάλωση φαγητού «κρυφά» και χωρίς την παρουσία κάποιου άλλου προσώπου.

> «Εξαφάνιση» στην τουαλέτα αμέσως μετά το γεύμα (για την αποβολή του φαγητού).

> Μυστικοπάθεια, συμπεριφορά συγκάλυψης, απόκρυψης.

> Παρορμητικότητα.

> Μεταπτώσεις στη διάθεση. Ευερεθιστότητα. Κοινωνική απομόνωση.

> Τελειομανία.

> Διαταραχές (αναστάτωση της εμμηνορρυσίας ή διακοπή της για ≥ 3 συνεχείς κύκλους, λόγω του ελλιποβαρούς οργανισμού έως αμμηνόρροια).

«Αν κάποιος ανεβάζει συνέχεια φαγητά στα social media, και είναι εμφανώς αδύνατος να ανησυχούμε;» ρωτάμε τον Φραγκίσκο Γονιδάκη, παρακινούμενες από τα video της Schwarzkopf για την ευαισθητοποίηση του κοινού στα θέματα των ΔΤΠ και ο ίδιος απαντά: «Πιθανώς να υπάρχει κάποια εμμονή με την τροφή που συνήθως παρατηρούμε σε άτομα που είναι υποσιτισμένα ανεξάρτητα από το αν πάσχουν από ανορεξία».

Ο ίδιος τονίζει ότι προκειμένου να βοηθήσουμε έναν δικό μας άνθρωπο που πάσχει από Διαταραχή Πρόσληψης Τροφής είναι καλό να «Υποστηρίζουμε την κατανόηση ότι πάσχει από ΔΠΤ και δεν το κάνει για λόγους εντυπωσιασμού ή αντίδρασης και ενισχύουμε την απόφασή του να ξεκινήσει θεραπεία».

Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που αρνούνται να δουν κάποιον ειδικό και να ξεκινήσουν τη θεραπεία τους; Ο Φραγκίσκος Γονιδάκης τονίζει: «Αν είναι ενήλικες μπορούμε να εξαναγκάσουμε ένα άτομο για θεραπεία μόνο αν κινδυνεύει σοβαρά η υγεία του. Σε κάλε άλλη περίπτωση ενηλίκου χρειάζεται να περιμένουμε συζητώντας με μη επικριτικό τρόπο μέχρι να είναι έτοιμη για να απευθυνθεί σε ειδικό». Ο ίδιος σημειώνει όταν του αναφέρουμε ότι ένα κομμάτι της διαχείρισης εκ μέρους μας αφορά και τα ψέματα που θα ακούσουμε για το αν αυτά τα άτομα τρώνε και πόσο: